Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
25 Июл, 2025   |   30 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:35
Қуёш
05:12
Пешин
12:35
Аср
17:36
Шом
19:51
Хуфтон
21:20
Bismillah
25 Июл, 2025, 30 Муҳаррам, 1447

Исломнинг муҳим фазилатлари нималар?

19.09.2020   2566   5 min.
Исломнинг муҳим фазилатлари нималар?

Исломнинг энг муҳим жиҳати эътиқоддир. Қусурлар, гуноҳлар афв этилиши мумкин. Аллоҳнинг авф этиш хислати бор. У кечиримлидир. Унинг мағфирати бор, раҳмати бор, гуноҳлар тавба ила ювилиши мумкин. Муҳим бўлгани эътиқоддир. Бу илмий тамалдир, ҳақиқатни тўғри англашдир. Бу ҳақиқат тўғри англашилганда Аллоҳ ўтган нуқсонларни мағфират қилади.

إِنَّ اللّهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاء

«Албатта Аллоҳ Ўзига (бирон нарсанинг) шерик қилинишини кечирмас. Шундан бошқа гуноҳларни Ўзи хоҳлаган бандалари учун кечирур» (Нисо, 48).

Аллоҳ фақат бу ҳақиқатни тушунмаганларни кечирмас. Бу илмий ҳақиқатни фаҳмламаганларни афв этмас, қолганларини кечирар. Айтган ножўя сўзларини кечириши мумкин. Муҳими ишонч-эътиқоддир. Демак, аввало биз бу илмий ҳақиқатнинг моҳиятини чуқур англаб олишимиз керак.

Куфр – кечирилмас бир гуноҳ. Ширк кечирилмас бир гуноҳ. Куфр тамоман инкор қилмоқдир. Ширк ботил эътиқод ёки шерик қилмоқ. Ширк тамоман инкор этиш бўлмаса-да, унда бир ишонч бор. Ана шу ишонч ботил, беҳуда, қийматсиз, ярамас, кечирилмасдир...

Инсоният Аллоҳни тўғри танишга мажбур. Ё тўғри танийди, ё танимаса кечирилмас. Инсоннинг энг улуғ вазифаси яратганни тўғри танишдир.

Инсон ҳар кун унга ризқ берган, соғлиқ ва ақл берган турли-туман туганмас неъматлар берган Аллоҳни мутлақо таниши, билиши керак. Мазкур хатоларни Аллоҳ кечирмайди. Исломнинг мантиғи– ана шу. Ҳазрати Одам Атомиздан то ҳазрати пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга қадар ўтган пайғамбарларнинг мужодала ва ҳаракатлари ҳам шу хусусда эди.

Инсон фарзанди бу ҳақиқатларни англаши керак: қўли билан ясаган тошга, осмонда кўрган қуёшга, ойга, юлдузга сиғинмаслиги керак. Чунки, улар каби бир қанча қуёш, қуёш системаси, юлдузлар мавжудлиги илмда айтилаяпти. Биз ҳам бир қанча қуёш системаси борлигини биламиз. Инсон ерга ётқизиб сўйиладиган, гўшти кабоб бўладиган ҳайвонларга сиғинмайди, ҳақиқатни топади, беҳуда амалларни қилмайди.

Ислом инсон фикрининг чалғиши, хатога кетишидан огоҳлантиради. Шайтонга сиғинмаслик, ибодат қилмаслик ҳақида шундай бир сўз бор:

لَا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ

"Шайтонга ибодат қилманглар" (Марям, 44).

Сўнгра нафсга сиғиниш, унга «бут» каби қуллуқ қилиш ҳақида:

أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ

"Эй Муҳаммад, ҳавойи нафсини ўзига «илоҳ» қилиб олган ва Аллоҳ уни билган ҳолида йўлдан оздириб қулоқ ва кўнглини муҳрлаб, кўз олдига парда тортиб қўйган кимсани кўрганмисиз?" (Жосия, 23).

Инсонлар баъзан Аллоҳга сиғинмай, итоат этмай, Шайтонга итоат этиб, унинг амру фармонини бажаришади. Баъзилар нафсига тобеъ унинг шайтоний амрларига итоат қиладилар. Бу қабиҳликлардан ўзни сақлаб ва ёлғиз Аллоҳга итоат қилиш, унинг амру фармонини бажариш, якка-ягона деб, фақат Аллоҳга сиғиниш исломнинг тамали ҳисобланади.

