Янги дарсимизни бошлашдан олдин сизларни ва ўзимни яна бир бора Аллоҳ таоло эҳтиром кўрсатиб бизларга берган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг мавлид ойи хотираси билан муборакбод этаман.
Аллоҳ азза ва жалладан ушбу муборак хотирани араб ва ислом оламига Расулуллоҳ истаганларидек нишонлаши учун илҳом беришини сўрайман. Ушбу мавлид хотирасини мусулмонлар орасида кенгайиб бораётган фитна ва қийинчиликларни тугатишда ҳаракатга келтирувчи кучга айлантиришини Аллоҳдан тилайман.
Афсуслар бўлсинки, бизлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Мендан кейин бир-бирингизнинг бўйнига урадиган адашган кофир бўлиб кетманглар” – деган сўзларини унутиб қўйдик ёки ўзимизни унутганга солдик.
Бундан ташқари ҳар йили Расулуллоҳнинг мавлидлари муносабати билан бўладиган йиғилишларнинг қонунийлиги атрофида айрим кишилар қўзғайдиган низо ва тортишувлар ҳам юзага чиқди. Ўзларингиз билганингиздек бу ерда Расулуллоҳнинг мавлид хотирасини нишонлаб хурсандчилик қилишни шариъат қонунчилигида йўқ деб биладиган ва бунда қатъий турадиган кишилар бор. Улар ўзларининг ихтилофлари билан кўпчилик жамоат орасида у ер, бу ерлардаги турли йиғинларда кишилар билан тортишиб юрадилар. Менга ҳам ушбу масала ҳақиқда жуда кўп савол берадилар. Мен бу ҳақида яна бир бор қайтариб айтишим лозимки, аввало ушбу тортишувлар ҳар йили қайта-қайта такрорланаверади. Ушбу саволни бераётганлар мавлиднинг ҳақиқий мазмун ва моҳиятини тушуниш учун савол бермайдилар балки, унинг ўзи ҳақида савол ташлайдилар. Яъни ушбу дўстларимиз Расулуллоҳнинг мавлид хотирасини нишонлаб хурсандчилик қилишни шариъат қонунчилигида йўқ, дейдилар.
Фараз қилайлик агар осмондан Қуръон оятлари нозил бўладиган бўлса ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам яна қайтадан келиб уларга: “Бу нарса шариъат қонунчилигида бор” – десалар. Улар; “Бу нарса шариъатда йўқ” – деган гапларида қатъий турадилар. Бу тортишувларнинг оқибати давом этаверади.
Ушбу дўстларимизга нисбатан бизнинг тутадиган энг афзал йўлимиз ушбу тортишув қолдиғини тўхтатиб уларнинг мужтаҳид эканига қаноат қиламиз ва уларнинг мавлид хотирасини нишонлаб хурсандчилик қилмаслик керак деган фикрларини ўзларига қўйиб берамиз. Бизлар ҳам мужтаҳидлармиз ва биз бу ишни шариъат қонунчилигида бор деб биламиз. Шунда бу муаммо тугайди.
Қанча-қанча ихтилофли иш ва масалалар бор. Ушбу масалалар ҳақида бир гуруҳ мужтаҳидар ижтиҳод қилиб, бу масаланинг ҳукми бундай бўлади – деган. Яна бошқа бир гуруҳ мужтаҳидлари ҳам ижтиҳод қилиб унинг ечимини баён қилганлар. Бу мужтаҳидлар у мужтаҳидларни тақдирлаган, улар ҳам ўз навбатида буларни мукофатлаган. Агар ушбу дўстларимиз ҳам боболаримиз ва ўтган уламоларимиз каби одобни ушласалар биз ҳам тинч роҳат оламиз. Лекин улар ҳар сафар муаммо ва мушкулликлар келтириб чиқаришда қатъият кўрсатмоқдалар. Ниҳояси йўқ тортишувларни юзага келтирмоқдалар. Бу ҳолат бизларни ушбу тортишув вақтида уларга озуқа оладиган ашёлар ва керакли маълумотлар беришимизни мажбур қилади.
Биз Расулуллоҳнинг мавлид хотирасини нишонлаб хурсандчилик қилишни шариъат қонунчилигида бор деб айтамиз. Бу хурсандчилик тақиқланган ҳаром ишлардан ҳоли бўлиш шарти билан дуруст бўлади деймиз.
