13 Феврал, 2025, 14 Шаъбон, 1446
13 Феврал, 2025, 14 Шаъбон, 1446
Бугун, 17 март куни Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази Халқаро илмий ҳайъатнинг дастлабки илмий мажлиси онлайн тарзда ўтказилди. Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари маъруза билан иштирок этди.
Халқаро ҳайъат йиғилишида Ал-Азҳар Ислом тадқиқотлари академияси бош котиби доктор Назир Муҳаммад Айяд, Россия ислом университети ректори, Академик Рафик Мухаметшин, Босния собиқ муфтийси, Бутунжаҳон боснияликлар конгресси президенти, фалсафа фанлари доктори Мустафа Черич, Туркиянинг Ибн Халдун университети профессори Ҳамза Бакрий сингари нуфузли олимлар, давлат ва жамоат арбоблари қатнашди.
Шунингдек, Миср, Иордания, Туркия, Германия, Босния ва Герцеговина, Россия, Афғонистон, Малайзия, Қозоғистон, Қирғизистон каби мамлакатлардан 30 дан зиёд илмий-тадқиқот муассасаларининг раҳбарлари ва соҳа вакиллари ҳам иштирок этди.
Йиғилиш иштирокчилари мотуридийлик таълимотини ўрганиш, жаҳоннинг етакчи илмий-тадқиқот муассасалари билан мустаҳкам ҳамкорлик қилиш, жумладан, Марказ фаолиятига хорижий грантларни жалб этиш, Имом Мотуридий номидаги халқаро стипендия низомининг муҳокамаси, аллома ва унинг таълимотига оид манбаларнинг асл ва электрон нусхасини Марказ кутубхонаси ва электрон платформасида жамлаш каби муҳим масалалар муҳокама қилинди.
Халқаро ҳайъат иштирокчилари томонидан Имом Мотуридий ва унинг издошлари асарлари бўйича ягона электрон платформа яратиш таклифи улкан ташаббус сифатида баҳоланди. Хусусан, Мисрнинг ал-Азҳар университети доктори, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази бош илмий ходими Аҳмад Саъд Даманҳури мотуридийлик таълимотига оид манбаларнинг асл ва электрон нусхаларини Марказ кутубхонасида жамлаш ва уларнинг электрон платформасини яратиш ташаббусини соҳага оид илмий изланишлар олиб бораётган олимлари ва мутахассислар учун долзарб аҳамиятга эга деб, таъкидлади.
Шунингдек, бугунги кунга қадар мотуридийлик таълимотига оид мингдан (1000) зиёд араб, турк, немис ва инглиз тиллардаги қўлёзма ва замонавий нашрлар аниқлангани иштирокчилар томонидан юксак баҳоланди.
Ташкилотчилар ва қатнашчиларга миннатдорлик билдираман, – дейди Камалуддин Мержуни Малайзия ислом илмлари университети профессори. – Жануби шарқий Осиёда мотуридийлик таълимотига катта эҳтиёж бор. Хусусан, унинг ақидавий таълимотини ўрганиш муҳим аҳамиятга эга. Бу борада Мотуридий меросини малай тилига таржима қилиш таклифини билдираман.
Халқаро ҳайъат аъзолари келгусида илмий ҳамкорликни янада кенгайтириш, ҳайъат йиғилишини тез-тез ўтказиб боришга келишиб олишди.
Маълумот учун, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази фаолиятини халқаро миқёсда ёйиш учун жаҳоннинг етакчи илмий-тадқиқот муассасалари, соҳада илмий изланишлар олиб бораётган жаҳоннинг етук олим ва мутахассислари билан ҳамкорлик алоқаларини йўлга қўйиш, Имом Мотуридий ва унинг издошлари бўлган алломаларнинг ҳаёти ва бой илмий-маънавий мероси ва мотуридийлик таълимотини халқаро жамоатчиликка етказиш мақсадида Марказнинг Халқаро илмий ҳайъати тузилган.
