21 Феврал, 2025, 22 Шаъбон, 1446
21 Феврал, 2025, 22 Шаъбон, 1446
“Дуо” арабча сўраш, илтижо, чақириш маъноларини англатувчи сўз бўлиб, инсоннинг моддий ва маънавий эҳтиёжларининг қондирилишини сўраб Аллоҳ таолога мурожаат қилиши, Унга юксак умид ва илоҳий муҳаббат билан илтижо этиши ҳисобланади. Дуо — банданинг ўз Роббисига бўлган муҳаббатининг, иймонининг ва умидининг энг таъсирчан ифодаси бўлиб, инсоннинг қалбидаги чуқур эҳтиёж ва хоҳишларнинг Аллоҳ таолога юборилган мукаррам аризасидир.
Аллоҳ таоло Ўз каломида бандаларини дуо қилишга тарғиб қилиб бундай марҳамат қилади:
«Менга дуо қилинглар, сизларга ижобат қиламан» (Ғофир сураси, 60-оят).
Ушбу оятда Аллоҳ таоло бандаларига дуо қилишни буюриб, Ўз ваъдасини аниқ баён қилган. Чунки дуо Аллоҳ билан банда ўртасидаги энг самимий ва самимиятга асосланган алоқадир.
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам дуо ҳақида шундай марҳамат қиладилар: "Дуо қилинг, чунки дуо ибодатнинг ўзаги ва мағзидир".
Бу ҳадис инсон учун дуонинг нақадар муҳим эканлигини англатади. Дуо фақатгина сўраш ёки тиловот эмас, балки банданинг Аллоҳ таолога муҳаббат ва иймон билан юзланиши, Унинг буюклиги ва камолотини эътироф қилиши, ўзининг ожизлигини тан олиши ва Роббисига тобеликни ифодалашидир.
Дуо – қуллик мақоми
Банда дуо орқали фақат эҳтиёжларини сўрамайди. Дуо, аввало, Аллоҳ таолонинг чақириғига «Лаббайк!» деб жавоб бериш, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуо ҳақидаги тавсияларини бажариш ва айни пайтда, ибодатни адо этишдир. Чунки дуо қилган инсон Аллоҳга яқинлашиш йўлини топади, қалбидаги ҳар қандай ташвишлардан қутилади ва руҳий ором топади.
Бироқ баъзан инсон дуо қилади-ю, унинг ижобати кечикканидан хафа бўлади, ҳатто дуо қилишни тўхтатиш хавфига тушади. Аммо бу — банданинг катта хатоси ҳисобланади. Дуонинг ижобати ёки кечикиши Аллоҳнинг ҳикматига боғлиқдир. Банда учун энг муҳим жиҳат — Аллоҳга дуо қилишда давом этиш ва Унга бўлган ишончини йўқотмасликдир. Чунки дуо – қулликнинг ўзи, бандалик бурчини адо этишнинг энг юксак ифодасидир.
Дуонинг ижобати ҳикмати
Тасаввуф уламоларидан бўлган Яҳё ибн Саид ал-Қаттон роҳимаҳуллоҳ бир кеча тушларида Аллоҳ таолони кўрадилар ва шундай мурожаат қиладилар:
«Аллоҳим, сенга неча марта дуо қилдим, аммо ижобат қилмадинг!»
Аллоҳ таоло шундай жавоб берган экан:
«Эй Яҳё, Мен сенинг овозингни эшитишни яхши кўраман».
Бу ҳикоя инсонга катта сабоқ беради. Аллоҳ таоло доимо бандаларининг дуоларини эшитади, уларнинг ҳар бир мурожаати Унинг ҳузурида қабул бўлади. Аммо У Зотнинг ҳикматига кўра, бандалар сўраган нарсалар ё ўша заҳоти берилади, ёки кечиктирилади, ёхуд ундан яхшироқ бир нарса билан мукофотланади.
Дуода муваффақият ва сабр
Ҳар бир дуо ибодатнинг ажралмас қисми ва қулликнинг ўзидир. Инсон дуо орқали ўзини Аллоҳнинг ҳузурида муҳтож, ожиз ва мискин эканини англайди. Шунингдек, дуо инсоннинг қалбини сукунатга, онгини равшанликка, ҳаётини баракага тўлдиради.
«Дуо қилинганида Аллоҳдан ишонч билан сўранг. Чунки Аллоҳ дуо қилувчининг илтижосини рад этмайди» деган ҳадис бу ҳақиқатни янада чуқур англатади.
Шундай экан, ҳар бир банда дуо қилишда сабрли бўлиши, Аллоҳнинг ҳикматига ишониши ва Унга бўлган муҳаббат ва иймонини мустаҳкамлаши керак. Дуо – инсон ва унинг Роббиси ўртасидаги энг гўзал ва самимий алоқадир.
Дуо билан ҳаётингизда бардавом барака ва сукунат бўлсин.
Акмалжон Раҳмонов,
Модуль таълим тизими талабаси.
