23 Январ, 2025, 23 Ражаб, 1446
23 Январ, 2025, 23 Ражаб, 1446
Аллоҳ таолонинг ҳаётимизда яна бир муборак Рамазонни ато қилгани чексиз карамидир. Аллоҳ таолонинг фазли ва карами ила ушбу Рамазоннинг йигирма куни ўтди. Муборак Рамазоннинг охирги ўн кунлиги бошланди. Бу ўн кунлик бутун Рамазоннинг хушбўйлиги ва ширасидир. Аллоҳ таоло бу охирги ўн кунликни шундай хусусиятлар ва фазилатлар ила мушарраф қилганки, бутун йил бўйи бундай кунлар қайта келмайди.
Аслида, бутун муборак Рамазон ойининг ўзи муқаддас ва баракотлидир. Унинг ҳар бир соати ва ҳар бир лаҳзаси қадрлашга лойиқдир. Лекин мана бу охирги ўн кунлик Набий солаллоҳу алайