"Мўмин мўминнинг кўзгусидир"[1].
Инсон ўз айбини, ноқислигини ойнада қандай кўрса, мўмин мўмин биродари учун ҳам шундай. Ойнага қарамасдан киши юзидаги айбини кўролмаганидек, мўминлар ҳам ўзаро муносабатда бўлмасалар, бир-бирларидан хабардор бўлолмайдилар. Исломият жамият ҳаёти билан барҳаёт, шунинг учун "дин насиҳатдир" ҳукми барқарордир.
Мўмин киши ғоят соф ва жозибали бир кўзгу каби бўлиши керакки, шояд унга қараган бошқа мўминлар ўз айбу қусурларини кўриб, ўзларини тузатсинлар. Бу ҳам мўмин кишининг камолотига боғлиқдир. Маънан баркамол бўлмаган, жоҳил, хулқи бузуқ кимсалар бундай соф кўзгу бўлолмайдилар. Мўминлар улардан ҳам сабоқ олиб, камолот касб этишлари лозим. Луқмони Ҳакимдан: "Адабни қаердан ўргандинг?" деб сўраганларида: "Адабсиздан" деб жавоб берган экан.
Байт:
Бу олам бир кўзгудир, ҳар нарса Ҳақ ила қоим,
Муҳаммад кўзгусидин Аллоҳ кўринур доим.
Демак, ул зотнинг издошлари Пайғамбаримизнинг хулқлари билан ахлоқланиши керак. Ахлоқи Муҳаммадийга эришмаган қабиҳ табиатли, ҳирсга берилган, ҳасадгўй, жаҳлдор, мутакаббир, худбин, дунёпараст кимсаларнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг издошлари бўлишга қеч қандай ҳақлари йўқ. Бу муборак мақомни ноҳақ суистеъмол қилганлар ўзларини унинг вориси деб эълон қилиб, ўзларини ҳам, бошқаларни ҳам алдайдилар. Аллоҳ таоло барчамизнинг ёрдамчимиз – неъмат ато этувчи мададкоримиз бўлсин ва бундай сохта ҳоллардан ўз паноҳида асрасин.
"Мўмин мўминнинг кўзгусидир. Ва мўмин мўминни ортидан ҳам ҳимоя қиладиган ва уни қўллаб қувватлайдиган биродаридир"[2].
Сен биродаринг учун бир ойна эканингни унутма! У ҳам сен учун ойнадир. Сен ўзингни унда кўрасан.
Мўмин мўминнинг биродари эканлиги муборак Қуръони карим ояти билан собит бўлган. Исломий биродарлик туғишган ака-ука бўлишдан ҳам қийматлироқдир. Зинҳор биродаринг шаънига ёмон сўз айтма. Хато-ю камчиликлари туфайли унга қора чаплама. Ўз ака-укангни қандай ҳимоя қилсанг, диндош биродаринг шаънини ҳам шундай асра, ҳурмат қил. Доим қўлидан тут. Ёрдамга муҳтож бўлганида ҳолини сенга арз қилишини кутиб турмасдан ёрдам бер. Йўқса катта хато қилган бўласан.
Мўмин киши биродарига қаерда дуч келса, унинг ҳолини сўрайди. Кези келганда, унинг яқинларини ҳимоя қилади. Шу зайлда биродарининг дунёсини ҳимоя қилар экан, маънавиятини ҳам муҳофаза қилади. Унинг ёмон жойларга боришига йўл қўймайди, гуноҳ ишлар қилишига асло рози бўлмайди. Уни ҳеч вақт ўз ҳолига ташлаб қўймайди. Доим унинг саодати ва омонлиги учун жон куйдиради. У йўқлигида унинг болаларини ҳимоя қилади, таъминлайди.
Ана шу юксак фазилатларга эга бўлган кишигина ҳақиқий ва комил мўмин бўла олади. Ушбу хусуслар орқали мўмин кишининг иймони нечоғли мустаҳкам экани билинади. Ҳар биримиз мазкур сифатлар билан сифатлансак, комил мўмин даражасига етган бўламиз.
Шайх Муҳаммад Зоҳид Қўтқунинг
“Мўминнинг сифатлари” китобидан
[1] “Рамуз ал-аҳодис” 230/7; Бухорий, “Адаб ал-муфрад”, 1/252/, 253/238
[2] “Рамуз ал-аҳодис” 230/8, ровий ҳазрати Абу Ҳурайра (р.а.)