Мазкур масала юзасидан маъруза қилган Сенатнинг суд-ҳуқуқ масалалари ва коррупцияга қарши курашиш қўмитаси раиси Абдулҳаким Эшмуродов мамлакатимиз ҳаётининг барча жабҳаларида кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилиб, жамиятни янгилаш йўлида туб ўзгаришлар рўй бераётганини таъкидлади. Мазкур эзгу амаллар диний ва миллий қадриятларимизни янада юксалтириш борасида ҳам муҳим ўрин тутмоқда.
Тарихий обидалар, муборак қадамжолар ва зиёратгоҳларнинг ободонлаштирилгани, масжид ва мадрасалар фаолиятининг йўлга қуйилгани, ўзбек халқи ҳамда Ўзбекистонда яшовчи турли миллат вакилларининг миллий ва диний маросимлари, шунингдек, анъанавий байрамларининг ўтказилаётгани бунинг яққол далилидир.
Эътиборлиси, кейинги йилларда Ўзбекистон фуқаролари учун Ҳаж квотаси 3 баробарга оширилиб, Умра зиёратига квоталар тўлиқ бекор қилинди. Улуғ аждодларимизнинг диний-маърифий салоҳиятини дунёга танитиш мақсадида Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Мотуридий, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказлари ташкил этилиб, ўз фаолиятларини кўрсата бошлади.
Қонун ва концепция билан фуқароларнинг виждон эркинлиги ҳуқуқини таъминлаш ва Ўзбекистон Республикаси дунёвий давлат эканига оид конституциявий қоидаларни рўёбга чиқариш ҳамда диний соҳадаги давлат сиёсатининг мақсади, вазифалари, принциплари, устувор йўналишлари ва уларни амалга ошириш механизмлари белгиланмоқда.
Ушбу ҳужжат билан белгиланаётган асосий вазифаларнинг бажарилиши устидан самарали парламент назоратини амалга ошириш мақсадида парламент комиссияси ташкил этилиши назарда тутилмоқда.
Сенатор Комила Каромованинг фикрича, юртимиз аҳолиси кўп миллатли ва кўп конфессияли ҳисобланади. Яъни, 16 та конфессия мавжуд бўлиб, 130 дан ортиқ миллат ва элатлар аҳил ва тинч-тотув яшамоқда. Шундан келиб чиқиб айтишимиз мумкинки, юртимизда умумжамият манфаатларини рўёбга чиқариш, умуммиллий ва умуминсоний қадриятларни белгилаб олиш, ижтимоий адолат асосида тотувликда яшаш учун барқарор муҳитни таъминлаш зарур. Концепцияда айнан ушбу механизмлар белгилаб берилмоқда. Концепциянинг яна бир муҳим томони – унда сохта диний эътиқодлар таъсири остида тақиқланган ташкилотлар таркибига адашиб кириб қолган шахсларни ижтимоийлаштиришга ҳам эътибор қаратилган. Ушбу норма инсонпарварликнинг энг олий намунаси ҳисобланади.
Фуқароларнинг шахсий диний қарашлари асосида маълум бир диннинг бошқаларига нисбатан устунлигини тарғиб қилиш, диний қоидаларни қонунчилик талабларидан юқори қўйишга йўл қўйилмайди.
Шу боис, Концепцияда диний соҳадаги давлат сиёсатининг мақсади фуқароларнинг виждон эркинлигига бўлган ҳуқуқларини амалга ошириш учун тенг шарт-шароитлар яратиш, турли динларга мансуб диний ташкилотлар ўртасида ўзаро муроса ва ҳурмат ўрнатилишига кўмаклашиш, конфессиялараро тотувликни мустаҳкамлаш, жамиятда диний бағрикенгликни ва дунёвийликни таъминлашдан иборат экани белгиланмоқда.
Концепциянинг долзарблиги шундаки, мазкур ҳужжат фуқароларнинг виждон эркинлиги ҳуқуқини таъминлашнинг ҳуқуқий асосларини янада мустаҳкамлаш, диний соҳадаги давлат сиёсатининг мақсади, вазифалари, принципларини ҳамда устувор йўналишларини аниқ белгилашга, бу эса, жамиятда бу соҳада вужудга келиши мумкин бўлган муаммоларни ўз вақтида бартараф этишга, динлараро ва миллатлараро низолар келиб чиқишининг олдини олишга хизмат қилади.
Мажлисда концепциянинг қабул қилиниши диний бағрикенглик ва конфессиялараро тотувликни таъминлашга асосланган муносабатлар моделини ривожлантиришнинг ташкилий-ҳуқуқий асослари такомиллашишига, жамиятда тотувлик, ижтимоий ҳамжиҳатлик ва бирдамлик муҳити мустаҳкамланишига хизмат қилиши қайд этилди. Қонун сенаторлар томонидан маъқулланди.
Норгул Абдураимова,
Носир Ҳайдаров (сурат), ЎзА
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 