05 Август, 2025, 11 Сафар, 1447
05 Август, 2025, 11 Сафар, 1447
Юртимиз зиёратчиларига ҳар йили динимизнинг бешинчи рукнини мукаммал адо этишлари учун руҳий, маънавий ва тиббий хизматлар ҳам юқори даражада ташкил этилади.
Иқлими қуруқ иссиқ бўлган муборак заминга узоқ масофадан келган ҳожилар гуруҳларига тиббий хизмат кўрсатиш ниҳоятда зарур. Чунки соғлик бўлмаса, ибодатда хотиржамлик ҳам бўлмайди. Беморлик эса муқаддас диёрда ўтаётган қимматли вақтга таъсир ўтказади. Ана шундан келиб чиқиб, зиёратчиларнинг саломатлигини сақлаш орқали уларнинг ҳаж амалларини чиройли ва гўзал шаклда бажаришларига кўмак берилади.
Ҳожиларнинг соғ, тетик ва бардамликлари, аввало, уларнинг ўзлари, шунингдек, тиббиёт ходимлари масъул. Шу боис ҳукуматимиз топшириғи билан 15.000 зиёратчига уларнинг соғлиқларини доимий кузатиб бориш учун 50 нафар олий тоифали шифокор ҳамроҳлик қилади. Ҳар бир авиақатновга шифокорлар ажратилади ва она Ватанга етиб келгунча ҳожиларимизнинг соғлигидан хабар олиб туради.
Тиббиёт ходимлари ҳожиларга туну кун хизматда бўлади. Ҳар куни уларнинг сиҳатларини кўздан кечириб, керакли ёрдам, маслаҳат ва дори-дармонлар беради. Зарурат туғилганда зиёратчининг хонасига бориб ҳам ёрдам кўрсатишади.
Шифокорлар жамоасида кардиолог, реаниматолог, травматолог, эпидемиолог, анестезиолог, стоматолог, лор, эндокринолог, хирург, уролог ва акушер-гинеколог каби мутахассислар ҳам ўрин олган. Улар орасида 5 нафари фан доктори, булардан 3 нафари профессор ва 7 нафари фан номзоди илмий даражаларига эгадир.
Ушбу тиббиёт ходимлари Макка шаҳрида зиёратчиларимиз истиқомат қиладиган 7 та меҳмонхонада хизмат қиладилар. Шулардан учтасида аёл-эркакка ажратилган алоҳида стационар, тўрттасида тиббиёт пунктлари ташкил этилган ва 4 та тез ёрдам машинаси хизмат қилмоқда. Айрим йўналишлар бўйича алоҳида хизмат кўрсатиш хоналари ва асбоб-ускуналар билан таъминланган. Масалан, стоматолог хонасида тишни даволаш, пломбалаш, синган ва кўчган тишларни елимлаш, жарроҳлик амалиётини кўрсатиш, тиш олиш учун барча шароитлар ҳозирланган. Ҳатто ҳир бир жиҳоз стирелланган, яроқлилик муддати бир ойдан уч ойгача бўлган махсус қутиларда олиб келинган.
Мазкур тиббий хизмат марказларида бир вақтнинг ўзида жами 80 нафар бемор ётиб даволаниши мумкин. Шунингдек, уларда муолажа учун керакли жиҳозлар ва шошилинч тиббий ёрдам кўрсатиш учун барча имкониятлар мавжуд. Айниқса, барча турдаги касалликларга биринчи ёрдам кўрсатиш учун мамлакатимиздан етарли даражада дори-дармонлар олиб борилган.
Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, ҳаж ибодатининг энг асосий рукнлари адо этиладиган Мино, Арафот ва Муздалифа водийларидаги чодирларда мана шундай тиббиёт марказлари хизмат кўрсатади.
Ўтган йилларда Саудия Арабистони Соғлиқни сақлаш вазирлиги ўзбекистонлик зиёратчилар учун ташкил этилган Макка ва Мадина шаҳарларидаги тиббиёт марказлари фаолиятига юқори баҳо берган ҳамда нуфузли тадбирларда Ўзбекистон тиббиёт гуруҳи муносиб тақдирланган. Бу Ўзбекистон шифокорлари жамоаси меҳнатининг юксак эътирофидир.
