Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар, Ҳазрати Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга
беҳисоб салавоту саломларимиз бўлсин.
Тинчлик буюк неъмат, инсон ҳаётининг бирламчи шарти. Шунинг учун ҳам қадимдан барча халқлар тинчликни асраш учун моли-ю жони билан курашиб келган. Аммо воқелик тинчликни кўплаб мамлакатлар учун ҳали ҳануз орзу бўлиб қолаётганини кўрсатмоқда. Ҳозирда мамлакатлар осойишталигига рахна солувчи омиллар турлича, давлатлар ўртасидаги низоли вазиятлар, миллий ва этник қарама-қашиликлар ва ҳакозо.
Бугунги кунда дунёнинг айрим давлатлари амалга ошираётган турли ниқоблар остидаги зўравонлик, қўпорувчилик ва босқинчиликка асосланган ҳатти-ҳаракатлар ҳеч бир меъёрга тўғри келмайди. Давлатлар ва халқлар ўртасидаги ўзаро муносабатларнинг умумэътироф этилган умуминсоний қоидалар ва халқаро ҳуқуқий нормалар асосида ташкил этилиши тинчлик ва барқарорликнинг энг муҳим шартидир.
Бугунги таҳликали даврдаги шундай ҳолатлар ҳар бир ақли расо кишидан доимо огоҳлик ва хушёрликни, содир бўлаётган ҳодисаларга зийрак кўз билан қарашни талаб этади.
Тинчлик, омонлик ва хотиржамлик шунчалик улуғ неъматки, унинг қадрини фақатгина шу неъматдан, Худо сақласинки, маҳрум бўлганларгина тўлиқ англайди.
Ким ўлур ҳолатга етса, ул билур жон қадрини.
Йўқса, шинам кўчаларда бамайлихотир юриш қаёқда? Она-Ватан бўйлаб ҳатто ярим кечада бўладими, ўз қишлоғидами, юртининг хоҳлаган гўшасида бўладими ҳадиксиз юриш қаёқда эди?
Бу бебаҳо неъматнинг улуғлигиданки, ҳазрат Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳадиси шарифларида қайта-қайта таъкидлаганлар. Анас ибн Молик разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий саллалоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига бир киши келиб:
‒ Эй, Аллоҳнинг Расули, дуоларнинг қай бири афзалроқ? – деб сўради.
– Парвардигорингдан дунё ва охиратда афв ва офият(тинчлик, хотиржамлик)ни сўра, – жавоб бердилар жаноб Сарвари коинот саллалоҳу алайҳи ва саллам.
Иккинчи куни келиб яна:
– Эй, Аллоҳнинг Расули, дуоларнинг қай бири афзалроқ? – деб сўради.
– Парвардигорингдан дунё ва охиратда афв ва офият(тинчлик, хотиржамлик)ни сўра, – жавоб бердилар яна.
Учинчи куни келиб яна:
– Эй, Аллоҳнинг пайғамбари, дуоларнинг қай бири афзалроқ? – деб сўради.
– Парвардигорингдан дунё ва охиратда афв ва офият(тинчлик, хотиржамлик)ни сўрайвер. Бас қачонки сенга дунё ва охиратда афв ва офият берилса, батаҳқиқ нажот топибсан – жавоб бердилар жаноб Сарвари коинот саллалоҳу алайҳи ва саллам (Имом Термизий ривояти).
Шу кунларда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Шарқий Қуддусдаги мўмин-мусулмонлар учун энг табаррук минтақада нотинчликлар давом этаётганидан жиддий ташвишдадир.
Жаҳон ҳамжамияти Фаластин-Исроил муаммосини халқаро ҳуқуқ нормаларига мувофиқ, тинч йўл билан ҳал этилиши зарурлигини бот-бот таъкидламоқда. Зеро, Ислом дини – аввало, тинчлик ва дўстликка, аҳиллик ва бирдамликка ҳамда бағрикенгликка даъват этади.
Ал-Ақсо масжиди Ислом дини манбаларида келтирилган уч муқаддас масжиддан биридир. Ҳазрати Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганларки: “Уловлар фақат учта масжид томонгагина жиҳозланади: Масжиди Ҳаром, менинг ушбу масжидим ва Масжиди Ақсо”.
Қуддус шаҳрида жойлашган муқаддас макон – Масжиди Ақсо ёхуд Байтул Мақдис Маккадаги Масжидул Ҳаромдан кейин қурилган энг қадимги масжид. Ушбу табаррук масканлар мўмин-мусулмонлар учун доимо азизу мукаррамдир.
Ҳазрати Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намозни аввал Масжидул Ақсо томонга юзланиб ўқидилар. Ўн уч йиллик Макка даври тўлиқ шундай ўтди. Мадина шаҳрига ҳижрат қилганларидан кейин ҳам мазкур масжид қиблаликда давом этди. Фақат ўн олти ой ўтибгина қибла Макка шаҳридаги Ҳарам томон ўзгарди.
