07 Декабр, 2025, 16 Жумадул сони, 1447
07 Декабр, 2025, 16 Жумадул сони, 1447
Исломнинг энг муҳим жиҳати эътиқоддир. Қусурлар, гуноҳлар афв этилиши мумкин. Аллоҳнинг авф этиш хислати бор. У кечиримлидир. Унинг мағфирати бор, раҳмати бор, гуноҳлар тавба ила ювилиши мумкин. Муҳим бўлгани эътиқоддир. Бу илмий тамалдир, ҳақиқатни тўғри англашдир. Бу ҳақиқат тўғри англашилганда Аллоҳ ўтган нуқсонларни мағфират қилади.
إِنَّ اللّهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاء
«Албатта Аллоҳ Ўзига (бирон нарсанинг) шерик қилинишини кечирмас. Шундан бошқа гуноҳларни Ўзи хоҳлаган бандалари учун кечирур» (Нисо, 48).
Аллоҳ фақат бу ҳақиқатни тушунмаганларни кечирмас. Бу илмий ҳақиқатни фаҳмламаганларни афв этмас, қолганларини кечирар. Айтган ножўя сўзларини кечириши мумкин. Муҳими ишонч-эътиқоддир. Демак, аввало биз бу илмий ҳақиқатнинг моҳиятини чуқур англаб олишимиз керак.
Куфр – кечирилмас бир гуноҳ. Ширк кечирилмас бир гуноҳ. Куфр тамоман инкор қилмоқдир. Ширк ботил эътиқод ёки шерик қилмоқ. Ширк тамоман инкор этиш бўлмаса-да, унда бир ишонч бор. Ана шу ишонч ботил, беҳуда, қийматсиз, ярамас, кечирилмасдир...
Инсоният Аллоҳни тўғри танишга мажбур. Ё тўғри танийди, ё танимаса кечирилмас. Инсоннинг энг улуғ вазифаси яратганни тўғри танишдир.
Инсон ҳар кун унга ризқ берган, соғлиқ ва ақл берган турли-туман туганмас неъматлар берган Аллоҳни мутлақо таниши, билиши керак. Мазкур хатоларни Аллоҳ кечирмайди. Исломнинг мантиғи– ана шу. Ҳазрати Одам Атомиздан то ҳазрати пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга қадар ўтган пайғамбарларнинг мужодала ва ҳаракатлари ҳам шу хусусда эди.
Инсон фарзанди бу ҳақиқатларни англаши керак: қўли билан ясаган тошга, осмонда кўрган қуёшга, ойга, юлдузга сиғинмаслиги керак. Чунки, улар каби бир қанча қуёш, қуёш системаси, юлдузлар мавжудлиги илмда айтилаяпти. Биз ҳам бир қанча қуёш системаси борлигини биламиз. Инсон ерга ётқизиб сўйиладиган, гўшти кабоб бўладиган ҳайвонларга сиғинмайди, ҳақиқатни топади, беҳуда амалларни қилмайди.
Ислом инсон фикрининг чалғиши, хатога кетишидан огоҳлантиради. Шайтонга сиғинмаслик, ибодат қилмаслик ҳақида шундай бир сўз бор:
لَا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ
"Шайтонга ибодат қилманглар" (Марям, 44).
Сўнгра нафсга сиғиниш, унга «бут» каби қуллуқ қилиш ҳақида:
أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ
"Эй Муҳаммад, ҳавойи нафсини ўзига «илоҳ» қилиб олган ва Аллоҳ уни билган ҳолида йўлдан оздириб қулоқ ва кўнглини муҳрлаб, кўз олдига парда тортиб қўйган кимсани кўрганмисиз?" (Жосия, 23).
Инсонлар баъзан Аллоҳга сиғинмай, итоат этмай, Шайтонга итоат этиб, унинг амру фармонини бажаришади. Баъзилар нафсига тобеъ унинг шайтоний амрларига итоат қиладилар. Бу қабиҳликлардан ўзни сақлаб ва ёлғиз Аллоҳга итоат қилиш, унинг амру фармонини бажариш, якка-ягона деб, фақат Аллоҳга сиғиниш исломнинг тамали ҳисобланади.
