23 Декабр, 2024, 22 Жумадул сони, 1446
23 Декабр, 2024, 22 Жумадул сони, 1446
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ أَن يُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ وَسَعَىٰ فِي خَرَابِهَآۚ أُوْلَٰٓئِكَ مَا كَانَ لَهُمۡ أَن يَدۡخُلُوهَآ إِلَّا خَآئِفِينَۚ لَهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا خِزۡيٞ وَلَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٞ١١٤
114. Аллоҳнинг масжидларида Унинг номи зикр қилинишидан қайтарадиган ва уларни хароб қилишга уринадиганлардан ҳам золимроғи борми? Бундайлар фақат қўрққан ҳолларидагина масжидларга киришлари керак эди. Уларга дунёда шармандалик, охиратда қаттиқ азоб бордир.
Насронийлар жангда яҳудийлар устидан ғолиб чиққанларида улардан ўч олиш учун ибодатхоналарини бузиб ташлашди. Инсонларга ўчакишиб, Аллоҳ таоло учун бино қилинган масжидларни бузиш ё одамларни масжиддаги ибодатлардан ман этиш жуда катта золимликдир. Калбийнинг ривоят қилишича, бу оят насроний Тотлис Румий ва сафдошлари ҳақида нозил бўлган. Улар Бани Исроил устига юриш қилиб, жангчиларини ўлдиришди, зурриётларини асир олишди, Тавротни ёқишди, Байтул-Мақдисни хароб этиб, у ерга ўликларни ташлашди. Қатода айтади: "Бу кимса Бухтунасир ва унинг шериклари эди. У яҳудларга қарши уруш очиб, Байтул-Мақдисни харобага айлантирди. Бу ишда унга Рум насоролари ёрдам беришди". Ато ривоятида Абдуллоҳ ибн Абоос бундай деган: "Бу оят Макка мушриклари ҳақида бўлиб, мусулмонларни Масжидул-Ҳаромда Аллоҳ таолони зикр этишдан тўсганлари хусусида нозил бўлгандир".
Мана шу воқеалардан кейин 1187 йили мусулмонлар қўшини Қуддуси шарифни эгаллаш учун ҳужум бошлаганида қўшин бошида Ислом тарихида энг ёрқин из қолдирган мусулмон саркардалардан бири Салоҳиддин турган эди. Ислом қўшинларига зафар ёр бўлганида эса улар Қуддуси шарифга “Аллоҳу акбар” такбирлари остида кириб келишди. Муқаддас шаҳар яна мусулмонлар қўлига ўтди. Ушбу воқеаларнинг ўзиёқ Салоҳиддиннинг номини “Қуддуси шариф халоскори” сифатида тарих саҳифаларига ёзиб қўйиш учун кифоя эди. Бироқ уни машҳур қилган нарса бугина эмас эди, балки шаҳарнинг насроний аҳолисига кўрсатган муносабатлари уни афсонага айлантирди. Салоҳиддин саксон саккиз йил олдин насронийларнинг мусулмонлар ва яҳудийларнинг қонини дарё қилиб оқизгани каби Қуддуси шариф кўчаларини қонга ботирмоқчи эмас эди. Бунинг ўрнига музаффар мусулмон аскарлари зудлик билан шаҳарни босиб кетган нажас ва нопокликлардан тозалашга тушишди. Буюк Ислом саркардаси қасосни тақиқлади, бунинг шарофати билан юз мингдан ошиқ насронийнинг ҳаёти сақлаб қолинди. Муқаддас шаҳардаги насронийларнинг муқаддас ибодатхоналарини зиёрат қилишга рухсат бериб қўйилди. Ҳолбуки, салибчилар шаҳарни босиб олганидан кейин мусулмон ва яҳудийларнинг шаҳарга киришини тақиқлаб қўйган эди. Тарих ҳанузгача Салоҳиддиннинг буюк одамийлиги, бағрикенглиги, ўзга дин вакилларига меҳр-шафқати борасида таажжуб ва ҳайратда қолиб келяпти. Ваҳоланки, салибчилар мусулмонлар ва яҳудийларни аёвсиз қатлиом қилгани ҳолда нега Салоҳиддин етакчилигидаги мусулмон аскарлар бирор кишидан қасос олмади, бировнинг қонини ноҳақ тўкмади? Бу саволга Салоҳиддин Айюбийнинг Қуддусдаги оламшумул ишлари энг яхши жавоб бўла олади.