Манбаларда қайд этилишига кўра, уни Одам алайҳиссалом барпо этган. Замонлар ўтиб эса Иброҳим алайҳиссалом уни қайта тиклаган. Кейин Исҳоқ ва Ёқуб алайҳиссаломлар унга масъул бўлдилар. Сўнг Сулаймон алайҳиссалом томонидан масжид янгидан қад ростлаб ҳозирги кўринишга келди.
Исро кечаси Аллоҳ таоло Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни Макка шаҳридан Қуддусга – Ақсо масжидига сайр эттирди. Бу ҳақида: “Ўз бандасини тунда Масжиди Ҳаромдан атрофини баракотли қилиб қўйганимиз Масжиди Ақсога оятларимизни унга кўрсатиш учун сайр эттирган Зот (ўзига нолойиқ сифатлардан) покдир” (Исро, 1).
Исро кечаси Набий алайҳиссалом Маккадаги Масжиди Ҳаромдан чиқиб, фаришта Жаброил алайҳиссалом билан Қуддус шаҳрига бордилар. Масжиди Ақсода барча пайғамбарларга имомлик қилиб намоз ўқиб бердилар.
Демак, Масжидул Ақсо Ислом динининг шиор маконларидан бири, икки қибланинг биринчиси, учта асосий масжидлар сирасидан, мусулмонларга тегишли муборак маскан. Ўз навбатида ушбу минтақада бошқа дин вакиллари учун ҳам табаррук ҳисобланган зиёратгоҳлар мавжуд. Шундай экан минтақада зўравонлик, жабру ситамга чек қўйилиши ҳамда бундан буён шафқатсизлик ва қон тўкилишига йўл қўймаслик жуда ҳам муҳим ҳисобланади.
Зеро, Ислом дини инсонларга озор беришдан қайтаради. Нафақат инсон зотига, балки, чумолига ҳам озор бериш, ҳаттоки, азият берувчи бирор сўз айтишдан ҳам қайтаради.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳозирги қалтис вазиятда давлатлар, миллатлар ва элатлар ўртасидаги низоларни тинч йўл билан ҳал этиш энг тўғри йўл, деб ҳисоблайди. Айни вақтда, мўмин-мусулмонларни мавжуд воқеликни Қуддусдаги вазият билан боғлаган ҳолда ноўрин баҳс-мунозаралар, ихтилоф ва тушунмовчиликлар келтириб чиқаришга, нотўғри хатти-ҳаракатларга даъват қилаётган фитналардан эҳтиёт бўлишга чақирамиз.
Таъкидлаш жоизки, Шарқий Қуддусдаги нотинч вазият барчамизнинг дилларимизни оғритди, руҳониятимизни маҳзун қилди. Бундай пайтларда мўминнинг мўминдаги ҳаққи дуо қилишдир. Зеро, дуо нажот ва қалқондир. Яратган Парвардигордан илтижо қилиб сўраймизки, бутун дунё, хусусан мусулмон оламида тинчлик ва офиятни барқарор этсин, Ер юзидаги барча мўмин-мусулмонларга омонлик, нусрат ва қалбларига сакинат ато этсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Марям алайҳассаломнинг оналари туғилажак ўғил фарзандини Аллоҳ таолога назр қилган эдилар. Аммо ўғил эмас, қиз фарзанд туғилди. Аллоҳ таоло Марям алайҳассаломни тарбиялашни Закариё алайҳиссаломга топширди: «Робби уни ҳусни қабул айлаб, гўзал тарзда ўстирди ва унга Закариёни кафил қилди» (Оли Имрон сураси, 37-оят).
Ийсо алайҳиссалом туғилишларидан бироз аввал, Марям онамиз меҳробда турганларида фаришталар Ийсо алайҳиссаломнинг туғилишлари, пайғамбар бўлишлари ҳақидаги хушхабар келтирдилар.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Ўшанда фаришталар «Эй Марям, Аллоҳ сени танлаб олди, поклади ва бутун оламдаги аёллардан устун қилди. Эй Марям, Роббингнинг ибодатида бардавом бўл, Унга сажда қил, рукуъ қилувчилар билан рукуъ қил», дедилар» (Оли Имрон сураси, 42-43-оятлар).
Дарҳақиқат, Аллоҳ таолони Марям алайҳассаломни барча ёмон сифатлардан пок сақлади, буюк мўъжиза кўрсатиб, Ийсо алайҳиссаломнинг дунёга отасиз келишларни ирода қилди. Мана шу жиҳат билан Аллоҳ таоло Марям онамизни оламдаги барча аёллардан устун қилди. Бундай шараф бирор аёлга насиб этган эмас! Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Дунёдаги энг яхши аёллар тўрттадир: Марям бинт Имрон, Хадича бинт Хувайлид, Фотима бинт Муҳаммад ва Фиръавннинг аёли Осиё”, деганлар.