Ислом ақл ва мантиққа уйғун, XX асрга ва қиёматга қадар давомли, мос ва мувофиқ...
Амалларнинг ташқи томони аҳамиятли эмас. Ботини муҳимдир. Исломда ният ва ихлос асосдир. Икки киши айнан бир ишни бажаради. Лекин бириники қабул бўлади, иккинчисиники эса йўқ. Чунки, бирининг нияти холис, иккинчисининг хаёли бошқа нарсада, нияти бузуқ. Зоҳиран бир хил амал бажарадилар аммо Аллоҳ бириникини қабул қилади, бошқасиникини қилмайди. Бирига мукофот беради, иккинчисига жазо. Ислом шундай холис самимиятни ташвиқ этган, зоҳирпарастликни қабул этмайдиган диндир. Ички покликни, ботиний самимиятни талаб қилган, тавсия этган бир диндир. Ҳатто Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Иннаддина аннасиҳату", деганлар.
Бу ҳадис тўғри таржима этилмаган, маъноси тўғри англашилмаган ҳадислардан биридир. Ҳадисни «Дин насиҳатдур» деб нотўғри таржима этишади. Яъни, «Аддину аннасиҳату»– «Дин самимиятдир» демак... Чунки «насиҳат» самимият маъносида келади. Дин– «ўгит» дегани эмас. Ўгит бўлмаса-да, овоз чиқмаса-да, барибир дин– самимиятдир!
Ўтган куни қўлимга бир китоб тушди. Унда: «Инсон» сўзининг ўзаро мулоқот, хабарлашишдаги роли 10 фоиздир. 30 фоизи имо-ишоралардир, 10 фоиз сўздир, 60 фоиз ҳол-аҳвол, вазият, кайфиятдир»– дейилади Ҳақиқий мулоқот, ҳақиқий хабарлашиш «ҳол» биландир. Китоб «ҳол» билан ўзаро мулоқотни, алоқани, хабарлашишни тўла таъминлаш тўғрисида ёзилган. Ўзаро суҳбат, мулоқотдан инсон ўзига зарур хабарларни ола билади. Бу ерда муҳими самимиятдир.
«Аддину аннасиҳату» демак, «дин самимиятдир» дегани. Зотан кейинги жумлалар масалани ойдинлаштиради:
"Қолу лиман ё расулуллоҳ?" Дедиларки: «Ким учун, ё Расулаллоҳ?» "Лиллоҳи"«Аллоҳ учун самимиятдир...» Агар насиҳат маъносида бўлсайди, қул Аллоҳга насиҳат қиладими?/ Қул Аллоҳга ўгит бера оладими? Йўқ, албатта! Демак, насиҳат маъносида эмас балки, Аллоҳга нисбатан самимият маъносидадир. /Ва лирасулиҳи/ «Расулуллоҳга нисбатан самимият...» /Ва ликитобиҳи/ «Қуръонга нисбатан самимият...» Қуръонга нисбатан насиҳату баҳс мавзуси йўқдир /Ва лиаимматил муслимина/ «Мусулмонларнинг раҳбарларига нисбатан самимият...» /Ва омматуҳум/ барчасига нисбатан самимият.
Нақадар гўзал!.. Дин тамоман самимиятдир.
Дин қуруқ маросим эмас, ташқи шакл ҳам эмас... Моҳиятдир ва самимиятдир. Тамоман самимиятдир. Аллоҳга, расулига, Қуръонга, имомларига, мусулмонларга бошлиқ бўлганларнинг ҳаммасига, барчасига нисбатан самимият. Пайғамбар алайҳиссалом ана шундай таъкидлайдилар, хулосалайдилар.