وَلِلَّهِ ٱلۡمَشۡرِقُ وَٱلۡمَغۡرِبُۚ فَأَيۡنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجۡهُ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ١١٥
115. Машриқ ҳам, мағриб ҳам Аллоҳникидир, демак қаёққа юзлансангиз ҳам Аллоҳни топасиз. Аллоҳ албатта кенг қамровли ва билимлидир.
Бошқа диндагиларга фақат ўз ибодатхоналарида диний маросимларни ўтказиш буюрилгани ҳолда мусулмонларга Ер юзининг ҳамма жойида намоз ўқиш, ибодат қилиш неъмати ато этилган. Шу боис Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Бутун Ер юзи менга саждагоҳ бўлди" деб марҳамат этганлар (Бухорий, Муслим, Насоий ривояти). Ислом динида ибодатлар, диний маросимлар тўрт девор ичига қамаб қўйилмаган. Масжидлар қуббасигина эмас, осмон қуббаси остида, тоғдаю чўлда, сувдаю қуруқликда, жомеъ ёки уйдаю ундан ташқарида, хулласи Аллоҳнинг ҳамма ери ибодат қилишга муносиб масканлардир, фақат қиблага юзланилса, бас! Исломият мусулмонларга ҳамма ерда ибодат қилиш имконини берди, Ер юзининг ҳамма жойида Аллоҳга юзланиш йўлини кўрсатди. Чунки Аллоҳ азза ва жалла ҳар ерда ҳозиру нозирдир.
Исломият исталган ерда ибодат қилиш ҳурриятини эълон қилди, чунки қаёққа юзланилса ҳам ўша жой Аллоҳнинг тарафидир. Қуръони каримда бундай марҳамат этилади: "Сизлар қаерда бўлсанглар ҳам У сизлар билан биргадир. Аллоҳ қилаётган амалларингизни кўриб турувчидир" (Ҳадид, 4). Ушбу ояти кариманинг нозил бўлиш сабаблари ҳақида уламоларнинг бир неча хил ривоятлари бор. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кичик бир қўшинни жангга юбордилар. Мен ҳам ўша гуруҳда эдим. Атрофимизни зулмат қоплаб олиб, қибла қайси тарафдалигини билолмай қолдик. Айримларимиз: "Қиблани биламиз, у шимол томонда" дея чизиқ тортиб намоз ўқишди. Бошқалар эса: "Қибла жануб томонда" дея шу томонга чизиқ тортди. Тонг отиб қуёш чиққач, бу чизиқларнинг ҳеч бир қиблани кўрсатмагани маълум бўлди. Сафардан қайтгач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан бу ҳақда сўрадик. У киши сукут қилдилар. Шунда Аллоҳ мазкур оятни нозил қилди" (Ато ибн Абу Рабоҳ ривояти).
Робия отасидан ривоят қилади: "Сафарда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга эдик. Қибла қай томондалигини билмай ҳар биримиз ўз ҳолимизча намоз ўқидик. Тонг отгач, буни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга айтдик. Шунда ушбу оят нозил бўлди". Ибн Умар розияллоҳу анҳумонинг фикрича, бу оят нафл намозда ихтиёрли бўлиш (қиблани билмаган тақдирда хоҳлаган тарафига қараб ўқиш) ҳақида нозил бўлган. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо бундай деган: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага ҳижрат қилиб келганларида Мадина аҳлининг кўпчилиги яҳудий эди. Аллоҳ у кишини Байтул-Мақдисга қараб намоз ўқишга буюрди. Бундан яҳудийлар хурсанд бўлишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам у тарафга юзланиб, бир неча ой (ўн учдан ўн тўққизгача) намоз ўқидилар. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Иброҳим алайҳиссаломнинг қиблаларини яхши кўрардилар. Аллоҳ у кишини Каъба тарафга бургач, "Уларни олдинги қиблаларидан нима ўзгартирди экан-а", дея одамлар иккиланиб қолишди. Шунда Аллоҳ мазкур оятни нозил қилди" (Ибн Абу Талҳа Саълибий ривояти).
