Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
26 Июл, 2025   |   1 Сафар, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:36
Қуёш
05:13
Пешин
12:35
Аср
17:36
Шом
19:50
Хуфтон
21:19
Bismillah
26 Июл, 2025, 1 Сафар, 1447

Қозиликни тарк этган муҳаддис

19.01.2021   2213   3 min.
Қозиликни тарк этган муҳаддис

Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Абдуллоҳ ибн Ҳамдавайҳ ибн Муҳаммад ибн Наъийм Зобий Найсобурий ҳижрий 359 йилда Найсобур (ҳозирда Эроннинг Машҳад шаҳри ғарбида жойлашган шаҳар)да таваллуд топди.

Илк диний сабоқларни отасидан, сўнгра амакисидан олди. Кейинчалик, Ироқ Ҳижоз, Хуросон ва Мавороуннаҳрга илм олиш мақсадида сафар қилди. У ерларда икки мингга яқин устозлардан илм олди, ҳадислар тўплади.

Абу Саҳл Саълукий, Абу Бакр Аҳмад ибн Сулаймон, Абулаббос, Даълажа ибн Аҳмад, Ибн Аҳзом, Абу Али Насобируй, Дорақутний каби йирик уламолардан ҳадис илмини эгаллади. Ўз навбатида Имом Байҳақий, Абулфаттоҳ ибн Абулфаворис, Абу Зарр Ҳиравий, Абу Солиҳ Ҳиравий каби забардаст шогирларга устозлик қилди.

Ўз юрти – Найсобурга қайтиб, у ерда қозилик билан шуғулланди. Шунинг учун уни Ҳоким деб аташган. Бошқа шаҳар қозилари агар бирор қийинчиликка дуч келишса, Имом Ҳокимга мактуб ёзиб, шу ишнинг ҳукмини сўрардилар. Кейин жавобга қараб ҳукм қилардилар. Аммо Имом Ҳоким бир муддат илм эгаллаш ва асарлар ёзиш мақсадида қозиликни тарк қилди.

Имом Ҳоким раҳимаҳуллоҳ умрининг асосий қисмини ҳадис илмини ўрганишга бағишлади. “Илал”, “Амолий”, “Фавоидул шуйух”, “Маърифат улум ал-ҳадис”, “Тариху уламои Найсобур”, “Мадхалу ила илми ас-саҳиҳ”, “Мустадрак ала саҳиҳайни”, “Мусталаҳ ал-ҳадис” ва бошқа кўплаб асарлар ёзди, 1500 жуздан ортиқ катта илмий-маънавий мерос қолдирди.

Ҳоким Найсобурий раҳматуллоҳи алайҳ “Маърифат улум ал-ҳадис” (“Ҳадис илмларини билиш”) асарида бир қатор ишончли ровийлар томонидан ривоят қилинган, аммо заиф ва нуқсонли деб билган ҳадисларни келтириб, “ҳадислардаги ёлғонни аниқлаш учун иснодни чуқур таҳлил этиш керак”, деб ёзади. Олимнинг ҳадис соҳасида ёзган асарлари мазкур йўналишда тадқиқотларнинг ривожланишига туртки бўлди.

Имом Ҳоким раҳимаҳуллоҳнинг юксак илмий салоҳиятини бир қанча олимлар эътироф, мадҳ этганлар. Жумладан, Ибн Халликон: “Имом Найсабурий ўз даврининг имоми, қатор китоблар муаллифи, ҳадис ва фиқҳ олимларидан эди”, деган.

Абу Ҳозим айтадилар: “Найсобурда Муслим ибн Ҳажжождан кейин ҳадис илмида энг машҳури Имом Ҳоким эди. Ҳижоз, Шом, Ироқ, Тобаристон ва Хуросонда унга тенг келадиган олим топилмаган”.

Ҳофиз ибн Касир: “Имом Ҳоким омонатдор, хотираси мустаҳкам ва тақводор муҳаддис эди”, деган.

Муҳаддис Имом Ҳоким раҳимаҳуллоҳ ҳижрий 405 йили вафот этди.

 

Имом Ҳоким ривоят қилган ҳадислардан намуналар:

Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос розияллоҳу анҳумо ривоят қилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таоло ризоси ота-она розилигида бўлади. Ота-она ғазаб қилганга Аллоҳ ҳам ғазаб қилади”, дедилар (Имом Ҳоким ривояти).