Бу хурсандчилик Расулуллоҳнинг шамойил ва сийратларини эслашдан ҳамда саййидимиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муҳаббатини кучайтирадиган омилларни юзага чиқаришдан иборат бўлиши лозим. Агар бу каби мажлисда тақиланган ишлар бўлмаса биз уни шариъат қонунчилигида бор деб айтамиз. Унинг далили Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саййидимиз Мусо алайҳис-саломни Фиравндан нажот топганларини нишонлаганларидир. У зот Аллоҳ азза ва жалла Мусони Фиравндан қутқарган кунни билгандан кейин ушбу кунни хотирлаб нишонладилар. Бу Муҳаррам ойининг тўққизинчи кунидир. Расулуллоҳ саҳобаларга бу куннинг рўзасини тутишни буюрдилар. Рўза тутмаганларни ҳам куннинг қолган қисмида таом емай ўзларини сақлаб туришларига амр қилди. Бу иш шу кунни нишонлаш учун бўлган эди. Расулуллоҳ яҳудийларнинг ҳам бу кунда рўза тутишларини билгач:
”Биз Мусога улардан кўра ҳақлироқмиз”- дедилар.
Энди бизларни Расулуллоҳга эргашган ҳолимизда Мусонинг Фиравндан қутилганини нишонлаб хурсандчилик қилишимиз жоиз бўлганидан кейин Аллоҳ таоло оламларга раҳмат қилиб юборган саййидимиз Муҳаммад алайҳис-саломнинг мавлидларини нишонлаб хурсандчилик қилишимиз нима учун жойиз бўлмас экан. Бу сўзлар имом Муслим ва бошқаларнинг саҳиҳларида турибди.
Яна бошқа бир далил, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам душанба куни рўза тутар эдилар. Бунинг сабаби ҳақида у кишидан сўралганда: “Бу мен туғилган кундир” — деб жавоб берганлари саҳиҳ Бухорий ва бошқа китобларда келган.
Яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ўзлари ҳам туғилган кунлари хотирасини нишонлаб рўза тутганлар.
Ҳўб, Расулуллоҳнинг туғилган кунини нишонлаб хурсандчилик қилиш жойиз бўлса, энди биз бу хурсандчиликни қандай ифода этамиз? Биз бу қувончни бизни Аллоҳга яқинлаштирадиган ҳар қандай восита билан ифода этамиз.
Расулуллоҳнинг ҳаётларини эшитиш учун тўпланиш зикр эмасми?! Албатта бу зикр турларининг энг улуғидир.
Расулуллоҳни мақташ ва у зотнинг кўплаб сифатларини баён қилиш учун йиғилиш Аллоҳга яқинлаштирувчи қурбат эмасми?!
Ушбу кунда мусулмонларнинг қувватини зиёда қилишни, Аллоҳга яқин бўлишни ҳамда Расулуллоҳ билан бўлган битимимизни янгидан мустаҳкам бўлишини сўраб дуо қилиш учун жамланиш Аллоҳга яқинлаштирувчи қурбат эмасми?!
Биз қандай хурсандчилик қиламиз? Ана шу тарзда хурсандчилик қиламиз.
Яна бир марта қайтариб айтаман, бу мажлис тақиқланган ҳаром ишлардан ҳоли бўлиши керак.
Айрим шахарларда мавлид сабабидан эркак аёллар аралашиб бир жойда жамланишларини айтишди. Йўқ, бу эса мумкин эмас. Биз бу каби нишонлашни айтаётганимиз йўқ. Ҳаромни ҳаром дейилади. Биз Расулуллоҳнинг мавлид хотирасини нишонлаб хурсандчилик қилиш деганда бизни Аллоҳга яқинлаштирадиган амаллар билан нишонлашни айтаябмиз. Айрим дўстларимиз Расулуллоҳ бу ишни қилмаганлар-ку демоқчи бўладилар. Яъни у зот туғилган кунларида саҳобаларни бир жойда ёки масжидда йиғиб жамаламаганлар ва саҳобалардан бирини нашид айтишга ҳам буюрмаганлар, дейдилар. Ҳа улар шундай дейдилар.
Ҳўб, ушбу саволнинг жавоби нима? Жавоб қуйидагича, ҳамма уламолар бир овоздан қабул қилган усулий ва фиқҳий қоида бор. Ушбу қоидани сизлар ҳам ёдлаб олинглар дўстларим. Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бирор амални қилмаганликлари ўша нарсанинг ҳаром эканига далил бўлмайди. Бу қоида ҳаммага маълум ва машҳурдир.
Муҳаммад Саъид Рамазон Бутий
Тошкент шаҳар “Кўкча оқтепа” жоме масжиди имом-хатиби
Абдуллоҳ Ғуломов таржимаси