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Интернет, телефон ва шу каби бошқа жиҳозларда ҳаром нарсаларни томоша қилиш.
Аллоҳ таоло айтади: «Мўминларга айтинг, кўзларини тийсинлар, иффатини сақласинлар. Мана шу улар учун покликдир. Аллоҳ бандаларнинг нима қилаётганидан хабардордир» (Нур сураси, 30-оят).
Аллоҳ таоло «Мана шу улар учун покликдир» деганида кўзни тийиш билан мўминларнинг ҳаёти янада покиза, янада гўзал бўлишини назарда тутган. Лекин банда кўзини тиймаса, бунинг акси бўлади.
Бу – қизларда кўп учрайдиган ҳолат. Кимки кўзини ҳаромдан тийиб яшаётган бўлса, унинг ҳаётда хотиржам, сокин, қаноатли эканини кўрасиз. Лекин ким кўзининг жиловини қўйиб юборган бўлса, тушкунликда, ҳаётдан норози бўлиб яшаётганига гувоҳ бўласиз.
Демак, қиз боланинг хурсанд ёки тушкун кайфиятда яшаши унинг кўзлари нима билан машғул эканига боғлиқ экан. У кўзини тиймасдан, ҳаромга назар ташлаган пайтда ўзини руҳи синган, маҳзун ҳолда кўради. Кўзини ҳаромдан сақлаган пайтларда эса ўзини бахту саодат ичида топади.
Бир қиз айтади: «Интернетда фильмлар, қисқа видеолар томоша қилишни шунчаки кўнгилхушлик, хурсандчилик деб ҳисоблардим. Уларни қизиқиб томоша қилардим, лекин кўриб бўлгач, сабаби аниқ бўлмаган маҳзун ҳолатга тушиб қолардим. Ниҳоят, бир куни бу ҳолатимнинг сабабини топдим. Мен кўнглимни ёзиш учун кўраётган киноларда беҳаё ва аянчли саҳналар кўп бўларди. Мана шундай ҳаром нарсаларни томоша қилиш қайғуга ботиб қолишимга, маҳзун ҳолатга тушиб қолишимга сабаб бўлар экан. Шундан кейин ўзим билан ўзим кураша бошладим. Ёмон саҳналар кўрсатилган пайтда бошқа каналга олиб қўядиган ёки компьютерни ўчириб қўядиган бўлдим. Нафсимнинг хоҳишларига қарши туриш анча қийин бўлди, лекин Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан кўзимни сақлаганим учун хурсанд бўлардим».
Баъзи қизлар «Оятдаги кўзни тийиш фақат эркакларга хос буйруқ, чунки аёлда эркакни фитнага соладиган нарсалар бор. Шунинг учун эркаклар аёлларга қарамай, кўзини тийиши керак. Эркак кишида эса аёлнинг ҳис-туйғуларини жунбушга келтирадиган нарса йўқ. Шунинг учун аёлнинг эркакларга қарашида ҳеч қандай муаммо йўқ», дейишади.
Бу мутлақо нотўғри. Аёл кишида эркакнинг ҳис-туйғуларига таъсир қиладиган жиҳатлар бўлганидек, эркакларда ҳам аёлларнинг ақли ва ҳис-туйғуларини уйғотадиган омиллар бор.
Эркак киши аёлнинг нозик, келишган қоматига, ҳуснига қараб, унга қизиқади. Аёл кишини эса эркакнинг кўркам жисми, бойлиги, атирининг хушбўй ҳиди, қатъияти, журъати ва бошқа ўзига хос жиҳатлар ўзига ром қилади.
