22 Январ, 2025, 22 Ражаб, 1446
22 Январ, 2025, 22 Ражаб, 1446
Мисрнинг 1875 йилдан буён нашр этилаётган “Ал-Аҳрам” (gate.ahram) газетасида Самарқанддаги буюк муҳаддис Имом ал-Бухорий ёдгорлик мажмуаси қайта қурилаётгани ва очилиш маросимига ҳозирлик кўрилаётгани ҳақида мақола эълон қилинди.
Мақолада табаррук зиёратгоҳ, ислом олами учун қимматли манзил саналган Имом ал-Бухорий мажмуасида, қарийб, 10 минг намозхонга мўлжалланган масжид, тўртта минора, айвонлар барпо этилаётгани, меҳмонхона, автомобиль турар жойи, бекат, ошхона, савдо расталари, таҳоратхона қурилаётгани батафсил ёритилган.
Имом ал-Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази қўлёзмалар бўлими раҳбари Тоҳир Ибодуллаев “Яқин Шарқ” ахборот агентлигига маълум қилишича, мажмуада буюк аллома ҳадисларидан ҳикоя қилувчи йирик музей барпо этиляпти. Мутахассис ушбу марказни ташкил этишдан кўзланган мақсад Имом ал-Бухорий, Имом ат-Термизий, Имом Абу ал-Мансур ал-Мотурудий каби мўътабар мусулмон уламолари меросини ўрганиш эканлигига тўхталиб, ислом илми ривожига улкан ҳисса қўшган олимлар хазинасидан бутун дунё аҳли баҳраманд бўлиши лозимлигини таъкидлади. Муаллиф мажмуада Ал-Азҳар университети олимлари бошчилигида дунёнинг барча давлатларидан машҳур мутахассислар иштирокида халқаро конференция ва илмий маърузалар ташкил этиш режалаштирилганига ҳам эътибор қаратган.
Қўлёзмалар бўлими томонидан “Саҳиҳ ал-Бухорий”ни ўзбек тилида нашр этиш жараёни ниҳоясига етказилиб, яна 100 га яқин китоб араб тилидан ўзбекчага ўгирилган.
– Ҳозир дунёнинг барча кутубхоналаридан “Саҳиҳ ал-Бухорий” қўлёзмалари тўпланяпти, – дейди Т.Ибодуллаев. – Ҳар ой Марказ ва Ал-Азҳар олимлари ўртасида ташкил этиладиган онлайн маърузада Имом ал-Бухорий маркази уламоларининг саволларига жавоб бериляпти. Дастур доирасида тажриба алмашиш мақсадида марказнинг ўзбекистонлик тадқиқотчиси жорий йил Ал-Азҳар Аш-Шарифга ташриф буюрди ва Имом ал-Бухорий маркази томонидан нашр этилган асар тақдимотида иштирок этди.
Муҳаррама Пирматова, ЎзА
Ота-оналар ўғилларига Муҳаммад деб исм қўйишни афзал кўрадилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак исмлари саҳобалар давридан бошлаб ҳозиргача У зот алайҳиссаломга муҳаббат юзасидан фарзандларга қўйиб келинади. Қолаверса, бир қанча ҳадиси шарифларда, уламоларнинг сўзларида бу муборак исмни фарзандларга қўйиш тавсия қилинган ва мақталган. Жумладан Имом Бухорий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Исмимни қўйинглар, аммо куням билан куняланманглар”, деганлар.
Имом Молик разияллоҳу анҳу айтадилар: “Мадина аҳли шундай дер эди: “Муҳаммад исмли кишиси бор ҳеч бир оила йўқки, унга кўплаб яхшиликлар берилмаган бўлса”.
Аммо, “қасамки, кимки сенинг исминг Муҳаммад билан аталса, ҳеч қачон дўзах ўти унга тегмайди”, “Қиёмат куни, эй исми Муҳаммад бўлган банда, жаннатга кириш учун ўрнингда тур, деб нидо қилинади” каби уйдирма ҳадислар кўплаб учрайди. Мазкур муборак исмга оид бир қанча уйдирма ҳадислар китобларга кириб қолганини уламолар аниқлаган ва мусулмонларни огоҳ этиш учун уйдирма ҳадисларга оид ёзган китобларига киритганлар.
Муҳаммад исми дўзахдан асраши, қиёматда фойда бериши каби фазилатлар баён қилинган юқорида зикр этилган ҳадислар ҳақида Имом Шомий асарида бундай деган: “Муҳаммад исми бандага фойда келтириши ҳақида биронта саҳиҳ ҳадис йўқ”.
Бакр Абу Зайд айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан Муҳаммад ёки Аҳмад исмли кишини мақтагани ёки бировни бу икки исм билан чақиришни ман қилгани ҳақидаги ҳар қандай ҳадис саҳиҳ эмас” (“Тасмиятул мавлуд”, 17-бет).
Яна бир муҳим жиҳат, бу исм шарафли исмлардан, аммо исм инсонга одамлар орасида афзаллик бермайди. Агар бу исмни бирор инсонга қўйилса, ўша инсоннинг исми ҳисобланади. Бу инсонни чақирилса ёки исми айтилса, унга саловат айтиш каби Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламга оид ҳукмлар қилинмайди.
Асосий ва муҳим жиҳат Муҳаммад деб номланиш эмас, балки У зотга эргашиш эканлигини уламолар таъкидлаганлар. Инсонга солиҳ амаллари ва Аллоҳдан қўрқиши дунё ва охиратда фойда беради.
Пўлатхон Каттаев,
ТИИ Ҳадис ва Ислом тарихи фанлари кафедраси
катта ўқитувчиси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа