05 Август, 2025, 11 Сафар, 1447
05 Август, 2025, 11 Сафар, 1447
Бугун, 10 апрель эрта тонгдан мамлакатимиздаги масжидларда ҳайит намозлари ўқилиб, қалбларимизга қувонч индирган шукуҳли кунлар, тинч ва осойишта кунлар қувончи янада зиёда бўлиши, халқимизнинг бахту саодати тўкис, хонадонларимиз файзу тароватга тўлиши учун дуолар қилинди.
Дарҳақиқат, Рамазон ойи инсонийлик, сабр-қаноат каби фазилатларни эъзозлаш, тинч ва фаровон ҳаётни қадрлаш, одамларни бир-бирига ҳамжиҳат бўлиб яшашга даъват этадиган дамлар эканлиги билан қадрлидир.
Мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотларнинг бош мақсади ҳам инсонни улуғлаш, аҳолига зарур шарт-шароитларни яратиб бериш, эзгу ишларни зиёда қилиш асносида жамиятда соғлом турмуш тарзини рўёбга чиқаришга қаратилганлиги билан аҳамиятлидир.
Рамазон ойи халқимизнинг меҳр ва саховат, оқибат ва ҳиммат каби юксак фазилатларни ўзида мужассам этганлиги бажарилаётган эзгу амалларда ўз аксини топмоқда.
Ушбу байрам халқимизнинг миллий анъана ва урф-одатларига уйғун ҳолда ўтказилмоқдаки, бу ҳар бир ишда, хусусан, мамлакатимизда “Яшил макон” умуммиллий ҳаракатида, кам таъминланган оилалар ҳолидан хабардорликда, аҳоли даромадини ошириш, турмуш даражасини юксалтириш, кўча ва хиёбонлар, маҳалла ва гузарлар ободлигига эътибор, чет элларда умргузаронлик қилаётган ватандошларга кўрсатилаётган кўмак, шижоатли ёшларимизни баркамол инсонлар бўлиб камолга етиши йўлида амалга оширилаётган кенг миқёсли саъй-ҳаракатлар кейинги йилларда Янги Ўзбекистон тамойилига айландики, бу, Ватан тараққиётини янги босқичга олиб чиқишда зарур шарт-шароитларни яратмоқда. Ниятлар мақсадларга муштарак эканлигини кўрсатмоқда.
Инсон қадрини улуғлаш, унинг ҳақ-ҳуқуқларини таъминлаш ҳар недан-да улуғ неъмат саналади. Давлатимиз раҳбари муборак Рамазон ҳайитини нишонлаш арафасида халқимизга хос эзгулик, бағрикенглик, меҳр-оқибат ва кечиримли бўлиш каби олижаноб фазилатларнинг ёрқин ифодаси сифатида “Жазо муддатини ўтаётган, қилмишига чин кўнгилдан пушаймон бўлган ва тузалиш йўлига қатъий ўтган бир гуруҳ шахсларни афв этиш тўғрисида”ги фармонни имзолаши ортидан Рамазон айёми кунларида юзлаб хонадонларга шукроналик, хурсандчилик олиб кирди.
Куни кеча Давлатимиз раҳбарининг халқимизга йўллаган Рамазон айёми табригида айтилганидек, сидқидилдан қилинган дуо ва ниятларимиз, эҳсон ва амалларимиз ҳозир дунёда юзага келган ғоят мураккаб ва таҳликали вазиятда диёримиздаги тинч ва осойишта ҳаётни кўз қорачиғидек асраб, янада ҳамжиҳат бўлиб, халқ манфаатини таъминлашга қаратилганлиги билан аҳамиятлидир. Қадриятларимизни асраш, улуғлаш билан бирга замонавий билим ва касб-ҳунарларни пухта эгаллаган ёш авлодни камолга етказиш, Ватан тупроғини кўзига тўтиё қилиб яшайдиган инсонлар этиб тарбиялаш халқимиз қалбидаги эзгу ниятки, бу, “Эзгулик – шиоримиз, маърифат – қуролимиз” эканлиги Рамазон айёмининг мазмун-моҳиятида ўз ифодасини топмоқда.
