04 Май, 2025, 6 Зулқаъда, 1446
04 Май, 2025, 6 Зулқаъда, 1446
Вақт нима? Ундан қандай фойдаланиш керак?
Вақт – гўё инсоннинг ҳаёт кийими тўқиладиган ип. Пишиқ ва нафислигига қараб, унинг қиймати ошади. Aгар иплари тўзғиган бўлса, ҳаётнинг ҳам маъниси қолмайди.
Вақт ўтиб кетса, қайтиб келмайди. У инсон сарф этадиган асосий сармоядир. У қанчалик кўп бўлса ҳам, оздир. Оз бўлсаю баракали бўлса, кўпдир. Инсон ҳар бир дақиқадан унумли фойдаланиб, уни яхши амалларга сарфласа, умри баракали бўлади.
Умрнинг ғанимат эканини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан гўзалроқ таърифлаган киши бўлмаган.
“Беш нарсани беш нарсадан олдин ғанимат билинг:
1) кексалик келишидан аввал ёшлигингизни; .
2) касал бўлишдан аввал саломатлигингизни; .
3) фақирлигингиздан аввал бойлигингизни; .
4) бир ишга машғул бўлишингиздан аввал бўш вақтингизни;
5) ўлимдан аввал тириклигингизни!” (Имоми Ҳоким ривояти).
Ислом уммати мана шу олтин қоидаларга риоя қилган пайтларда башариятнинг гултожи бўлиб, мусулмон ренессансига асос солдилар.
Афсуски, бугун бундай дея олмаймиз. Чунки умримиз “телеграм”, “инстаграм”, “фэйсбук”, “тик-ток” каби ижтимоий тармоқларда соврилмоқда. Ҳатто кечаси билан бедор, турли ўйинлар ўйнаб ёки кўнгилхушлик билан вақт ўтказаётганлар кўпайиб кетди. Бундай иллатларнинг яна бири чойхона, гап-гаштагу турли зиёфатларнинг ҳаддан ташқари кўплигидир. Вақти-вақти билан дўст-ёр ва биродарлар билан кўришмоқ яхши. Бироқ унинг ҳам меъёри бўлиши керак.
Aгар инсон чойхонага сарфлаган вақтини фарзандларининг таълим-тарбиясига бағишласа, ўзи учун ҳам, фарзандлари учун ҳам фойдадан холи бўлмайди. Шу билан бирга, гап-гаштак, чойхоналарда фойдали мавзулар кўтарилиб, яхшиликка тарғиб, ёмонликдан қайтариш бўлса, нур устига нур. Лекин аксар ҳолларда чойхона бекорчи ва ғийбат гаплардан иборат бўлади. Бундай ҳолатлар қалбни қорайтиришдан, умрнинг, пулнинг исрофидан бошқа нарса эмас.
Халқимизда “Сўнгги пушаймон – ўзингга душман” деган мақол бор. Умрнинг исрофи қаттиқ пушаймонликдир.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: “(Эй Муҳаммад! Одамларга) дунё ҳаёти мисолини келтиринг, у худди бир сув кабидурки, биз уни осмондан ёғдиргач, баҳорда у сабабли ер ўсимликлари бир-бирига аралашиб (қўшилишиб) кетур, сўнгра кузда шамоллар учириб кетадиган хашакка айланиб қолур” (Каҳф сураси, ٤٥-оят).
Ушбу оятнинг мазмун-моҳиятини яхши англаган инсон умрини исроф қилмайди.
Бир мулоҳаза қилинг. Aйни шу соатларда дунёнинг турли бурчакларида бинолар қад кўтармоқда, янги-янги кашфиётлар қилинмоқда, илм мажлислари ўтказилмоқда, инсонларга яхшилик улашилмоқда, ёш йигит-қизлар турмуш қурмоқда, чақалоқлар дунёга келмоқда, кимлардир бу фоний дунё билан хайрлашмоқда.
Aммо биз-чи? Ҳеч бир эзгу амалсиз ҳеч нарса бўлмагандек, ҳеч нарса йўқотмагандек хотиржаммиз. Қимматли вақтимизни бой бераётганимиз бизни асло ташвишга солаётгани йўқ. Ҳар бир сония заволни топади, ҳар бир лаҳза йўқлик қаърига кетади.
Бу ҳаётда “Эсизгина умрим-а, ёшлик йилларимни беҳуда ўтказиб юборибман. Қанийди, умр бошқатдан берилганда бу хатоларни такрорламаган бўлар эдим”, дея афсус-надомат чеккан жуда кўп инсонларни кўряпмиз.
Сиз-чи, азизлар. Чуқурроқ бир ўйлаб кўринг... Умрингизни нималарга сарфлаяпсиз? .