Шу ўринда малакали шифокорларимизнинг ҳожилар саломатлигини сақлаш борасидаги тавсияларини тақдим этамиз:
- Ҳаж сафарига тайёргарлик даврида бактерияли ва вирусли касалликларга қарши препаратлар билан эмланиш;
- юқори жисмоний ва ҳиссий зўриқишларнинг олдини олиш мақсадида ҳаж арконлари, ибодатлар, дам олиш ва уйқу тартибини мўътадил тақсимлаш;
- қизиб ёки терлаб турганда совуқ сув ичишдан тийилиш;
- истиқомат жойларида совутгичлардан тўғри фойдаланиш, хусусан, хоналарни ҳеч ким йўқлигида совутиш, совутгич ишлатганда елвизакдан сақланиш;
- ёпиқ хоналарда кўпчилик бўлиб тўпланишдан, тик тушаётган қуёш нурининг остида кўп вақт қолмаслик, соябондан фойдаланиш;
- овқатланиш тартибига риоя қилиш, суюқ овқатлар, сутли таомлар, сабзавотлардан еб туриш;
- Ҳаждан олдин даволовчи шифокор билан маслаҳатлашиш, сурункали касаликлари борлар ёзиб берилган дори-дармонларни ичиб юриш;
- гинекологик касалликлари бўлган аёллар жисмоний ва руҳий зўриқишдан сақланиш ва гинеколог билан маслаҳатлашиб туриш.
- Мино ва Муздалифада ҳаво ҳароратининг пасайиб кетиши, ҳаво ҳаддан ташқари дим ва чанг бўлгани учун тунда ёпиниш учун кўрпа ёки чойшаб тайёрлаб қўйиш.
Ҳаж мавсуми давомидаги шифокорларнинг туну кун қилаётган меҳнатлари ҳақиқий фидойилик намунасидир. Улар зиёратчилар саломатлиги йўлида бор куч ва меҳнатларини сафарбар қилиб, чинакам қаҳрамонлик билан беморлар дардига малҳам бўладилар.
Аллоҳ таоло шифокорларнинг ўз касбларига садоқат билан қилаётган мана шундай машаққатли меҳнатларига улуғ ажру мукофотлар ато этсин!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Етимнинг ҳаққини ейишнинг катта гуноҳ, оғир жиноят ва ўта кетган пасткашлик эканини ҳеч ким инкор қилмаса керак.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда: «Етимларнинг мол-мулкларини зулм билан еган кимсалар қоринларига дўзахни ебдилар, холос» (Нисо сураси, 10‑оят), дея бежизга таҳдид қилмаган.
«Фалончи етимнинг пулини ўмарибди», дейилса, ҳар қандай виждонли одам ўзи билган энг оғир гаплар билан уни қарғаши, ҳақорат қилиши табиий.
Бироқ, шариат ва воқелик нуқтаи назари билан қарасак, етимнинг ҳаққини ейишдек яна бир катта гуноҳ, оғир жиноят бор, аммо негадир кўпчилик унга бепарво. Бу ‒ омманинг молидан ноҳақ, ўғрин-ча, ейишдир.
Очиғини айтиш керак, постсовет мамлакатларда давлатнинг мулкини ўмариш одат тусига кириб, одамларнинг қон-қонига сингиб кетди. Одамлар давлатнинг мулкини худди эгасиз молдек тасаввур қиладиган бўлиб қолган. Давлатнинг мулкидан ўғрилаётганлар ўзини ҳеч ноқулай ҳам ҳис қилишмайди, худди отасидан қолган боғдан олма егандек, халқ мулкини бемалол ўпқонига тиқаверади. Ўрни келса, бу борада мусобақалашиб ҳам кетишади.
Бунинг бир қатор сабаблари мавжуд бўлиб, шулардан бири биздаги замонавий давлатчиликнинг тарихий илдизига бориб тақалади. Даҳрийлар инқилоб қилиб, Русия ҳукуматини ағдарди, уларнинг тож-тахтини, мол-мулкини талон-тарож қилиб, тортиб олди. Кейин бу талончилик давом этиб, кенгайиб, бутун бир халқнинг юқори қатламига тегишли барча нарса мусодара қилинди. Даҳрий тузумга қарши чиққанлар, зиёлилар, ҳур фикрли, онгли кишилар халқ душмани деб эълон қилиниб, ўлдирилди, қамалди, сургун қилинди. Шунинг учун ўша пайтдаги мазлум қатлам бу давлатга нисбатан аламзада бўлиб қолди, «давлат менинг насабимни, мавқеимни, мол-мулкимни тортиб олди, энди мен ҳам давлатникини совураман, чунки унда менинг ҳаққим бор» деган тушунчада бўлди. Совет даврининг охирига бориб, ниҳоятда оммалашган бу тушунча бутун халққа сингиб, давлатнинг мулкини ўғирлаш оддий иш бўлиб қолди, ҳатто уддабуронлик ҳисоблана бошлади.