Ислом ақл ва мантиққа уйғун, XX асрга ва қиёматга қадар давомли, мос ва мувофиқ...

Амалларнинг ташқи томони аҳамиятли эмас. Ботини муҳимдир. Исломда ният ва ихлос асосдир. Икки киши айнан бир ишни бажаради. Лекин бириники қабул бўлади, иккинчисиники эса йўқ. Чунки, бирининг нияти холис, иккинчисининг хаёли бошқа нарсада, нияти бузуқ. Зоҳиран бир хил амал бажарадилар аммо Аллоҳ бириникини қабул қилади, бошқасиникини қилмайди. Бирига мукофот беради, иккинчисига жазо. Ислом шундай холис самимиятни ташвиқ этган, зоҳирпарастликни қабул этмайдиган диндир. Ички покликни, ботиний самимиятни талаб қилган, тавсия этган бир диндир. Ҳатто Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Иннаддина аннасиҳату", деганлар.

Бу ҳадис тўғри таржима этилмаган, маъноси тўғри англашилмаган ҳадислардан биридир. Ҳадисни «Дин насиҳатдур» деб нотўғри таржима этишади. Яъни, «Аддину аннасиҳату»– «Дин самимиятдир» демак... Чунки «насиҳат» самимият маъносида келади. Дин– «ўгит» дегани эмас. Ўгит бўлмаса-да, овоз чиқмаса-да, барибир дин– самимиятдир!

Ўтган куни қўлимга бир китоб тушди. Унда: «Инсон» сўзининг ўзаро мулоқот, хабарлашишдаги роли 10 фоиздир. 30 фоизи имо-ишоралардир, 10 фоиз сўздир, 60 фоиз ҳол-аҳвол, вазият, кайфиятдир»– дейилади Ҳақиқий мулоқот, ҳақиқий хабарлашиш «ҳол» биландир. Китоб «ҳол» билан ўзаро мулоқотни, алоқани, хабарлашишни тўла таъминлаш тўғрисида ёзилган. Ўзаро суҳбат, мулоқотдан инсон ўзига зарур хабарларни ола билади. Бу ерда муҳими самимиятдир.

«Аддину аннасиҳату» демак, «дин самимиятдир» дегани. Зотан кейинги жумлалар масалани ойдинлаштиради:

"Қолу лиман ё расулуллоҳ?" Дедиларки: «Ким учун, ё Расулаллоҳ?» "Лиллоҳи"«Аллоҳ учун самимиятдир...» Агар насиҳат маъносида бўлсайди, қул Аллоҳга насиҳат қиладими?/ Қул Аллоҳга ўгит бера оладими? Йўқ, албатта! Демак, насиҳат маъносида эмас балки, Аллоҳга нисбатан самимият маъносидадир. /Ва лирасулиҳи/ «Расулуллоҳга нисбатан самимият...» /Ва ликитобиҳи/ «Қуръонга нисбатан самимият...» Қуръонга нисбатан насиҳату баҳс мавзуси йўқдир /Ва лиаимматил муслимина/ «Мусулмонларнинг раҳбарларига нисбатан самимият...» /Ва омматуҳум/ барчасига нисбатан самимият.

Нақадар гўзал!.. Дин тамоман самимиятдир.

Дин қуруқ маросим эмас, ташқи шакл ҳам эмас... Моҳиятдир ва самимиятдир. Тамоман самимиятдир. Аллоҳга, расулига, Қуръонга, имомларига, мусулмонларга бошлиқ бўлганларнинг ҳаммасига, барчасига нисбатан самимият. Пайғамбар алайҳиссалом ана шундай таъкидлайдилар, хулосалайдилар.

 

Маҳмуд Асъад Жўшоннинг

"Ислом ва ахлоқ" китобидан олинди

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Тунда тош остидаги чумолини кўрган Зот сизни ҳам кўриб турибди

23.07.2025   3595   3 min.
Тунда тош остидаги чумолини кўрган Зот сизни ҳам кўриб турибди

Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ Роббига осийлик қилаётган бир жамоани кўрдилар ва уларга қарата бундай дедилар: “Аллоҳ таолонинг наздида хор бўлишди ва У Зотга осий бўлишди. Борди-ю, улар Аллоҳ учун қадрли бўлганларида, Аллоҳ уларни гуноҳдан сақлаган бўлур эди”.