Отабек ЙЎЛДОШЕВ,
Арнасой тумани бош имом-хатиби
Ҳаётда баъзи йўқотишлар бўлади — вақт ўтиб, ўрни тўлиб кетади. Аммо шундай йўқотишлар бор-ки, уларнинг ўрнини ҳеч нарса тўлдира олмайди. Ана шундай бебаҳо неъматлардан бири — уламолардир. Бугун улар бизнинг орамизда бор, аммо эртага бўлмаслиги мумкин. Улар битта-битта кетишмоқда. Биз еса, афсуски, кўп ҳолларда бу ҳақиқатнинг англаб етмаяпмиз.
"موت العالم موت العالم"
— яъни “Олимнинг ўлими – оламнинг ўлимидир” деган машҳур ибора бор.
Яна шу мазмунда Имом Байҳақийнинг ривояти келтирилади:
"موت العالم مصيبة لا تُجبر، وثلمة لا تسد، ونجم طُمِس، موت قبيلة أيسر من موت عالم."
"Олимнинг ўлими — тузатиб бўлмайдиган мусибат, тўлдириб бўлмайдиган бўшлиқ, сўниб қолган юлдуздир. Бир қабиланинг йўқ бўлиши, бир олимнинг ўлимидан енгилроқдир."
Чунки олимларнинг ўлими билан фақат бир инсон эмас, бутун бир жамият руҳий, илмий ва ахлоқий жиҳатдан зарарга учрайди, маънан қулаб боради. Айнан шунинг учун олимнинг ўлими “оламнинг ўлими”га тенглаштирилган.
Зеро олимлар — фақат китоб ўқиб, дарс берадиган одамлар эмас. Улар — йўл кўрсатувчи, ҳаққа чақирувчи, ҳақиқатни мудофаа қилувчилардир.
Улар йиллар давомида илм ўрганишди, сабр билан одамларга етказишди, ўз ҳаётларини умматга бағишлашди. Энди эса, битта-битта ўтиб кетишяпти...
Кеча Абдуқаҳҳор домла Шоший (1969-1987 йиллар – Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси Халқаро бўлими мудири, 1969-1982 йиллар – Бухородаги Мир Араб мадрасаси директори, 1982-1987 йиллар – Тошкент Ислом институти ректори) оламдан ўтган эдилар.
Бугун эса яна катта мусибат - юртимизнинг забардас уламоларидан бири устоз Иброҳимжон домла Қодиров вафот этдилар. Домла умрларининг охиригача масжидларда имомлик қилиб, дин хизматида бўлган пешволардан, юзлаб шогирдларни тарбия қилган устозлардан эдилар. Устозимиз Ёрқинжон домла раҳимаҳуллоҳ ҳам айнан шу кишида таҳсил олган эдилар.
Шундай уламолар бирма-бир ўтиб боришмоқда. Биз ўтган уламоларимиз ҳаққига дуо қилиб, ҳозирда ҳаёт бўлиб турганларини қадрларига етишимиз керак.
Уларнинг сўзларига қулоқ тутиб эҳтиром кўрсатиш, алоқани мустаҳкамлаб, имкон борича кўпроқ фойдаланиб қолишимиз ва фарзандларимизни уларга яқинлаштиришимиз керак.
Лекин биз уламоларимизни тириклик чоғида қадрлаш ўрнига, четга чиқиб олиб, дин, миллат душманлари "тегирмонига сув қуйиб" уламоларни обрўсизлантираётганлар ва бу орқали юртимиз пешволари билан оммани боғлаб турган ипни узиб, мусулмонлар бирлигини парчалаётганлар сўзига учиб қоляпмиз. Уларга ишониб, уламоларимизнинг сўзларига қулоқ тутмай ғийбат, туҳмат қилиб, ранжитамиз. Вафот этганларидан кейин эса тобутларини талашиб, йиғлаб-сихтаб, пушаймон бўлиб қолаверамиз.
Ёрқинжон домла раҳимаҳуллоҳ бир суҳбатларида айтган эдилар:
“Кўрсангиз кўзингиз қувнайдиган, жаннатнинг ҳиди келиб турадиган забардас олимлар, аҳли илмлар бор. Тириклигида биров иккита нон олиб хабар олмайди. Олимларни қадрламайди.... Вафотидан кейин эса азиз бўлади. Тириклигида текинга қилган суҳбатига бир километр юриб бормаган одамлар, ўлганидан кейин юзлаб километр масофалардан йўл босиб келади. Кўтар-кўтар қилади. Қадрламабмиз, кўришмабмиз, шу ерда шундай олим киши бор экан билмабмиз, деб юраверади”.
Хуллас, уламоларни ғанимат билайлик. Улар халқимизга катта неъмат, неъматни қадрламасак ундан ажралиш билан синаламиз. Кейинги пушаймон эса асло фойда бермайди.
Муҳаммад Зариф Муҳаммад Олим
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа