Афғонистон Олий миллий ярашув кенгаши раиси маслаҳатчиси ва Миллий бирдамлик партиясининг шимолий ҳудудлар бўйича раҳбари Ал-Ҳож Муҳсин Донеш «Дунё» АА учун берган интервьюсида Ўзбекистон ижтимоий ҳаётида рўй бераётган ўзгаришлар, диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар, миллий қадриятлар ва улуғ аждодлар меросини тарғиб этиш ва сақлаш йўналишида қилинаётган чора-тадбирларни эътироф этди.
– Ўзбекистонда диний-маърифий қадриятларни авайлаб асраш ва тарихий обидаларни тиклаш масаласида амалга оширилаётган ислоҳотлар диққатга сазовордир, - деди у. – Буни биз Ўзбекистонга қилган ташрифларимиз давомида, хусусан, Тошкент, Бухоро, Самарқанд, Хива ва Термиз шаҳарларида бўлганимизда ҳис қилганмиз.
Мамлакат раҳбарияти дунёда кечаётган турли мураккаб жараёнларга қарамасдан, ўз тараққиёт йўналишини тўғри танлаб олган ва бу йўлдан оғишмай ривожланишда давом этмоқда. Бу, жумладан, диний ва маданий соҳаларда яққол кўзга ташланяпти. Биз Ўзбекистонда диний-маърифий соҳада жиддий ижобий ислоҳотлар амалга ошаётганига гувоҳ бўлаяпмиз.
Кузатувларим давомида Ўзбекистонда диний ислоҳотлар икки йўналишда олиб борилаётганига шоҳид бўлдим. Биринчиси, диний экстремизм ва айримачиликнинг тарқалишига йўл қўймаслик учун ўз тажрибасига таянган ислоҳотларнинг амалга оширилаётганидир. Бу жараённи шахсан мен ижобий баҳолайман. Чунки дунё давлатларида кечаётган жараёнларни таҳлил қиладиган бўлсак, диний экстремизм ва айримачилик давлат асосларига жиддий зарба етказадиган омиллардан бири ҳисобланади. Иккинчи йўналиш - бу диний ислоҳотлар натижаси — янги мадрасалар, илмий-тадқиқот марказлари, уламолар кенгаши ва кўплаб диний ташкилотлар очилаётганидир. Жумладан, ислом оламида юксак обрўга эга бўлган Имом Термизий тадқиқот маркази бунга яққол мисол бўла олади.
Ўзбекистон ушбу ижобий ислоҳотлари билан ҳар қандай экстремизм ва айримачиликдан холи бўлган мўътадил соф ислом намунасини (Қуръони Каримдаги оятга мувофиқ “Ва казолика жаъалнаакум умматан васатан”, яъни “Биз Сизларни бир мўътадил уммат қилдик”) дунё ҳамжамиятига намойиш қилмоқда.
Ўзбекистонда диний бағрикенглик тамойилларидан оғишмасдан барча динлар бир-бирларини инкор қилмаган ҳолда мавжуд қонунлар асосида ривожланмоқда.
Яқин Шарқ мамлакатлари — Сурия ва Ироқдаги уруш ўчоқларига бориб қолган, оғир шароитга тушиб қолган фуқароларни Президент Шавкат Мирзиёевнинг шахсий ташаббуси ва қатъияти билан Ватанга қайтариш ишлари амалга оширилмоқда. Бундай инсонпарварлик тадбирлари ҳар қанча таҳсинга сазовор.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Нўъмонхон Яҳёхон
Тошкент ислом институти талабаси