Ўзбекистоннинг Лондондаги элчихонаси Британия музейи билан ҳамкорликда Маданият вазирлиги, Туризм ва спорт вазирлиги ҳузуридаги Маданий мерос агентлиги, Республиканинг қатор музейлари тадқиқотчи ва ходимлари учун маданий ва тарихий мерос буюмларини сақлаш, уларнинг контрабандаси ва ноқонуний савдосига қарши курашиш бўйича онлайн семинар ташкил қилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
Тадбирда Британия музейининг Яқин Шарқ бўйича бўлими катта куратори Сент-Жон Симпсон, Оксфорд университети профессори Жеймс Аллан, Йорк университети профессори Ричард Макклери ва Давлат Эрмитажининг Марказий Осиё сектори катта илмий ходими Андрей Омелченко маъруза қилди.
Британия музейи вакили ўтган йили Лондоннинг Хитроу аэропортида ислом эпиграфикаси туширилган 6 та тарихий кошин сақлаб қолингани ҳақида сўзлаб берди. Мутахассис кошинлар Ўзбекистон, Буюк Британия, АҚШ, Россия ва бошқа мамлакатларнинг олимлари томонидан ўрганилганини билдирди. XII-XIV асрларга оид ушбу тарихий ашёлар Ўзбекистондаги меъморий обидаларга, хусусан, Самарқанд шаҳридаги Шоҳи Зинда мажмуасига тегишли экани тахмин қилинмоқда.
17 май куни Британия музейи карантиндан кейин илк марта очилади ва ушбу кошинлар Ўзбекистоннинг розилиги билан музей галереяларидан бирида намойиш этилади. Бу музейга ташриф буюрувчиларда катта қизиқиш уйғотади. Бир неча ойдан сўнг Ўзбекистон элчихонаси кўмагида экспонатлар ўз Ватанига қайтарилади.
Британия музейи вакили кошинларнинг идентификация қилиш ва ватанига қайтариш Ўзбекистон вакиллари билан муваффақиятли ҳамкорлик самараси эканини таъкидлади.
Эслатиб ўтамиз, ўтган йил ноябрь ойида Британия музейи ҳамда Ўзбекистон маданияти ва санъатини ривожлантириш жамғармаси ўртасида ҳамкорлик тўғрисидаги меморандум имзоланди. Унда нафақат ўғирланган ёки ноқонуний муомалада бўлган буюмларни аниқлаш ва консультация қилиш бўйича ўзаро алоқаларни, балки ҳамкорликда илмий тадқиқотларни ривожлантириш, кадрлар тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш, биргаликдаги тадбирларни ўтказиш масалаларини ҳам қамраб олган.
Онлайн-семинарда сўзга чиққан мутахассислар маданий мерос объектларини сақлаш ва ҳисобга олишда олимлар ва музейлар ўртасидаги ҳамкорликнинг алоҳида аҳамиятини таъкидлади. Шунингдек, улар барча архитектура ёдгорликлари, археологик қазиш ишлари пайтида топилган объектлар фотосуратларининг рақамли маълумотлар базасини яратиш, маданий мерос объектларининг альбомлари ва почта карталарини нашр этиш, артефактлар сотиладиган “ким ошди” савдолари ва онлайн-ресурсларни мониторинг қилиш зарурлигини таъкидлади.
Тарихий буюмлар ҳақида қанчалик кўп маълумот мавжуд бўлса, уларнинг контрабандаси ва ноқонуний савдосига қарши курашиш шунчалик осон бўлиши қайд этилди.
Ўзбекистон вакиллари мамлакатимизда маданий ва тарихий меросни сақлаш ва чет элларда кенг оммалаштиришга катта эътибор қаратилаётганини таъкидлади. Хорижий шериклар билан контрабанда ва экспонатларнинг ноқонуний савдосига қарши курашишда ҳамкорлик қилишга қизиқиш катталиги таъкидланди.
Шу нуқтаи назардан, мазкур веб-семинар ушбу долзарб мавзуга бағишланган биринчи халқаро тадбир бўлиб, унда очиқ ва самарали баҳслар бўлиб ўтди.
Маълумот учун, яқин кунларда Ўзбекистон ва Буюк Британия ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари вакиллари бадиий ва маданий мерос контрабандасига қарши курашиш бўйича ҳамкорликни кучайтириш масалаларини муҳокама қилади.