Шу зайлда давлат халқнинг мулкини, халқ давлат мулкини талон-тарож қилишга одатланиб қолди. Буларнинг барчаси давлат билан халқ ўртасида жарлик, беаёв душманликни янада чуқурлаштириб юборди. Бугун ҳам мана шу руҳият кўп жойда ҳукмрон. Бу, Қуръон таъбири билан айтганда, халқнинг ўз-ўзини ўлдиришидир (Нисо сураси, 29-оятга ишора).
Минг афсуски, мустабид тузум парчаланиб, юртимиз мустақил бўлса ҳам, жуда кўпчиликда давлатнинг мулкига нисбатан ана шундай нотўғри муносабат сақланиб қолди. Жамиятни бугунгача зимдан қўпориб, емириб, заҳарлаб келаётган коррупция, порахўрлик, давлат мулкини талон-тарож қилиш, бировларнинг мулкини алдов ёки фирибгарлик йўли билан ўзлаштириш ана шу манфур тузумдан қолган разил сарқит, десак, хато бўлмайди.
Аслида давлат мулки омманинг моли бўлиб, уни ноҳақ ва яширинча олиш энг оғир ҳаромлардан саналади.
Қуръони Карим ва ҳадиси шарифларда омманинг молидан яширинча олиб ейиш «ғулул» дейилади. Бу сўз одатда ўлжа тақсимланмасдан олдин ундан бирор нарсани махфий равишда олишни билдиради, лекин уламолар бу нарса омманинг молидан яширинча ейишнинг барча кўринишларини ўз ичига олишини таъкидлашади.
Руммоний айтади: «Ғулул сўзи «ғолалун» сўзидан олинган бўлиб, аслида сувнинг дарахтлар орасига сингишига айтилади. Хиёнатда мулкка одамлардан махфий суратда, ҳалол бўлмаган йўл билан кирим бўлгани учун бу гуноҳ «ғулул» деб аталган».
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай дейди:
«Кимки ғулул қилса, ўлжага хиёнат қилса, Қиёмат куни хиёнат қилиб олган нарсаси билан келади. Сўнгра ҳар бир жон қилган қилмишини(жазосини) тўлиқ олади. Уларга зулм қилинмас».
Демак, ким омманинг мулкидан яширинча бирор нарса олса, Қиёмат куни маҳшаргоҳга ўша нарса бўйнига осилган ҳолда келади, одамлардан яшириб қилган хиёнати барчага ошкор этилади. Бу ҳолатнинг тафсирини бевосита ҳадиси шарифда ўқишимиз мумкин.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам орамизда туриб, ғулул ҳақида сўзладилар. Унинг гуноҳи катталигини, иши оғирлигини гапириб, шундай дедилар: «Қиёмат куни бирортангиз елкасида маъраётган қўй билан, кишнаб турган от билан келиб, «Эй Аллоҳнинг Расули, мени қутқаринг!» деганини кўрмайин! Мен ҳам: «Сен учун ҳеч нарса қўлимдан келмайди, сенга (ҳукмларни) етказганман», демайин. Елкасида ўкириб турган туя билан келиб, «Эй Аллоҳнинг Расули, мени қутқаринг!» демасин. Мен ҳам: «Сен учун ҳеч нарса қўлимдан келмайди, мен етказганман», деб турмайин. Елкасида унсиз нарса билан келиб: «Эй Аллоҳнинг Расули, мени қутқаринг!» демасин. Мен ҳам: «Сен учун ҳеч нарса қўлимдан келмайди, мен етказганман», демайин. Ёки елкасида ҳилпираб турган бир парча латта билан келиб, «Эй Аллоҳнинг Расули, мени қутқаринг!» демасин. Мен ҳам: «Сен учун ҳеч нарса қўлимдан келмайди, мен етказганман», демайин».
