Бир неча ўн йиллар давомида машҳур Жарқўрғон минораси археологлар, тарихчилар ва гўзал архитектурани севувчиларни ҳайратда қолдириб келмоқда. Гап шундаки, минора ноодатий декоратив безак билан безатилган бўлиб, у Марказий Осиёда илгари ишлатилмаган, бу безак кўпроқ Ҳиндистонда ишлатилган, таъкилайди uzbekistan.travel.
Минора Сурхондарё вилоятининг Қумқўрғон ва Термиз ўртасидаги Минор қишлоғида жойлашган. У 1109 йилда Султон Санжарнинг буйруғига биноан қурилган. Ҳозирда унинг баландлиги йигирма метрдан ошади, аммо қурилиш вақтида у қирқ уч метрга етган.
Минорада унинг яратувчиси, Серахс шаҳридан уста Али ибн Муҳаммаднинг исмини ва ундан юқорироқ қисмида эса, охирига етказилмаган Қуръоннинг муқаддас сураларини кўриш мумкин. Миноранинг силжиган ўқи туфайли у тугалланмаган ёки қисман вайрон бўлган деб тахмин қилинади. 1879 йилда минора яқинида қадимий масжиднинг харобалари топилган, бу минора қурилиши алоҳида амалга оширилганидан далолат беради. Минорага нима бўлганлиги ва нима учун масжид вайрон қилинганлиги тўғрисида тарихчилар бир фикрга кела олишмади. Эҳтимол, янги бино қуриш учун бинолар қасддан бузилгандир.
Минорага қараб, унинг безакларидан кўзингизни узолмайсиз. Ғиштларнинг маҳорат билан арча нақшида терилганлиги тўқилганлик эффектини яратади. Миноранинг остида турганингизда, ғиштларнинг терилгани ғишт эмас, балки мато каби кўринади. Минора бир-бирига улашган ўн олти ярим устундан иборат. Ичкарида айланали зинапоялар мавжуд бўлиб, улар бўйлаб энг юқорига кўтарилиш мумкин. Ҳозирда Жарқўрғон минораси эҳтиёткорлик билан қўриқланади ва муҳим тарихий ва маданий объект ҳисобланади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбот хизмати
وحدثنا إسحاق بن إبراهيم بن جبلة نا عبيد الله بن موسى أنا إسرائيل، عن سماك أنه سمع موسى بن طلحة يحدث عن أبيه قال: مررت مع النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم في نخل فرأى قوما في رءوس النخل يلقحون النخل فقال: ما يصنع هؤلاء؟ قالوا: يجعلون الذكر في الأنثى قال: ما أظن ذلك يغني شيئا فبلغهم ذلك فتركوه فنزلوا عنها فبلغ ذلك النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم فقال: إنما هو ظن ظننته، إن كان يغني شيئا فاصنعوه، فإنما أنا بشر مثلكم وإن الظن يخطئ ولكن ما قلت لكم: قال الله تعالى فلن أكذب على الله عز وجل.
Мусо ибн Талҳа отасидан ривоят қилади: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва ъалаа олиҳи васаллам билан бирга (Мадина) хурмозорлари орасидан ўтдим. У зот хурмолар устига чиқиб олиб, чанглатаётган одамларни кўриб: “Анавилар нима қилишмоқда?” дедилар.
Одамлар: “(Хурмонинг) эркагини урғочисига қўшмоқда”, деди.
У зот: “Менимча, ундоқ қилиш бирор фойда бермас, деб гумон қиламан”, дедилар.
Ҳалиги одамларга бунинг хабари етиб борганда, улар у(чанглатиш)ни тарк қилди ва хурмолардан тушди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва олиҳи васалламга бу ҳақда хабар берилганда: “У менинг бир гумоним, агар ўша нарса уларга манфаат берса, уни қилаверсин! Албатта, мен ҳам сизлар каби башарман. Албатта, гумон хато қилади. Лекин сизларга “Аллоҳ таоло бундай деди”, деб бирор нарса айтсам, зинҳор Аллоҳ азза ва жаллага нисбатан ёлғон сўзламайман”, дедилар.
Абу Саид Ҳайсам ибн Кулайб Шошийнинг
“Муснади Шоший” асаридан
Даврон НУРМУҲАММАД