Демак, Аллоҳ таоло қайси бандасини яхши кўрса, уни гуноҳлардан сақлаб қўяр экан. Бирортамиз гуноҳ қилиб, Аллоҳни унутиб, Роббининг наздида ҳақир банда бўлишни истаймизми?! Албатта, йўқ! 

Нафсингиз сизни гуноҳга чорлаган пайтда қилаётган ишингизнинг оқибати ҳақида ўйланг ҳамда Аллоҳ таоло сизни кўриб турганини ҳис этинг. Ўзингизга ўзингиз шу саволни беринг: “Сени ҳурматлаб эъзозловчи бирор ким шу ҳолингда кўриб қолса, ундан уялган бўлармидинг?! Қандай қилиб Роббинг бўлмиш Аллоҳ таолодан уялмайсан?!”.

Нафсингизга: “Сен эртага бошингга бу гуноҳларнинг балоси уриши ва шарманда бўлишдан омондамисан?” денг. Бир нарсани ёдингиздан чиқармангки, сиз қандай гуноҳ қилишингиздан қатъи назар, Аллоҳнинг ато этган неъматларидан фойдаланган ҳолингизда гуноҳга қўл урган бўласиз. Аллоҳ таоло сизга берган, сиз у билан ҳаромга назар ташлаётган кўзингизнинг ўзи қанча неъмат?! Ҳаромга чўзаётган қўлингизнинг ўзи аслида қанча неъмат?! Қанчадан-қанча талаффузи ҳалол бўлмаган нарсаларни тилингизда айлантирасиз. Ато этилган неъматлар ила гуноҳ қилишингиз неъмат ато этгувчи Зотга нисбатан миннатдорчиликми, шукрми?!

Зимистон тунда тош остидаги чумолини кўра олган Зот сизни ҳам кўриб турибди, буни ёдингиздан чиқарманг!

Ҳикоят. Бир куни бир эркакка бегона аёл билан бирга хилватда қолишни шайтон зийнатли қилиб кўрсатибди. Аёлнинг ёнига кирганида кўзлари олайганича унга қараб: “Бизни ҳеч ким кўрмаяптими?” – дебди. Аёл: “Йўқ, Аллоҳдан бошқаси кўрмаяпти”, дебди. Шу пайт эркакнинг кўзлари ёшланиб: “Худо ҳаққи, кўраётганлар ичида Роббим буюкдир! Мабодо мени бирор кичикроқ бола кўриб турган бўлса-да, унинг олдида бунақанги иш қилишга журъатим етмайди-ю, қандай қилиб оламлар Рабби бўлган Зот кўриб турган бўлса, мен бу каби гуноҳ ишни қила оламан?!” – дебди ва аёлнинг уйидан чиқгани ҳолда Аллоҳ таолонинг: «(Аллоҳ) кўзларнинг хиёнатини (яъни, қараш ман этилган нарсага ўғринча кўз ташлашни) ҳам, диллар яширадиган нарсаларни (ёмон ниятларни) ҳам билур»[1], деган каломини эслабди.

Шоир айтади:

Хилват бир гўшада қолсанг-да юз йил,
Ҳолинг кўриб турган Худо бор, билгил. 

Ошкору яширин – баридан воқиф,
Аллоҳ ҳеч ишингдан эмасдир ғофил.

Гуноҳкорга қилаётган иши қанчалик кичик, арзимасдек кўринса-да, Аллоҳнинг наздида қилган гуноҳи катталашиб бораверади.

Муҳаммад ибн Абу Бакр раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Банданинг гуноҳни кичик деб ҳисоблаши – бу унинг Аллоҳга бўлган журъатидан. Боиси, банда маъсиятни кичик деб ҳисобласа, гуноҳга беписанд қарайди, қалбида уни енгил қабул қилади ва гуноҳларининг кўпайишидан парвоси фалак ҳам бўлмайди”.

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ҳам бу борада шундай дей­дилар: “Мусулмон одам бир тоғнинг остида турибман-у, мана шу тоғ бошимга қулаб кетай деяпти, дея гуноҳларини тасаввур қилган одамдир. Фожир эса гуноҳларни бурнига қўниб, кейин тезда учиб кетган пашша дея ҳисоблайди”. 


Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.


[1]  Ғофир сураси, 19-оят.