Бухорий ва Муслим ривояти.
Бу ҳадиси шарифда ким омманинг молидан нимани ўғирлаган бўлса, Қиёмат куни ўшани елкасига ортган ҳолда келиши, унга ҳатто шафоатчиларнинг пешвоси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам ёрдам бера олмасликлари таъкидланмоқда. Бундан оғир ҳолат бўлмаса керак.
Омманинг мулкидан ўмаришнинг катта-кичиги бўлмайди, барчаси ҳаром ва оғир гуноҳ ҳисобланади. Имом Бухорий «Саҳиҳ»да бу ҳақда алоҳида боб очиб, уни «Ғулулнинг ози ҳақида», деб номлайди ва унда бундай хиёнатнинг ози ҳам оғир гуноҳ эканига далил сифатида қуйидаги ҳадисни келтиради:
Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг юкларига Киркира деган киши мутасадди эди. У вафот этди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «У дўзахдадир», дедилар. Бориб қарашган эди, бир абоа (чопонга ўхшаш устки кийим) топиб олишди. У буни ўлжага хиёнат қилиб олган экан».
Омманинг молидан ҳақсиз равишда, яширинча олиш ҳатто шаҳидни ҳам дўзахга улоқтиради. Имом Бухорий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилади:
«Бир қул Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг юкларини тушираётган эди, тўсатдан дайди ўқ келиб, ўша қулга тегди. Одамлар: «Унга шаҳидлик қутлуғ бўлсин!» дейишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Йўқ! Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, Хайбар куни ўлжалардан улушлар тақсим бўлмай туриб олган шамласи (ўраниб олинадиган устки кийим) унинг устида олов бўлиб ловуллайди», дедилар. Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан буни эшитган заҳоти бир пойабзал ипини олиб келиб, «Мен мана шуни олган эдим», деган эди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Бу дўзахдан (олинган) пойабзалнинг ипи!» дедилар».
Қаранг, ким омманинг молидан бирор нарса олса, дўзахдан ўшанча улуш олган ҳисобланар экан. Бир ип олса, дўзахдан бир ип, бир кўйлак олса, дўзахдан бир кўйлак олган бўлади. Бу маъно бошқа ҳадисларда ҳам таъкидланади.
Имом Термизи Каъб ибн Ужра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳаромдан битган ҳар бир эт дўзахга муносибдир», деганлар.
Имом Бухорий Хавла Ансорийя розияллоҳу анҳудан ривоят қилади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Аллоҳнинг молига ўзини ноҳақ урадиган кишиларга Қиёмат куни дўзах бўлади», деяётганларини эшитганман».
Ибн Ҳажар Асқалоний раҳматуллоҳи алайҳ ушбу ҳадисни шарҳлар экан, «Яъни мусулмонларнинг мол-мулкини ботил тасарруф этадиганлар», дея изоҳлайди.
Демак, мусулмонларнинг молига масъул бўлган киши уни ўзига эмас, бировга ноҳақ берса ҳам, ўзига дўхазни сотиб олган бўлар экан.
Бу ҳадиси шарифда эътибор бериладиган яна бир нукта шуки, омманинг моли Аллоҳнинг моли ҳисобланар экан. Бинобарин, халқнинг мулкини ўмараётган кимса Аллоҳнинг молидан олаётганини унутмаслиги керак.
Кимдир «Нима учун омманинг моли етимнинг ҳаққига тенглаштирилмоқда?» дейиши мумкин. Бунинг сабаби жуда оддий. Омманинг молида етимнинг ҳаққи бўлиши тайин, чунки умумий бойликда бутун халқнинг ҳаққи бор, жамиятда эса етимлар бўлиши табиий. Бинобарин, омманинг мулкидан ноҳақ олган киши қайсидир етимнинг ҳаққини ҳам олган бўлади. Аммо у қайси етимнинг қанча ҳаққини олганини била олмайди ва шу жиҳатдан бунинг гуноҳи янада оғирроқ бўлади. Бу гуноҳнинг тавбаси чин қалбдан надомат чекиш, бу ишни қайтиб қилмасликка қатъий жазм қилишдан ташқари ўша ноҳақ олинган молни тўлалигича ўз жойига қайтариш билангина бўлади.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа