05 Август, 2025, 11 Сафар, 1447
05 Август, 2025, 11 Сафар, 1447
«Улар: “Парвардигоро, хотинларимиздан ва зурриётларимиздан бизларга кўз қувончини бахш эт ва бизларни тақводорларга пешво қилгин!” дейдиган кишилардир» (Фурқон, 74).
Фурқон сурасидаги бу ояти каримада Раҳмонга суюкли бандаларнинг энг гўзал сифатларидан бири зикр этилган. Яъни, бу дуо Раҳмоннинг суюкли бандалари қиладиган дуолардан биридир.
«Парвардигоро, хотинларимиздан ва зурриётларимиздан бизларга кўз қувончини бахш эт...» Яъни, хотинларимизни бизлар учун дунё ва охиратда бахту саодат манбаи қилгин. Зеро, яхши хотин эрининг дунёвий ишларида ҳам, ухровий ишларида ҳам кўмакдош бўлади. Дунёнинг ташвишларини енгишда эрига сабру қаноат тилайди, унинг кўнглини кўтариб, далда бўлади. Эри юмушдан ҳориб, чарчаб келганида очиқ чеҳра билан кутиб олади, ором олиши учун жой ҳозирлайди, уй-рўзғор ишларини саранжом-саришта тутади. Имкони борича эрининг кўнглини олишга ҳаракат қилади. Ундай аёл эркак учун Аллоҳ таолонинг катта неъматидир. Эркак киши учун дунёда солиҳа жуфти ҳалолдан кўра яхши неъмат йўқлиги ҳадиси шарифда айтилган.
Буюк ватандошимиз Ҳаким Термизий “Наводирул усул фи аҳодисир росул” номли китобида қандай аёл яхши экани ҳақида алоҳида фасл ажратиб, далил сифатида ушбу ҳадисни келтиради: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: “Бандага дунёда берилган неъматлар ичида энг яхшиси унинг имонини мустаҳкамлашига кўмаклашадиган мўмина хотиндир”».
Луқмон (алайҳиссалом) айтади: “Солиҳа аёл бамисоли подшоҳнинг бошидаги тождир. Ёмон аёл бамисоли мункиллаган чолнинг устига ортилган оғир юкдир”.
Оятдаги «зурриётларимиздан» калимасида фарзандлар кўзда тутилган. Дарҳақиқат, ота учун фарзандидан кўрадиган яхшиликдан ортиқ яхшилик йўқ. Ҳар бир ота фарзандининг одобли, илмли, Аллоҳ таолога итоатли ва ибодатли бўлишини истайди.
Мазкур оятдаги «кўз қувончи» деб таржима қилинган «қурроту айн» жумласига эътибор берайлик. «Айн» сўзи араб тилида кўз демакдир. «Қурротун» сўзининг эса бир неча маънолари бор. У бир жойда собит турмоқ, қарор топмоқ, хурсандчилик, сурур, совуқ маъноларини англатади. Кўз инсон танасидаги энг нозик аъзо бўлгани учун Аллоҳ таоло уни ташқи таъсирлардан ҳимоялаб қўйган.
Инсоннинг мўътадил тана ҳарорати 36.6 даража бўлгани ҳолда, кўзнинг ҳарорати 9 даражани ташкил этади. Тана ҳароратининг мўътадил ҳолатидан кўтарилиши кишининг касал эканига далолат қилса, кўз ҳароратининг кўтарилиши унинг хафалиги белгиси бўлади. Шунинг учун ҳам хотиржам кишининг кўзидан оққан ёш совуқ, хафа кишининг кўзёши эса иссиқ бўлар экан. Демак, кўзнинг ҳарорати даражаси ўзгармай, собит туриши кишининг хотиржамлиги, хурсандлигига боғлиқдир. Дарҳақиқат, кишининг хотини итоатли ва болалари аҳли солиҳ бўлса, кўзлари қувончга тўлади, яъни хотиржам ва хурсанд бўлади.
«...бизларни тақводорларга пешво қилгин!» “Пешво” – имом деганидир. Имом эса одамларни ортидан эргаштирувчи кишидир. Имом одамларни яхшиликка бошлайди, фақат яхшилик борасида ўзгаларга ўрнак бўлади. Киши дунёда кимга эргашган бўлса, қиёмат кунида ўша билан бирга бўлади, мазмунидаги ояти карима бор. Шунинг учун суюкли бандалар, “Бизларни одамларга фақат яхшиликда намуна бўладиган пешволардан қилгин, одамларга ёмонликни ўргатадиган, ўзгаларга ёвузликда намуна бўладиганлардан қилмагин”, деб дуо қилишади.
Аллоҳ таоло барчаларимизни ана шундай дуо қилувчилардан ва дуолари ижобат бўлувчилардан қилсин. Омин!
Тафсир китоблари асосида
ЎМИ раисининг биринчи ўринбосари
Устоз Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ тайёрлади.
