Аллоҳ таоло ер юзига чиқарган жамики наботот оламини доривор хусусиятли қилиб яратган. Ер юзи ва сув остида кўкарган гиёҳ фақатгина ўзига хос доривор хислатига эга. Улардан оқилона фойдалана билиш ўзимизга, интилишимизга боғлиқ. Бу хусусда ишимизнинг асосий вазифа ва мақсади: талаба ва ёшларни табиат гўзаллигини, унинг жозибасини идрок қилишга ёрдам беришдан иборат. Лекин, шуни эсдан чиқармаслик керакки, ушбу наботат оламига яхши ниятлар билан кириб келиш, уларни гўзаллигини билиш, улардан завқлана олиш керак бўлади. Чунки, табиат инсонларга қувонч бағишлайди ва руҳий қувват беради.
Зайд ибн Холид розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам агар умматимга машаққат бўлишини ўйламаганимда, албатта, уларни ҳар намоздан олдин мисвок қилишга амр этар эдим”. Юзлаб йиллар давомида Осиёнинг ўрта шарқ минтақаларида тиш тозаланиши Арак дарахтининг кичкинагина шохлар ёки томирлари орқали амалга оширилган.
Мисрда ўтказилган тадқиқотлар шуни кўрсатадики, новдаларнинг ишлатилиши нафақат тиш қарашларидан тозалайди, балки уларнинг қолдиқлари (мисвокнинг) икки кундан сўнг ҳам бактериялардан тозалаб тураркан. Мисвок тортилган оғизни бир турдаги бактериялар сони 75 % га камаяр экан. Бир қатор тиш пасталарида ҳам мисвок доначалари мавжуд бўлади. Ўша вақтлардаги миллий тиш пасталари асосида тозалаш учун чархтош ва синтетик жисмлар бўлиб, кичкинагина чўпчали пасталарда антисептик воситалар ва микробларга қарши қоришмалар фойдаланилган. Бундан ташқари, чўпчалар таркибида милклардан қон оқишини ва уларнинг яллиғланишини камайтирадиган таннин мавжуд.
Мисвокдан фойдаланувчилар тишларнинг доғларини кетказувчи энг яхши восита эканлигини ҳамда уларни тиш чўткалари билан ишлатилса, тишлар янада оқ ва ярқироқ бўлишини таъкидлашади. “Агар сиз новдачадан фойдалансангиз, бу жуда осондир”,-дейди стоматолог Эрик Шапира. Уни юмшатиш учун бошида новдачани секинлик билан чайнанг. Сўнг, тишларингиздаги тозалашга киришинг. Дарахтда қарашларни камайтирадиган ёғлар мавжуд. Новдачани пластик ҳолатига келтириш учун 5 дан 10 дақиқадан сўнг ҳар бир тиш атрофи ва улардан қарашларни кетказиш учун яна 3-5 дақиқа керак бўлади.
Кўпгина Африка мамлакатларида аҳоли оғиз бўшлиғидаги қарашларни кетказиш учун “Чайнаш учун новдачалар” дан фойдаланишади. Шарқий Африкада Салвадор персикаси, Нигеряда эса фагора шимперилари ва ҳоказоларда ишлатилади.
Ажойиби шундаки, новдачаларни ишлатадиган Африкаларда казиеслар одатдагидан анча кам бўлади. Ушбу табиий воситаларнинг кўпайишига қаршилик қиладиган олтита кимёвий восита борлигини топишган. Бундан ташқари, бу дарахтларнинг бир қанчаси таркибида кариесга қарши таъсирга эга бўлган фтор моддси мавжуд бўлади.
“Биз изланишларда давом этамиз, дейди “Илликойс” унверситети профессори Кристин. Бу бир қатор компаниялар бизнинг ишимиз билан қизиқиб қолдилар ва улар ўзлариниг маҳсулотларида ушбу “табиий” компонентлардан фойдаланмоқчилар”.
Ирода НУРМУҲАММЕДОВА
“Хадичаи Кубро” аёл-кизлар ўрта махсус
ислом билим юрти
ЎМИ Матбуот хизмати