Тўлиқ исмлари Убай ибн Каъб ибн Қайс ибн Убайд ибн Муовия ибн Амр ибн Моликдир. Мадинайи Мунавварада яшаган Хазраж ва Авс қабиласидан бўлган Ансорийлардан бўлганлар. Оналари Суҳайла бинти Нажжор бўлган. У кишининг иккита куняси бор: Абулмунзир – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу куня билан у кишини номлаганлар, Абу Туфайл – бу куняни эса Умар розияллоҳу анҳу берганлар.
Ташқи кўринишлари:
У киши катта ҳам эмас, кичкина ҳам эмас, ўрта бўйли эдилар. У киши оқ юзли ва оқ соқолли деб ном қозонганлар.
Исломга киришлари:
У киши Исломга эрта кирганлардан ҳисобланадилар. Иккинчи Ақаба байъатида қатнашганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага ҳижрат қилганларидан кейин у кишини доим лозим тутганлар. У киши Хандақ, Уҳуд ва Бадр каби бир қанча ғазотларда иштирок этганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бирор жойга чиқасалар у кишини қавмга имом қилиб тайинлар эдилар. Шунингдек, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам у кишини халққа Қуръон таълимини беришга масъул шахлардан этиб тайинлаганлар. “Қуръонни тўрт кишидан таълим олинглар: Абдуллоҳ ибн Масъуд, Абу Ҳузайфанинг мавлоси Солим, Муоз ибн Жабал ва Убай ибн Каъб” (Имом Бухорий ривояти).
Убай ибн Каъб ва Қуръон қироати:
У киши Қуръони каримни чиройли тиловат қилишда жуда машҳур бўлганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Умматнинг қориси” деб гувоҳлик берганлар. Умар розияллоҳу анҳу у кишини энг Афзал саҳобалардан деб санаб, одамларни Рамазон ойи қилинадиган хатми Қуръонга у кишининг ортларига жам қилиб қўядилар. У киши яна чиройли ёзишда ҳам машҳур бўлганлар. Шу сабабдан ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам у кишини ваҳйни ёзиб оладиган кишилардан қилиб танлаб олганлар.
Сифатлари:
У киши хулқ-атвор жиҳатидан ҳам саҳобаларнинг энг афзалларидандир. Чунки, у зот Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қўл остиларида тарбия топдилар. Тақво ва иймонлари, ибодат ва ижобатлари билан машҳурдирлар. У киши одамларга Қуръони каримни таълим берганларидек, усулуд-диндан ҳам таълим берганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадиси шарифларини ҳам халққа етказганлар.
Вафотлари:
У киши Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳунинг халифалик даврларида вафот этганлар. Аммо, ҳозиргача аниқ вафот этган саналари мавжуд эмас. Бир ривоятда 19-20- ҳижрий йилда деган таҳминлар учрайди.
Аллоҳ барча соҳобалардан, шу қатори бизлардан ҳам рози бўлсин!
Кўкалдош ўрта махсус ислом билим юрти
4-курс талабаси Абдуссами Эргашев
Манбалар асосида тайёрлади
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Ҳикмат эгаларининг оғзидан чиққан энг гўзал гаплар:
- Отлар ичган ердан сув ичинг, чунки отлар ҳеч қачон ифлос сувни ичмайди.
- Ётоғингизни мушук ухлайдиган жойга солинг, чунки мушук хотиржам жойда ухлайди.
- Қурт тушган, лекин тешиб чиқмаган мевани енг, чунки қурт доимо меванинг пишганини танлайди.
- Дарахтни юмронқозиқ кавлаган ерга ўтқазинг, чунки ўша ер ҳосилдор бўлади.
- Уйни илон исиниб ётган жойга қуринг, чунки ўша жой мустаҳкам ва чўкмайдиган бўлади.
- Қушлар иссиқ кунда панага қочган ерни қазисангиз сув чиқади, чунки қушлар сув бор ерни билади.
- Қушлар билан бир вақтда ухлаб, улар билан бир вақтда уйғонинг - зеро бу муваффақият йўлдир.
- Кўпроқ сабзавот истеъмол қилинг, шунда ўрмон ҳайвонлари каби оёқларингиз кучли ва юрагингиз бақувват бўлади.
- Имкон топганингизда сувда сузинг, шунда ерда ўзингизни ҳудди сувдаги балиқдек енгил ҳис қиласиз.
- Имкон қадар осмонга кўпроқ қаранг, шунда фикрларингиз равшан ва тиниқлашади.
- Ўзингизни хотиржам ва сокин тутишга одатланинг, шунда қалбингизга сакинат кириб, руҳингиз ором топади.
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