Онлайн семинар ниҳоясида маърузачилар Ўзбекистонда жорий йил сентябрь ойида ЮНEСКО ҳомийлигида ўтказиладиган «Марказий Осиё дунё цивилизациялари чорраҳасида» халқаро форумида иштирок этиш учун таклиф қилинди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Инсон қалби гоҳ у тарафга, гоҳ бу тарафга ўзгариб туради: савобли иш қилганида, қалби яйрайди, дили чексиз қувончга тўлади. Гуноҳ-маъсият кирлари эса дил ойнасини хиралаштиради. Оқибатда қалб қораяди, кўнгли хижил бўлади.
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Темирга сув тегса занглайди. Худди шунга ўхшаб қалбларни ҳам занг босади", дедилар. Шунда: "Ё Расулуллоҳ, унинг жилоси нима?" деб сўралди. У зот: "Ўлимни кўп эслаш, Қуръон ўқиш", дедилар.
Қалб худди темир каби занглайди. Темирга сув тегса, сиртини занг босади. Гуноҳлар йиғилиб йиғилиб қалбни занглатади, дилни қорайтиради, кўнгилни ғаш қилади. Қалб қорайиши оқибатида инсон шуури ўтмаслашади, меҳр-оқибат туйғуси киши билмас тарзда кўтарилиб боради.
Мазкур ҳадисда айтилишича, ўлимни эслаган, Қуръон ўқиган одамнинг қалби занглардан тозаланади. Қандай қилиб, дейсизми? Гап шундаки, ўлимни эслаган кишининг ўткинчи дунёга хоҳиши сўнади. Ўлимни эслаган, охиратни ўйлаган инсон гуноҳлардан тийилади, нафаси кириб-чиқиб турганида Парвардигорига тезроқ тавба қилишга шошилади, ўзини ислоҳ қилади. Инсон ўлимни эслаганда лаззатлар парчаланади, ҳакалаб отиб турган нафс хоҳишлари сал бўлсаям жиловланади. Бир кунмас-бир кун дунёни тарк этишини билган киши оқибатли бўлади, бир иш қилишдан олдин охирини ўйлайди, мулоҳаза юритади.
Юқоридаги ҳадисда айтилишича, Қуръон тиловати қалбдаги зангларни кетказади. Ҳақиқатан, Қуръон ўқиш билан қалб яйрайди, кўнгил таскин топади. Мўмин банда қироатдан бир дунё маънавий озуқа олади. Шу йўсин қалбни қоплаган занг қурумлари аста-секин тозаланиб боради. Бежизга "Қуръон қалбга малҳам, дилни тозалайдиган илоҳий даво", дейилмаган.
Маълумки, темирга доим ишлов бериб турилмаса, кўп ўтмай занглайди. Худди шунга ўхшаб, Қуръон ўқилмаса, дилни занг босади. Ҳамиша Қуръон ўқийдиган инсон қалбига гард юқмайди. Тиловат билан жилоланган қалби ойнадек ярқираб туради.
Ҳозирги "замонавий" одамларнинг кўпи дунёга ҳирс қўйиш дарди билан оғриган. Кишилар орасида ўзаро ишонч, садоқат, вафо, меҳр-оқибат камайиб кетаётгандек. Бизнингча, бунинг сабаби битта: ўлимни унутиш, Қуръон ўқимаслик.
Айрим одамларга ўлимни эслатсангиз, охиратдан гап очсангиз: "Қўйинг, яхши мавзуда гаплашайлик!" дея сўзингизни бўлади. Ўлимни эслаш ёмонми?! Ҳар кимнинг бошида бор-ку бу савдо! Ўлимдан қочиб-қутулиб бўлмайди. Шунинг учун ўлимга тайёргарлик кўриш керак. Қандай қилиб, дейсизми? Ўлимга ҳозирлик солиҳ амаллар билан бўлади, қоронғи гўрни ёритувчи Қуръон тиловати билан бўлади. Қуруқ кафанлик олиб ёки қабристондан ўзи учун алоҳида жой ажратиб қўйган одамни охират сафарига ростмана шай деб бўлмайди.
Толибжон домла Хурсанмуродов,
Ҳадис илми мактаби ўқитувчиси.
Али ибн Ҳусомиддин Муттақий Ҳиндий. "Канзул уммол фи сунанил ақволи вал афъол". – Байрут.: Муассасатур рисолат, 1989. - Б. 210.