Индонезия ва Малайзия жорий йилда ўз фуқароларини короновирус пандемияси туфайли Ҳаж сафарига юбормаслигини маълум қилди.
Бу ҳақида Индонезия Дин ишлари бўйича вазири Фахруль Рози шундай дейди: “Ҳукумат Ҳаж-2020 сафарини бекор қилиш ҳақида қарор қабул қилди. Бу қарорга келиш осон бўлмади, бироқ биз ҳаж даврида зиёратчиларимиз ва уларга хизмат кўрсатувчи ходимларимиз хавфсизлиги учун маъсулмиз”.
Шунингдек Фахруль Рози: “Аввалроқ Индонезия хавфни камайтириш мақсадида ҳажга зиёратчиларнинг ярмини жўнатишни режалаштирган эдик, кейинчалик эса умуман ҳеч кимни Саудия Арабистонига юбормасликка қарор қилинди” деб таъкидлаб ўтди.
Маълумот учун, Индонезия аҳоли сони бўйича энг катта мусулмон давлати бўлиб, унга бериладиган ҳаж квотаси
221 минг нафар ҳожини ташкил қилади. Уларнинг 90% учун меҳмонҳоналарда жойлар банд қилинган эди. Бу ҳақида islam-today.ru интернет сайти маълумот берган.
Шунингдек, Малайзия ҳукумати ҳам коронавирус инфекцияси билан боғлиқ вазият Саудия Арабистони ва бутун дунёда салбийлигича сақланиб қолаётганини эътиборга олиб, бу йил ўз фуқароларини Ҳаж сафарига юбормаслик борасида қарор қабул қилган. Бу ҳақида Малайзиянинг Дин ишлари бўйича вазири Зулкифи Муҳаммад ал-Бакрий хабар берган.
Муҳаммад ал-Бакрий Куала Лумпур шаҳрида бўлиб ўтган матбуот анжуманида шундай деган: “Хабарингиз бор, Ҳаж-2020 мавсумини ташкил этмаслик бўйича Малайзия Соғлиқни сақлаш вазирлигининг баёнотида ҳам алоҳида таъкидланди. Чунки, ҳозирда короновирус пандемияси билан боғлиқ вазият дунё бўйлаб мураккаблигича қолмоқда, бундай вазиятда таваккал қилиш мумкин эмас. Ҳаж мавсумини бекор қилиш масаласи 9 июнь куни бўлиб ўтган Ислом ишлари бўйича Миллий Кенгаш мажлисида кўриб чиқилган ва хулосавий қарор қабул қилинган”.
Шунингдек, Муҳаммад ал-Бакрий: “Бу қарорни қабул қилиш жуда қийин бўлди, чунки мусулон инсон учун ҳаж сафарини нақадар муҳим эканини ҳаммамиз яхши биламиз, лекин мавжуд вазият шуни талаб қилди”, дейди.
Дин ишлари бўйича қўмита
Матбуот хизмати
Тарихчилар Усмонли султонларининг ҳаж зиёратига бормаганига икки сабабни кўрсатадилар:
1. Хавфсизлик муаммолари:
Султонлар ҳаж сафарига боришда хавфсизлик муаммоларига дуч келган бўлишлари мумкин. Улар учун ҳажга бориш оддий одамларникидан фарқли равишда мураккаб бўлган, чунки султоннинг йўлда ҳужумга учраш хавфи катта эди. Бу ҳолат катта қўшин билан сафар қилишни талаб қиларди. Ҳаж ниятида йўлга чиқиб қон тўкишга сабаб бўлмаслигини афзал билганлар.
2. Давлат бошқарувидаги масъулият:
Султонлар мамлакатни муддатсиз тарк этиш хавфли деб ҳисоблашган. Ҳаж сафарлари бир неча ой давом этгани сабабли, давлатни ҳукмдорсиз қолдириш анархия ва сиёсий беқарорликка олиб келиши мумкин эди. Шунинг учун султонлар ҳаж ўрнига давлат бошқаруви ва харбий юришларга устунлик берганлар.
Вақт ўтиши билан Усмонлилар сулоласига бу анъанага айланди. Султонлар “ҳажжи бадал” қилишни тайинлаган бўлиши мумкин.
Шу билан бирга, Усмоний султонлари Макка ва Мадинага доим эътибор қаратган. Улар ҳар йили хайрия карвонларини жўнатиб, муқаддас шаҳарларнинг аҳолисига молиявий ёрдам кўрсатганлар ва Ҳарамайн масжидларини таъмирлаб, кенгайтириб турганлар.
Пўлатхон Каттаев,
ТИИ Ҳадис ва Ислом тарихи фанлари кафедраси катта ўқитувчиси.