 

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Инсонларни жаннатга энг кўп киритадиган нарса тақво ва гўзал хулқдир”, деганлар (Имом Ҳоким ривояти).

 

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларнинг яхшиларингиз – узоқ умр кўриб, кўпроқ яхши амаллар қиладиганларингиздир”, деганлар (Имом Ҳоким ривояти).

 

Даврон НУРМУҲАММАД

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Шайх Алижон қорининг синглиси вафоти муносабати билан таъзия

21.07.2025   9386   2 min.
Шайх Алижон қорининг синглиси вафоти муносабати билан таъзия

"AlQuran.uz" портали раҳбари, Ўзбекистон мусулмонлари идораси "Қуръон ва тажвидни ўргатиш" бўлими бошлиғи Устоз Шайх Алижон қори Файзуллоҳ Махдумнинг синглиси, "AlQuran.uz" портали ходими Абдуллоҳ қори Файзуллоҳ Махдумнинг опаси, шунингдек, "AlQuran.uz" илмий ходими Абдусамад қорининг завжалари вафоти муносабати билан марҳуманинг яқинларига таъзия билдирамиз.

Марҳума ал-Азҳар университети талабаси бўлиб, Осим қироатининг  Ҳафс ва Шуъба ривоятлари ҳамда "ал-Муқаддима ал-жазарийя", "Туҳфатул-атфол" ва "ал-Арбаъийн ан-набавийя" каби кўплаб асарлар бўйича ижоза соҳибаси сифатида 20 йилдан бери Қуръонга хизмат қилиб келаётган эди. Хусусан, Қуръон таълими йўлида самарали меҳнат қилиб, кўплаб шогирдларни етиштирди.

Шунингдек, "AlQuran" мобил иловасидаги "Al-Fatiha online" дастурининг узтозаларидан бўлиб, кўплаб аёлларнинг қироатини тўғрилашга ўз ҳиссасини қўшганини алоҳида эътироф этиш лозим.

Турмуш ўртоғи Абдусамад қори билан бирга уч нафар қиз фарзандни тарбиялаб, барчаларини ҳофизи Қуръон қилиб етиштирди.

Узоқ вақт оғир дард билан курашганига қарамай, Қуръон хизматида бардавом бўлди. Беморлик машаққатларига сабр қилиб, Аллоҳдан савоб умидида илм тарқатишдан тўхтамади. Шубҳасиз, бу гўзал хотима, яъни шаҳидликнинг бир белгиси. Зеро, ҳадиси шарифда бундай дейилган: "Ким бемор ҳолатда вафот этса, шаҳид ҳолда вафот этади, қабр фитнасидан сақланади ва эртаю кеч жаннатдан ризқи келиб туради" (Ибн Можа раҳимҳуллоҳ ривояти).

"Muslim.uz" портали марҳуманинг акаси Устоз Шайх Алижон қори Файзуллоҳ Махдум ва укаси Абдуллоҳ қори Файзуллоҳ Махдумга, шунингдек, турмуш ўртоғи Абдусамад қори ва барча оила аъзоларига ҳамдардлик билдиради.

Аллоҳ таоло марҳуманинг Қуръон йўлида қилган хизматларини қабул айлаб, Барзах ҳаётида ва охиратда Қуръони карим шафоати билан мукофотласин! Қуръон билан жаннатдаги даражаларини юксак қилсин! Беморликда чеккан машаққатлари жаннатдаги мартабасининг баланд бўлишига сабабчи бўлсин!

Жаноза маросими эртага сешанба 22 июль куни аср намозида, соат 17:45 да Устоз Шайх Алижон қорининг Жиззах вилояти Ғаллаорол тумани Бойларовул қишлоғидаги хонадонида бўлиб ўтади.

Аллоҳ таоло мусибат аҳлига сабри жамил ато қилсин! Қазо ва қадарга рози бўлишларида Аллоҳнинг ўзи мададкор бўлсин!

Марҳумага қуйидаги ҳадисда зикр қилинган улуғ даражаларни тилаймиз: "Қуръон соҳибига ўқи ва кўтарил ва  дунёда тартил қилганинг каби тартил қил. Албатта, сенинг манзилинг охирги ўқиган оятингдадир", дейилади" (Абу Довуд, Термизий ва Насоий раҳимаҳуллоҳ ривояти).