Халқаро илмий ҳайъати таркиби 20 дан зиёд маҳаллий ва халқаро миқёсдаги олимлардан ташкил топган. Унинг раиси Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий, Ислом олами уюшмаси таъсис мажлиси аъзоси, Бутун дунё уламолар кенгаши аъзоси Усмонхон Алимов ҳисобланади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
عَنْ حُذَيْفَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: « لاَ تَكُونُوا إِمَّعَةً تَقُولُونَ إِنْ أَحْسَنَ النَّاسُ أَحْسَنَّا وَإِنْ ظَلَمُوا ظَلَمْنَا، وَلَكِنْ وَطِّنُوا أَنْفُسَكُمْ إِنْ أَحْسَنَ النَّاسُ أَنْ تُحْسِنُوا وَإِنْ أَسَاءُوا فَلاَ تَظْلِمُوا» (رواه الترمذي)
Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Сизлардан бирингиз: “Агар одамлар яхшилик қилса – яхшилик қиламан, ёмонлик қилса – ёмонлик қиламан”, дейдиган лоқайд, беўй бўлмасин. Лекин ўзларингизни одамлар яхшилик қилса – яхшилик қилишга, агар ёмонлик қилса – уларга зулм қилмасликка одатлантиринг», дедилар (Имом Термизий ривояти).
Ушбу ҳадиси шарифнинг арабча матнида келган إِمَّعَةٌ [иммаъатун] сўзи “лоқайд”, “фикрсиз”, беўй”, “ким нима деса, ўйлаб кўрмасдан унинг ортидан эргашиб кетаверадиган”, “журъатсиз”, “қатъиятсиз”, “субутсиз”, “ўзгарувчан”, деган маъноларни англатади.
Ўзининг қатъий фикри, тутуми йўқ, бурдсиз одамларни огоҳлантириш мақсадида Набий алайҳиссалом: «Сизлардан бирингиз: “Агар одамлар яхшилик қилса – яхшилик қиламан, ёмонлик қилса – ёмонлик қиламан”, дейдиган лоқайд бўлмасин», деганлар. Чунки бундай одамлар, Аллоҳ асрасин, ўзга дин вакиллари билан сафарда ёки бошқа сабаб билан бирга бўлиб қолса, ўзи тушуниб-тушунмаган ҳолда муомала-муносабатларда, ибодатларда уларга тақлид қилиб қўйиши ҳам мумкин. Бу жуда хавфлидир.
Алий Қори раҳимаҳуллоҳ айтади: “Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам мазкур ҳадиси шариф орқали ахлоқ-одоб, юриш-туриш, муомалада ҳам ўзга маданият, дин вакилларига тақлид қилишдан қайтардиларми, демак, ақида ва ибодат масалаларида гап-сўз бўлиши мумкин эмас. Чунки ақида ва ибодат масалалари жуда нозик. Мўмин киши бир сўз билан иймонидан ажраб қолиши мумкин”.
Имом Термизий раҳимаҳуллоҳнинг “Сунани Термизий” асарига ёзилган “Туҳфатул Аҳвазий” китобида мазкур ҳадис шарҳланиб: «Одамлар нима деса, шунга эргашиб кетаверадиган кимса “муқаллид” дейилади. Мулоҳазасиз, фикри йўқ, беўй одамдан эҳтиёт бўлиш керак. Мўмин киши ҳеч қачон эътиборсиз бўлмайди. Ҳар бир ишини мулоҳаза билан Яратганнинг розилигини кўзлаб амалга оширади. Айниқса, ақида ва ибодат масалаларида ҳар доим ихлосли бўлади.
“...Лекин ўзларингизни одамлар яхшилик қилса – яхшилик қилишга, агар ёмонлик қилса – уларга зулм қилмасликка одатлантиринг”, яъни яхши иш қилишга ва вазият қандай бўлишидан қатъи назар, эзгуликни давом эттиришга одатланишимиз керак. Одамлар бировларга зулм қилса, уларга эргашиб кетиш мўминнинг иши эмас. Зулм қилмасликнинг ўзи яхшиликдир.
Ҳадиси шарифда ёмон хулқларга кўр-кўрона эргашиш чиройли хулқни тақиқлашнинг бир белгиси экани эслатилган. Аллоҳ ва Расули эзгуликни яхши кўради. Шу боис Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳар қандай ҳолатда ҳам яхшилик қилишни васият этганлар.
Манбалар асосида Толибжон НИЗОМ тайёрлади.
“Ҳидоят” журналининг 2025 йил 2-сонидан олинди.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 