Бирор олим йўқки, устозсиз илм эгаллаган, равнақ топиб, юксалган бўлса. Толиби илм олимларни ҳурматлаши билан илмдан манфаат топади. Донишмандларимиз: “Ким нимага эришган, фазилат ва даража топган бўлса фақат ҳурмат, одоб сақлаш билан эришибди”, деб айтганлар. Чиндан ҳам, фаришталарга дарс ўтган Иблис беодоблик, ҳурматсизлик сабабли ғурурга кетиб, Аллоҳ таолонинг раҳматидан қувилди.
Барча буюк зотлар устозларини ҳамда аҳли илмларни иззат-эҳтиром қилиш билан улуғ мартабаларга эришган. Аксинча, кимки уларга нисбатан ёмон муносабатда бўлса, ҳурмат қилмаса олган илмлари дунё-охирати учун зарар бўлган.
Имом Зарнужий устозларни ҳурматлаш, уларга нисбатан одоб ахлоқли бўлиш илмнинг ҳурмати саналади, дейди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мен илм шаҳри бўлсам, Али унинг дарвозаси”, деган Али розияллоҳу анҳу эса: “Менга бир дона ҳарф ўргатган кишининг қулиман. Хоҳласа сотсин, хоҳласа қулликдан озод қилсин, хоҳласа қул қилиб ишлатсин”, деган.
Саъдий Шеърозий: “Ўғлининг олим бўлишини истаган ота илм йўлида юрганларни ҳурмат қилсин, уларга иззат-икром кўрсатиб, хайр-эҳсон қилсин. Агар ўғли олим бўлмаса, албатта, невараси олим бўлади”, деганлар.
Абдуллоҳ ибн Муборак ҳамиша усозларининг хизматини қилар ва: “Устозлар хизматини сидқидилдан адо этишнинг ўзи ярим илмдир”, дер экан.
Бир куни ибн Муборакдан “Одамлар ичида ҳурматга энг сазоворлари кимлар?” деб сўрашганда, “Олиму уламолар”, деб жавоб берди. Чунки улар ўз илмлари билан ҳақ йўлни кўрсатадилар. Билимли бўлиш инсонни бошқа махлуқотлардан ажратиб турадиган алоҳида хусусиятдир.
Устозларининг хизматларини адо этган шогирдлардан юртимиз довруғини дунёга танитган улуғ олимлар, атоқли имомлар етишиб чиқди. Имом Бухорий, Имом Термизий, Абу Ҳафс Насафий, Абу Али ибн Сино, Аҳмад Фарғоний, Абу Райҳон Беруний, Бурҳониддин Марғиноний, Абу Мансур Мотуридий раҳимаҳумуллоҳ каби буюк олимлар ва мутафаккирларнинг яратган бой илмий мероси жаҳон маданияти ва тамаддунига бебаҳо хазина бўлиб қўшилди.
ЎМИ Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Сиздаги бор ва йўқ неъматлар ҳақида фикр юритиб, ўзингизни танишингиз учун иккита варақ қоғоз олинг. Биринчи вараққа ўзингизда бор неъматларни, масалан, ибодатга, оилага, танангизга, саломатлигингизга, ижтимоий алоқаларга оид ҳамма неъматларни ёзинг. Иккинчи вараққа эса сизда бўлмаган неъматларни – ибодатга, оилага, танангизга, саломатлигингизга, ижтимоий алоқаларга оид ва ҳоказо, барча неъматларни ёзинг.
Энди сизда йўқ неъматлар ёзилган варақни олиб, улар ҳақида бир кун давомида мулоҳаза қилинг, кейин уларни атрофингиздаги инсонларда бор неъматлар билан солиштириб чиқинг. Кечқурун эса нималарни ҳис қилганингизни ёзиб қўйинг.
Кейинги куни сизга берилган неъматлар ёзилган варақни олиб, у ҳақда ҳам кун бўйи фикр юритинг. Кейин уни атрофингиздаги кишиларда йўқ неъматлар билан солиштириб чиқинг. Бу ҳақдаги ҳис-туйғуларингизни ҳам кечки пайт ёзиб қўйинг.
Ишончим комилки, бу тажрибадан кейин ҳаётингиз ижобий тарафга ўзгариб кетади, бахту саодатга тўлиб кетади.
Яхшилаб ўйлаб, мана шу саволга жавоб беринг: бу оятни ўқиб, унга амал қилиш учун Аллоҳ сизга берган қайси неъматларни, кимга айтиб беришни ўйладингиз?
Албатта, бу неъматлар борлигини биринчи навбатда ўзингизга айтишингиз керак. Шунинг учун Аллоҳ сизга берган неъматларини ўзингизга керак бўлса ҳар куни эслатиб туринг. Аллоҳнинг сизга кўрсатган марҳамати ҳақида ўзингизга ўзингиз сўзласангиз, неъматларни унутишдан, қайғуга тушишдан қутуласиз. Шайтон сизда йўқ нарсаларга эътиборингизни тортиб, сизни ўйин қилишига имкон берманг! Қоғоз-қалам олиб, Аллоҳ сизга берган неъматларни ёзиб чиқиш, бу рўйхатга ҳар куни сизга ато этилаётган янгидан-янги неъматларни қўшиб боришингиз нақадар гўзал! Бу рўйхат кундан кунга кўпайиб, сон-саноқсиз бўлиб кетади ҳали. Чунки Аллоҳ таоло "Аллоҳнинг неъматларини санасангиз, саноғига ета олмайсиз. Аллоҳ мағфиратлидир, раҳмлидир" (Наҳл сураси, 18-оят).
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.