313 та ҳаётий ЗИЙНАТ қоидалари
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
(1-қисм)
“ИНТИЗОМ – ҒАЛАБАНИНГ КАЛИТИ”
КАЛОМУЛЛОҲНИНГ ОЯТИ КАРИМАЛАРИДА
ХУДОИМ ТАОЛО МАРҲАМАТ ҚИЛАДИ:
Z «Агар Аллоҳнинг неъматларини санасангиз, саноғига ета олмайсиз. Ҳақиқатан, Аллоҳ кечиримли ва раҳмлидир» (Наҳл сураси 16/18 оят).
ЖАНОБИ ПАЙҒАМБАРИМИЗ
РАСУЛУЛЛОҲ САЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМ
МЕҲР-МУРУВВАТ ТАРИҚАСИДА МАРҲАМАТ ҚИЛАДИЛАР:
¯ «Икки неъмат борки, кўпчилик инсонлар унинг қадрига етмайдилар. Улар
– сиҳат-саломатлик
– ва хотиржамликдир» (Имом Бухорий ривоятлари);
¯ «Беш нарсадан олдин беш нарсани ғанимат билинг:
– кексалигингиздан олдин ёшлигингизни,
– бетоблигингиздан олдин саломатлигингизни,
– фақирлигингиздан олдин бойлигингизни,
– бандлигингиздан олдин бўш вақтингизни,
– ўлимингиздан олдин тириклигингизни!» (Имом Ҳоким ривоятлари).
è “З И Й Н А Т” – (безак, пардоз; безатиш):
1) Зеб, чирой бериш учун хизмат қилувчи...; безак.
2) Ҳусн, кўрк берувчи нарса; кўрк; иззат-ҳурмат.
(“Ўзбек тилининг изоҳли луғати” 1/234).
Улуғ аждодларимиздан давом этиб келаётган дуру гавҳар ривоятлари ва ноёб ҳикматлари,
буюк ота-боболаримиздан эшитиб келинаётган тилло билан тенг панд-насиҳатлари ва бетакрор ҳикоялари,
меҳрибон ота-оналаримиздан ўрганиб келинаётган гавҳар ўгитлари ва мислсиз сўзлари,
элимиз таниган ва халқимиз тан олган устозларимиздан таълим олиб келинаётган зар тушунчалари ва бебаҳо илмлари,
жаннатмакон юртимиз – муқаддас Ватанимиз таълим масканларида таралаётган дурдан аъло фанлар ва беқиёс билимлар,
бугунги кунда ва доим керак бўладиган ҳаётий масалалар, долзарб мавзулар, қизиқарли маълумотлар ҳамда халқимиз орасида эътироф этилган мезонлар
дан
R Қуръони карим ояти карималари,
R Жаноби Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг муборак ҳадиси шарифлари,
R динимиз асослари,
R шариатимиз ҳукмлари,
R шарқона одобларимиз,
R мазҳабимиз меъёрлари,
R жамиятшунослик алоқалари,
R одамгарчилик муносабатлари,
R инсоний туйғулар,
R руҳшунослик сир-асрорлари,
R юртимиз урф-одатлари,
R ўзбекчилик қоидалари,
R маданиятимиз ахлоқлари,
R инсоний ақл ва ахлоқий нормалар,
R доно мақолларимиз,
R миллий анъаналаримиз,
R диний қадриятларимиз,
R халқимиз онг-тафаккури,
R миллатимиз менталитети,
R анъанавий фалсафаси,
R ўзбек халқининг илғор қадриятлари,
R улуғларимиз ҳикматлари,
R доно халқимиз дунёқараши,
R мусулмончилигимиз кўрсатмалари
а с о с в а н е г и з л а р и д а
улуғ устозларимиз – табаррук уламоларимиз кенг, чуқур ва унумли истифода этиб, кундалик ҳаётга доир ниҳоятда фойдали маслаҳат, керакли тавсия ҳамда энг муҳим одобларидан намуна шаклида батафсил тақдим этган
313 та ҳаётий ЗИЙНАТ қоидалари
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
Уларнинг ҳар бири
халқимизнинг асрлар давомида
кундалик ҳаётларида шаклланган
етти (7) та
1) оилавий,
2) ижтимоий,
3) маънавий,
4) илмий,
5) иқтисодий,
6) маданий,
7) психологик
мавзудаги
ЭНГ АСОСИЙ қадриятни акс эттирган ҲИКМАТЛАРИДИР !
1) Кечанинг зийнати – ой.
2) Осмоннинг зийнати – юлдуз.
3) Кундузнинг зийнати – қуёш.
4) Осмоннинг зийнати – булут.
5) Қишнинг зийнати – қор.
6) Баҳорнинг зийнати – ёмғир.
7) Ёзнинг зийнати – мева-чева.
8) Кузнинг зийнати – совуқ.
9) Таомнинг зийнати – нон.
10) Дастурхоннинг зийнати – овқат.
11) Ширинликлар зийнати – асал.
12) Ичимликлар зийнати – сув.
13) Ризқнинг зийнати – қониқиш.
14) Инсоннинг зийнати – ақл.
15) Ақлнинг зийнати – фаросат.
16) Беморнинг зийнати – сабр.
17) Умрнинг зийнати – савобли ишлар.