Аёллар ҳам, эркаклар ҳам нафақат қарама-қарши жинсга назар солиш, балки ўзи каби жинс вакилларининг ҳам авратига қараш ҳам ҳаромдир.
Демак, шариатимизда аёл киши бошқа бир аёлнинг авратига қарашдан, бирор жойини ушлашдан қайтарилган. Фақатгина тиббий муолажа ва шу каби зарурат бўлганда шариат бунга рухсат беради.
Аллоҳ таолонинг оятларига аҳамият берадиган бўлсак, У Зот барча мўминларга – эркагу аёлларга мурожаат қилганида «Эй иймон келтирганлар!» деб хитоб қилади. Бу хитоб иймон келтирган ҳар қандай эркак ва аёлга тегишли бўлади.
Бунинг ёрқин мисоли ушбу оятдир:
«Эй иймон келтирганлар! Сизлардан аввалгиларга фарз қилинганидек, сизларга ҳам рўза фарз қилинди. Шояд тақво қилсангиз» (Бақара сураси, 183-оят.)
Бу оятдаги хитоб эркагу аёл мўминларга қаратилган, шунинг учун рўза тутиш барчага баробар фарз қилинган. Буни қуйидаги оятда ҳам кўришимиз мумкин:
«Эй иймон келтирганлар! Агар мўмин бўлсангиз, Аллоҳга тақво қилинг ва рибонинг сарқитини ҳам ташланг» (Бақара сураси, 278-оят).
Бу оятда эркак ҳам, аёллар ҳам судхўрлик қилмасликка буюрилган. Демак, Аллоҳ таолонинг Китобидаги қоида шундай: «Эй иймон келтирганлар» деган хитоб эркагу аёлларни ажратмайди, барча мўмин ва мўминаларга қаратилган бўлади. Аллоҳ таоло мўмину мўминаларга бирор нарсани буюрса, уларга «Эй иймон келтирганлар», деб хитоб қилган. Лекин мўминларга кўзни тийишни буюрганида эркакларни ҳам, аёлларни ҳам ўз ичига оладиган умумий хитоб билан юзланмади, балки эркакларга алоҳида оятда, мўминаларга кейинги оятда буюрди:
«Мўминларга айтинг, кўзларини тийсинлар, иффатларини сақласинлар. Мана шу улар учун покликдир. Аллоҳ уларнинг нима қилаётганидан хабардордир. Мўминаларга айтинг, кўзларини тийсинлар, иффатларини сақласинлар, зоҳир зийнатларидан бошқасини кўрсатмасинлар, рўмоллари билан кўксларини тўсиб юрсинлар...» (Нур сураси, 30-31-оятлар).
Нима учун Аллоҳ таоло кўзни ҳаромдан тийишга буюриш учун мўминаларга алоҳида оят нозил қилмади? Нима учун эркаклар билан аёлларга битта оятда биргаликда буюрмади? Эҳтимол, бундан мақсад – муслима аёл кўзни тийиш қанчалик муҳим эканини англаб етишидир? Токи аёллар бу буйруқ фақат эркакларга қаратилган, деб ўйлаб қолмасин. Чунки аёл киши (қиз бола ҳам) бегоналарнинг авратига қараса, ҳаёти барбод бўлади, қалби маҳзунликка тўлади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кўзнинг зиноси – (номаҳрамга) қарашдир», деганлар.
Бошқа бир ривоятда «Кўз ҳам зино қилади. Кўзнинг зиноси – (номаҳрамга) қарашдир», дейилган («Саҳиҳул Бухорий»).
Мана шу оятга кўра, ким кўзи билан зино қилса-ю, тавба қилмаса, Қиёматда уқубатга дучор бўлади. Уқубат жаҳаннамдаги бир водий бўлиб, у ерда зинокорлар азобланади. Кимки зинокорлар водийсига тушадиган бўлса, унинг учун азоб кўпроқ бўлади, у ерда хор бўлиб, абадий қолиб кетади.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 