Фаришталар “Эй Марям, Роббингнинг ибодатида бардавом бўл, Унга сажда қил ва рукуъ қилувчилар билан рукуъ қил” деб, Марям онамизга қунут (намозда узоқ қироат қилиш), сажда қилиш, жамоат билан намоз ўқиш, мўминлар билан бир сафда бўлиш буюрилганини хабар қилдилар.
Демак, Марям онамизга икки нарса буюрилган экан.
Биринчиси – қиём ва саждани узоқ қилиш. Бу икки буйруқнинг бир ўринда келишига сабаб шуки, бу икки амалнинг намоздаги ўрни, улуғлиги бир хил, қиём ва саждани узоқ қилиш эса ёлғиз намоз ўқишга хосдир.
Иккинчиси – намозни жамоат билан ўқиш, рукуъ қилувчилар билан бирга рукуъ қилиш.
Эътибор беринг, фаришталар Саййида Марям алайҳассаломга бу хушхабарларни айтгач, намоз ҳақидаги буйруқни етказдилар. Зеро, бу улуғ мавқенинг шукри намоз билан адо бўлади. Аллоҳ таоло танлаб олинган зотларга шунга яраша синовлар келади. Синовларга бардош бериш учун энг муносиб омил эса намоздир. Синовлар келгач, Марям онамиз ёлғиз ҳолда ҳам, жамоат билан ҳам намоз ўқишга кўп муҳтож бўладилар. Оятлардан кўриниб турибдики, Аллоҳ таоло бир бандага яхшилик ато этса, ундан талаб этиладиган ибодатларни янада кўпайтиради. Шунинг учун фаришталар “Аллоҳ сени танлаб олди, поклади, бутун оламдаги аёллардан устун қилди”, деган хабардан кейин Марям онамизга Аллоҳ таолога бардавом ибодат қилиш, сажда ва рукуъни узоқ қилиш ҳақидаги буйруқларни етказдилар.
Демак, Аллоҳ таоло бир инсонга кўплаб неъматлар ато этса, бу неъматларнинг шукри ўлароқ, Аллоҳга янада кўпроқ ибодат қилиш, рукуъ ва сажда қилиш лозим экан.
Бир қиз айтади: «Мен намоз ўқишни жуда яхши кўраман, айниқса саждага ошиқман. Ҳаётимдаги энг яхши маконим – жойнамозим. Бунинг сабаби – Қуръон ўргатган муаллимамиз бизга саййида Марям алайҳассаломнинг қиссаларини кўп марталаб айтиб бериб, охирида: «Бахтли бўлиш учун саййидамиз Марям алайҳассалом каби бўлинглар!» дер эдилар. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай марҳамат қилган: «Ўшанда фаришталар «Эй Марям, Аллоҳ сени танлаб олди, поклади ва бутун оламдаги аёллардан устун қилди. Эй Марям, Роббингнинг ибодатида бардавом бўл, Унга сажда қил, рукуъ қилувчилар билан рукуъ қил», дедилар» (Оли Имрон сураси, 42-43-оятлар).
У пайтларда намоз фақат рукуъдан иборат бўлган. Сажда алоҳида ибодат бўлган, намоз амалларининг ичида бўлмаган. Шунинг учун Аллоҳ таоло Ўзига яна ҳам яқинроқ бўлсин деб, Марям алайҳассаломга намозда сажда қилишни буюрди. Марям алайҳассалом ҳам фаришталарнинг тавсиясига лаббай деб жавоб берди, шу тариқа намоз ва бошқа ибодатлар учун ажратилган алоҳида жой – меҳроб унинг энг севимли маконига айланди.
Аллоҳ таоло айтади: «Закариё қачон унинг олдига, меҳробга кирса, унинг ҳузурида ризқ кўрар эди» (Оли Имрон сураси, 37-оят).
Закариё алайҳиссалом меҳробда тоат-ибодат, зикр-тасбеҳ ва Таврот тиловати билан машғул бўлар эдилар. «Меҳроб» араб тилида ҳарб, яъни жанг қилинадиган жой деган маънони билдиради. Ибодат қилинадиган жойнинг меҳроб деб аталишига сабаб шуки, бу ерда инсон Аллоҳга ибодат қилиб, шайтон билан курашади, унинг ҳийла-найрангларини даф қилади. Инсон меҳробда, саждагоҳда, жойнамозда фақат шайтон билан эмас, балки ўзининг ғам-қайғулари билан ҳам курашади, Роббига дардларини тўкиб солиб, улардан халос бўлади.
Марям алайҳассалом жуда кўп қийинчиликларга, синовларга, ташвишларга дуч келдилар. Ана шундай қийин вазиятларда сабр қилишлари учун энг яхши ҳамроҳ – намоз бўлди. Шундай экан, сиз ҳам Марям алайҳассалом каби бўлинг, қайғуларингизни рукуъ ва сажда билан қарши олинг! Ҳаёт машаққатларини жойнамоз устида, сажда қилиш билан маҳв этинг!».
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.