10 Январ, 2025, 10 Ражаб, 1446
10 Январ, 2025, 10 Ражаб, 1446
Али ибн Аби Толиб розияллоҳу анҳу айтадилар: “Кишининг саодати ҳисобланадиган беш нарса бор . Улар:
Зикр қилинган беш ҳислатнинг барчасининг ўртасида бир-бири билан узвий боғлиқлик мавжуд. Ўгитда айтилганидек, қайси кишида мана шу беш нарсанинг ҳаммаси мужассам бўлса демак, у дунёдаги энг бахтли инсон ҳисобланади. Зеро, турмуш ўртоғи билан табиатлари бир-бирига мос келмайдиган бўлишини дунёда ҳеч ким истамайди. Агар шундай бўлиб чиққан тақдирда ҳам мослашишга ҳаракат қиладилар. Бунинг уддасидан чиқолмаган оила ё сабр қилади ёки бахтни ҳис қилмай яшашга ҳам рози бўлади ёхуд ажрашиб кетади. Ўгитда айтилганидек, эр-хотиннинг бир-бирига мувофиқ бўлиши, халқимиз таъбири билан айтганда юлдузи юлдузига тўғри келиши айни саодатнинг биридир.
Шунингдек фарзандлар одоб-ахлоқли, иймон-эътиқодли, солиҳ бўлсалар, уларнинг ҳар бири ютуғи билан ота-она фахр осмонида парвоз этади, шундай фарзандларни ато қилган Яратганга беҳисоб шукроналик ҳисси ва саодат билан яшайдилар. Аммо фарзандлар ноқобил чиқса, ҳар қадамда улар туфайли кўнгилсизликлар, маломатлар юз бераверса, ахлоқсизлик билан оқпадар бўлиб қолсалар, ота-она учун дунё қоронғу бўлиб кетади. Кишининг оиласидан кўнгли тўқ, лекин дўстлари иймону виждондан йироқ бўлса (аслида бу каби кимсалар ҳақиқий дўстлик нималигани билмайди), оиласидаги фаровонлик ҳам татимайди. Ҳаётда дўстларининг касрига қолиб юзи қора бўлганлар оз эмас. Оддий мисол бугунги кунда мактабнинг юқори синф ўқувчилари орасида тамаки маҳсулотларини истеъмол қилаётганлар кўзга ташланиб қолаяпти. Эътибор берсангиз, улар ёлғиз эмас, баъзан синфи(гуруҳи)нинг талайгина аъзолари бўлиб чиқади. Барчасини шу иллатга мубтало бўлаётганида улар орасидаги “дўстлар”нинг чорлови катта роль ўйнаётганига шубҳа йўқ. Демак битта “яхши дўст”нинг “шарофати” билан чекишни, кейинчалик маст қилувчи ичмликлар ичишни “ўзлаштиради” ва у туфайли давом этадиган кўп кўнгилхираликлар ҳатто жиноятгача бўлган масофани бирга босиб ўтадилар. Минг афсус, баъзилари дўстликни фақат шулардан иборат деб, ўйлашади.
Бунинг акси ўлароқ дўстлар Аллоҳдан тақво қиладиган, ҳалол, инсофли, диёнатли бўлса нақадар бахт. Дўстларнинг шарофати билан катта ютуқ ва обрўга эга бўлаётганлар ҳам жуд кўп. Халқимиз орасида “Сен дўстингни кимлигини айт, мен сени кимлигингни айтаман” қабилидаги ҳикматлар, кишининг атрофидагилардан таъсирланиши ҳақидаги хулосалардир.
Дўстларингиз рисоладагидек бўлсада, улар билан ҳар куни, ҳар соат бирга бўлавермайсиз. Ҳар вақт сиз билан ёнма-ён умр ўтказадиган яна бир тоифа инсонлар борки, уларни қўшнилар деб атаймиз. Динимиз кўплаб оятларда очиқ-равшан қўшниларга фақатгина яхшиликни раво кўриш ҳақида кўрсатма беради ҳамда улар томонидан азиятлар бўлса, сабр қилишга буюради.
Ҳадиси шарифларда ҳам бу ҳақида алоҳида тавсиялар бор. Ибн Умар розияллоҳу анҳу ва Оиша онамиздан ривоят қилинади, Расулуллоҳ ﷺ дедилар: “Жаброил доимо менга қўшнига яхшилик қилишга буюраверганидан охир оқибат уни меросхўр қилиб қўяди, деб ўйлаб қолдим” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Агар қўшнилар шариат чизгисини тасвирлагандай солиҳ, яхши қўшнилар бўлса, ҳар кунингиз, ҳар соатингиз осуда ўтади. Зеро, қўшнинг тинч-сен тинч, деб бежиз эътироф этилмаган.
Яна бир саодат белгиси бу - Аллоҳ киши ризқини ўз юртида қилиб қўйишидир. Бу айтилган саодат турини ҳақиқий мазасини ватандан, оиласидан йироқларда меҳнат қилаётган одамлар жуда яхши хис қиладилар. Касбингиз ўз юртингизда бўлиши, эрталаб ишга оилангиз қучоғидан чиқиб, кечга яна аҳлингизга қайтиб келиш нақадар бахтдир. Буни тўлиқ англаш учун жуда катта ақл, фаҳм шарт эмас, барча бирдай биладиган ҳақиқатдир.
Аллоҳ барчамизни соадати мукаммал бўлган инсонлардан айласин!