18) Инсонпарварликнинг зийнати – меҳр.
19) Тўйларнинг зийнати – ёши улуғлар.
20) Қўшничилик зийнати – таом улашишлик.
21) Маҳалланинг зийнати – сокинлик.
22) Хонанинг зийнати – саранжомлик.
23) Уйнинг зийнати – озодалик.
24) Ҳовлининг зийнати – гул.
25) Қариндошчилик зийнати – борди-келдичилик.
26) Қуда-андачилик зийнати – меҳр-оқибат.
27) Эр-хотинлик зийнати – меҳр-муҳаббат.
28) Оиланинг зийнати – ота-она.
29) Чақалоқнинг зийнати – ўзи.
30) Боланинг зийнати – одоб.
31) Йигитларнинг зийнати – жасурлик.
32) Қизларнинг зийнати – ибо-ҳаё.
33) Аёлнинг зийнати – ожизлиги.
34) Яхши ўғилнинг зийнати – ота-онага хизмат.
35) Яхши қизнинг зийнати – оиласига гап юқтирмаслик.
36) Урф-одатларнинг зийнати – давомийлик.
37) Меҳмондўстнинг зийнати – кўнгликенглик.
38) Муносабатнинг зийнати – ҳурмат.
39) Камтарликнинг зийнати – оддийлик.
40) Талабанинг зийнати – қизиқувчанлик.
41) Ёзувнинг зийнати – бехатолиги.
42) Дўстликнинг зийнати – содиқлик.
43) Китобнинг зийнати – мазмуни.
44) Кибрнинг зийнати – қабр.
45) Ўлимнинг зийнати – жаноза.
46) Қабристоннинг зийнати – экилган ўсимликлар.
47) Гапнинг зийнати – қисқалик.
48) Табрикнинг зийнати – самимийлик.
49) Ғалабанинг зийнати – хурсандчилик.
50) Ғолибнинг зийнати – тиришқоқлик.
51) Либоснинг зийнати – дид.
52) Улуғликнинг зийнати – оддийлик.
53) Улуғларнинг зийнати – камтарлик.
54) Болаликнинг зийнати – беғуборлик.
55) Йўлнинг зийнати – тартиб-интизом.
56) Тинчликнинг зийнати – хотиржамлик.
57) Хотиржамликнинг зийнати – тинчлик.
58) Ишхонанинг зийнати – адолатли раҳбар.
59) Бозорнинг зийнати – мўл-кўллик.
60) Шаҳарнинг зийнати – кўркамлик.
61) Қишлоқнинг зийнати – табиийлик.
62) Саройнинг зийнати – шоҳ.
63) Суҳбатнинг зийнати – дилкашлик.
64) Ватанпарварликнинг зийнати – фидойилик.
65) Ишнинг зийнати – натижа.
66) Қариликнинг зийнати – оғирлик.
67) Катталарнинг зийнати – кичикларга иззати.
68) Таҳоратнинг зийнати – мукаммаллик.
69) Азоннинг зийнати – хуш овоз.
70) Намознинг ички зийнати – ҳаммасини ўз жойига қўйишлик.
71) Намознинг ташқи зийнати – зикр, тиловати Қуръон, дуо.
72) Рўзанинг зийнати – сабр.
73) Умранинг зийнати – адо этишлик.
74) Ҳажнинг зийнати – ўзи бажаришлик.
75) Ибодатнинг зийнати – ўз вақтида адо этишлик.
76) Дуонинг зийнати – чин ихлос.
77) ЗИЙНАТЛАР ЗИЙНАТИ – ОДДИЙЛИК.
78) Одоб – мўмин-мусулмоннинг зийнати.
79) Ота-онага эҳтиром – ақлли фарзанднинг зийнати.
80) Катталарга ҳурмат – доно инсоннинг зийнати.
81) Кичикларга иззат – улуғларнинг зийнати.
82) Ширинсўзлик – муомаланинг зийнати.
83) Камтарлик – олимнинг зийнати.
84) Итоаткорлик – яхши ходимнинг зийнати.
85) Дуо қилишлик – ибодатнинг зийнати.
86) Аҳил-иноқлик – яхши оиланинг зийнати.
87) Табассум – яхши келиннинг зийнати.
88) Мардлик – яхши куёвнинг зийнати.
89) Виқорлик – яхши эрнинг зийнати.
90) Бўйсунишлик – яхши хотиннинг зийнати.
91) Қатъийлик – яхши эркак кишининг зийнати.
92) Ҳаё-иффат – яхши аёл кишининг зийнати.
93) Поклик – мусулмон аёлининг зийнати.
94) Меҳрибонлик – яхши қайнонанинг зийнати.
95) Вазминлик – яхши қайнотанинг зийнати.
96) Ҳалимлик – илмнинг зийнати.
97) Хокисорлик – таълим олувчининг зийнати.
98) Қўлиочиқлик – камбағалнинг зийнати.
99) Шукр – неъматнинг зийнати.
100) Хушмуомалалик – жамоатнинг зийнати.
(Давоми бор...)
Иброҳимжон домла Иномов
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 