Тўлқин Рўзиев, ЎзА
Ҳанафий мазҳабимизда «ишораи саббоба» суннат амал хисобланади. У тўғрисида бир неча ҳадису шарифлар ворид бўлиб, қуйидаги манбаларда у тўғрисида ва қандай қилиниши борасида тўхталиб ўтилган. Абу Лайс Самарқандий “Навозил”, Камолиддин Ибну Ҳумом “Фатҳул қодир”, Аллома Алоуддийн Косоний “Бадои’ус Саноий”, Ибн Обидийн “Раддул мухтор”, Абдулҳай Лакнавий “Умдатур ри'оя”, “Эъло’ус сунан” каби мўътабар манбаларда ҳам суннат эканлиги зикр қилинган. Бу ҳақида Алий Қорий иккита “Тазйинул ибора таҳсинул ишора” ва “Ат-тадҳийну лит тазаййун”, Ҳофиз Ибн Ҳажар “Талҳисул ҳобир”, Ибн Обидийн “Рафъ ул тараддуд” номли бир қатор рисолаларда ҳам ёзиб ўтганлар.
Имом Термизий Абу Ҳумайддан ривоят қиладилар: “Ўнг кафтларини ўнг тиззаларига, чап кафтларини чап тиззаларини устига қўйиб бармоқлари билан ишора қилар эдилар”.
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий саллолоҳу алайҳи васаллам намозда, яъни ташаҳҳудга ўтирсалар ўнг қўлларини ўнг тиззаларини устига чап қўлларини чап тиззаларини устига қўйиб кўрсаткич бармоқларини кўтариб ишора қилардилар. Чап қўллари тиззаларини устида турар эди”. Ушбу ҳадисга саҳобалар, тобеъинлар амал қилиб, ташаҳҳудда ишорани ихтиёр қилдилар. Аҳмад Нофиъдан ривоят қиладилар: “Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо намозда ташаҳҳудга ўлтирсалар икки қўлларини икки тиззаларига қўйиб бармоқлари билан ишора қилиб, ишора қилган бармоқларига қараб турар эдилар, сўнг Расулуллоҳ саллалоҳуалайҳи васаллам: “Бармоқ билан ишора қилиш шайтонга темирдан ҳам шиддатлироқ”, дердилар.
Алий Қорий “Тазйинул ибора таҳсинул ишора” китобларида ушбу ҳадисни шарҳлаб айтадиларки, “Бармоқ билан ишора қилиш урушда темир қуролни ишлатишдан ҳам қийинроқдир, гўё тавҳидга ишора қилиш билан шайтон мўмин бандани адаштириши, ширкка олиб боришдан бўлган умидини кесади”.
Имом Суютий “Жомеъул кабир” китобларида Уқба ибн Омирдан ривоят қиладилар: “Киши намозида ишора қиладиган ҳар бир ишорасига ўнта ҳасанот ёзилади”, дедилар.
Ибн Обидийн “Рафъул тараддуд” номли китобларидаги «ишораи саббоба» ҳақида ворид бўлган ҳадислар, олти саҳиҳ китобларнинг ҳаммасида зикр қилинган. У ҳадисларни ҳаттоки, маънавий мутовотир дейиш дуруст бўлади деганлар.
«Ишораи саббоба» қилиш борасида саҳобалар, уларга эргашган тобеъинлар ихтилоф қилмадилар. Имом Абу Ҳанифа ва у зотнинг икки шогирдлари Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳамммад, Имом Молик, Имом Шофеий, Имом Аҳмад ибн Ҳанбал ҳамда мутақаддим уламолар «ишораи саббоба» суннат эканлигига иттифоқ қилишган.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, «ишораи саббоба»ни ташаҳҳудга ўтирганда, дуони ўқиб “Ашҳаду анна...” деганда намозхон ўнг қўлни кўрсатгич бармоғини кўтаради, “иллаллоҳ” деганда туширади. Ташаҳҳуд дуосини аввалидан қўлни қимирлатиб туриш дуруст эмас. Шуни такидлаш лозимки, «ишораи саббоба» ривоятларидан бехабар бўлиб, бу амални қилмаган намозхонни асло маломат қилинмайди.
Наманган шаҳар "Мулла Бозор Охунд" жоме масжиди
имом ноиби Анвархон Акрамов
Манба: @Softalimotlar
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 