Ёқуб Бухарбаев
Тошкент ислом институти ўқитувчиси,
Тошкент вилояти Чаноқ масжиди имом хатиби
[1] تفسير حقي - (10 / 75) قال على رضى الله عنه من سعادة الرجل خمسة ان تكون زوجته موافقة واولاده ابرارا واخوانه اتقيا وجيرانه صالحين ورزقه فى بلده
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
"Аллоҳ сиздан енгиллатмоқни ирода қиладир. Ва инсон заиф яратилгандир".
Инсонни Аллоҳ таолонинг Ўзи яратган. У Зот Ўз бандасининг хусусиятларини яхши билади. Шунинг учун ҳам инсонга фақат Аллоҳ таолонинг кўрсатмаларигина тўғри келиши мумкин. Ушбу оятда Аллоҳ таоло инсоннинг заиф ҳолда яратилганини таъкидламоқда. Яратувчининг Ўзи «заиф яратилган», деб турганидан кейин, шу заиф инсонга йўл кўрсатишда У Зот оғирликни хоҳлармиди? Йўқ, У Зот енгилликни хоҳлайди.
Ислом шариати, умуман, енгиллик устига бино қилингандир. Бу ҳақда кўплаб оят ва ҳадислар бор. Ҳаммаси ўз ўрнида баён қилинади. «Нисо» сурасининг бошидан муолажа қилиб келинаётган масалалар, хусусан, эркак ва аёл, оила, никоҳ масаласига келсак, ушбу оятда бу масалаларда ҳам Аллоҳ Ўз бандаларига енгилликни исташи таъкидланмоқда. Зоҳирий қаралганда, диний кўрсатмаларни бажариш қийин, шаҳватга эргашганларнинг йўлларида юриш осонга ўхшайди. Исломда ҳамма нарса ман қилинган-у, фақат биргина йўлга рухсат берилганга ўхшайди. «Номаҳрамга қарама», «У билан ёлғиз қолма», «Уйланмоқчи бўлсанг, олдин аҳлининг розилигини ол», «Маҳр бер», «Гувоҳ келтир» ва ҳоказо. Ҳаммаси қайдлаш ва қийинчиликдан иборат бўлиб туюлади. Шаҳватга эргашганлар эса «Ёшлигингда ўйнаб қол, гуноҳ нима қилади», дейишади. Бу эса содда ва осон кўринади. Ҳақиқатда эса ундай эмас. Натижага қараганимизда бу нарса яққол кўзга ташланади. Дунё тарихини кузатадиган бўлсак, оила масаласига енгил қараган, жинсий шаҳватга берилган халқлар, давлатлар ва маданиятлар инқирозга учраган. Қадимий буюк империяларнинг шармандаларча қулашининг асосий омилларидан бири ҳам шу бўлган.
Бизнинг асримизга келиб, Ғарбда, ўзларининг таъбири билан айтганда, жинсий инқилоб бўлди. Жинс борасида олимлар етишиб чиқдилар. Улар «Жинсий ҳуррият бўлмагунча, инсон тўлиқ ҳур бўла олмайди. Агар жинсий майллар жиловланса, инсонда руҳий тугун пайдо бўлиб, унда қўрқоқлик ва бошқа салбий сифатлар келиб чиқишига сабаб бўлади», каби ғояларни тарқатишди. Оқибатда жинсий инқилоб авжига чиқди.
Натижасини – ҳар хил бало-офатлар буҳронини ҳозир ўзлари кўриб-татиб туришибди. Ахлоқий бузуқлик, оиланинг ва жамиятнинг парчаланиши, ҳаётга қизиқишнинг йўқолишидан ташқари, сон-саноғига етиб бўлмайдиган муаммолар пайдо бўлди. Жинсий инқилоб оқибатида тараққий этган ғарб давлатларининг туб аҳолиси даҳшатли суръатда камайиб бормоқда. Кўз кўриб, қулоқ эшитмаган таносил касалликлари келиб чиқди, ҳар йили сон-саноқсиз одамлар шу касалликлардан ўлмоқда. Насл бузилиб, одамлари заифҳол ва касалманд бўлиб бормоқда. Турли ақлий ва руҳий касалликлар урчиди. Охири келиб, касалликларга қарши инсондаги табиий монеликнинг йўқолиши (ОИТС) касаллиги пайдо бўлди. Бу касаллик ҳақли равишда, XX аср вабоси деб номланди. Унинг давоси йўқ. Бу дардга чалинишнинг сабаби зинодир. У билан касалланган одам тез муддатда ўлади. Ҳамма даҳшатда. Бу дардга чалинмасликнинг йўллари ахтарилмоқда, бу йўлда беҳисоб маблағлар сарфланмоқда, мазкур вабога чалинмасликнинг турли чоралари таклиф этилмоқда. Қонунлар чиқарилмоқда, идоралар очилмоқда.
Лекин шаҳватга эргашганлари сабабли улар энг осон, энг ишончли битта йўл – Аллоҳнинг йўлига қайтишни хаёлларига ҳам келтиришмаяпти. Ақалли ушбу дарднинг бевосита сабабчиси бўлмиш зинони ман этувчи қонун чиқаришни ҳеч ким ўйлаб ҳам кўрмаяпти. Чунки шаҳватга эргашганлар шаҳватга қарши чиқа олмайдилар. Уларнинг ўзлари шаҳватга банда бўлганлари учун унга эргашганлар. Ўзларини зоҳирий енгил кўринган ишга уриб, энди оғирликдан бошлари чиқмай юрибди. Зоҳирий оғир кўринган бўлса ҳам, Аллоҳ кўрсатган йўлга юрган бандалар бошида мазкур оғирлик ва машаққатларнинг бирортаси ҳам йўқ. Улар мутлақ енгилликда, фаровон турмуш кечирмоқдалар.
"Тафсири Ҳилол" китобидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 