Маҳмуд Асъад Жўшоннинг
"Ислом ва ахлоқ" китобидан олинди
Сиз, азизларни, кўпмиллатли бутун халқимизни 8 декабрь – Ўзбекистон Республикаси Конституцияси куни билан чин қалбимдан самимий муборакбод этиб, барчангизга ўзимнинг чуқур ҳурматим ва эзгу тилакларимни изҳор этаман.
Ушбу қутлуғ айёмда барча ҳуқуқ ва эркинликларимиз, юртимиздаги тинчлик ва барқарорлик, бирлик ва ҳамжиҳатлик, ортга қайтмас демократик ислоҳотларимиз кафолати бўлган Асосий қонунимизнинг ҳаётимиздаги ўрни ва аҳамиятини янада чуқур ҳис этмоқдамиз.
Ҳеч шубҳасиз, халқимиз сиёсий-ҳуқуқий тафаккури ҳамда юксак хоҳиш-иродасининг ифодаси бўлган Конституциямизда муҳрлаб қўйилган қоида ва тамойиллар Янги Ўзбекистонни барпо этишда барчамиз учун беқиёс куч-ғайрат, ишонч ва илҳом манбаи бўлиб хизмат қилмоқда.
Бу ҳақда сўз юритганда, аввало, янада кенг ваколат ва масъулиятга эга бўлган миллий парламентимиз ҳамда илк марта маҳаллий Кенгашлар депутатлари орасидан сайланган раислар бошчилик қилаётган вилоят Кенгашлари, жамият бошқарувида ўрни ва нуфузи тобора ортиб бораётган маҳалла институти фаолияти мисолида халқ давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаи экани ҳақидаги конституциявий қоиданинг амалий тасдиғини кўрамиз.
Айниқса, янги парламентимиз томонидан жорий йилда судлар фаолияти ҳамда фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари кафолатларини кучайтиришга оид қонунлар ҳамда юртимизда дўстлик, ҳамжиҳатлик муҳитини мустаҳкамлаш, инклюзив жамият, ёшлар, хотин-қизлар масалалари, кам таъминланган инсонлар манфаатларини ҳимоя қилиш, камбағалликни қисқартириш, миллий қадриятларимизни асраб-авайлаш бўйича кўплаб муҳим қарорлар қабул қилинганини таъкидлаш лозим.
Маҳаллий кенгашлар ҳам ўз ҳудудларидаги долзарб ижтимоий муаммоларни ҳал этиш бўйича фаол иш олиб бормоқда. Улар томонидан ўтган даврда 25 мингдан зиёд масала муҳокама қилиниб, тегишли қарорлар қабул қилингани, мансабдор шахсларга 14 мингга яқин депутатлик сўровлари юборилгани ҳам шундан далолат беради.
Вакиллик органларини чинакам халқ минбари, халқ овозига айлантиришга қаратилган ислоҳотларимизнинг давоми сифатида 2026 йилнинг 1 январидан туман ва шаҳарларда ҳам ҳоким ва Кенгаш раислари вазифаларини алоҳида ажратиш бўйича тегишли чора-тадбирларни амалга оширамиз.
Бир сўз билан айтганда, халқ ҳокимиятчилиги, вакиллик демократияси, Конституция ва қонун устуворлиги каби конституциявий принципларга бундан буён ҳам содиқ қолиб, ушбу йўналишдаги ислоҳотларимизни янада қатъий давом эттирамиз.
Ҳурматли дўстлар!
Маълумки, сўнгги йилларда мамлакатимизда инсон қадри, аҳолининг ҳуқуқ ва манфаатларини таъминлаш ҳар қачонгидан ҳам муҳим аҳамият касб этмоқда. “Конституция – инсон қадри, эркинлик, тенглик ва адолат гарови!” деган эзгу ғоя асосида ўтказилаётган бу йилги байрам тадбирлари орқали шу йўлда эришган ютуқларимиз чуқур таҳлил қилиниб, янги ва долзарб вазифалар белгилаб олинмоқда.
Кейинги вақтда барча соҳа ва тармоқларда қўлга киритаётган натижаларимизга шу нуқтаи назардан баҳо берар эканмиз, уларнинг замирида, энг аввало, инсонпарварлик ва халқпарварлик тамойиллари мужассам эканини ва улар ўз самарасини бераётганини алоҳида қайд этиш ўринлидир. Мисолларга мурожаат қиладиган бўлсак, жорий йилда аҳоли жон бошига даромад 3 минг 500 долларни ташкил этгани, мактабгача таълимда қамров 78 фоиз, олий таълимда эса 42 фоизга етгани, одамларимизнинг ўртача умр кўриш даражаси 73,8 ёшдан75,1 ёшга узайгани ва бошқа рақамларни келтириш мумкин.
Конституциямизга асосан давлат зиммасига юклатилган ижтимоий мажбуриятларни бажариш ҳамда юртимизда ижтимоий давлат барпо этиш борасида ҳам улкан ишлар амалга оширилмоқда. Хусусан, 1 миллион нафардан зиёд фуқаро камбағалликдан чиқарилди, камбағаллик даражаси 6,6 фоизга туширилди.
Иқтисодиётни барқарор ривожлантириш, халқимиз учун муносиб турмуш даражасини таъминлаш, мустаҳкам ҳуқуқий тизим ва очиқ жамият барпо этиш йўлидаги кенг кўламли ислоҳотларимиз дунё жамоатчилиги томонидан эътироф этилмоқда.
Масалан, 2025 йилда Барқарор ривожланиш мақсадлари индексида Ўзбекистон 19 поғона юқори кўтарилиб, Шарқий Европа ва Марказий Осиё минтақасида энг жадал ривожланаётган мамлакат сифатида қайд этилди. Глобал инновация индексида юртимиз Марказий ва Жанубий Осиё мамлакатлари бўйича кучли учликдан жой олди. “S&P”, “Fitch” ва “Moodyʼs” каби нуфузли халқаро агентликлар томонидан Ўзбекистоннинг суверен кредит рейтинги оширилди.
Нуфузли халқаро анжуман – ЮНЕСКО Бош конференцияси сўнгги 40 йил давомида биринчи марта Париждан ташқарида, яъни, Самарқандда муваффақиятли ўтказилгани ҳам жаҳон ҳамжамияти томонидан муҳим воқеа сифатида эътироф этилмоқда.
Азиз ва муҳтарам юртдошлар!
Ислоҳотларимиз ҳал қилувчи босқичга кираётган бугунги кунда биз Конституциямизнинг ҳар бир нормасини давлат ва жамият ҳаётида амалий фаолият мезонига айлантиришимиз зарур. Айниқса, ёшларимизга Асосий қонунимизнинг мазмун-моҳиятини чуқур ўргатиш, уларни конституциявий қадриятлар асосида юксак онгли ва ватанпарвар фуқаролар, сиёсий тафаккур ва ҳуқуқий маданият эгалари этиб тарбиялаш олдимизда турган ғоят муҳим вазифадир.
Фақат Конституция ва қонунларимизга чуқур ҳурмат, пухта ҳуқуқий билим ва амалий тажриба асосидагина биз давлат ва жамият бошқарувида фаол иштирок этиб, Ватан ва халқ олдидаги фарзандлик бурчимизни шараф билан адо эта оламиз. Шундагина Бош қомусимизнинг ҳаётбахш кучи, бунёдкорлик салоҳияти амалда янада ёрқин намоён бўлади.
Барчамиз учун миллий мустақиллигимиз, ғурур ва ифтихоримиз тимсоли бўлган Конституциямиз шарафланадиган ушбу қувончли айём муносабати билан сизларни яна бир бор чин дилдан табриклайман.
Сиз, азиз юртдошларимга сиҳат-саломатлик, бахт ва омад, оилаларингизга тинчлик-тотувлик ва фаровонлик тилайман.
Конституциямиз ва барча ютуқларимизнинг ижодкори бўлган мард ва олижаноб халқимиз доимо омон бўлсин!
Шавкат Мирзиёев,
Ўзбекистон Республикаси Президенти
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 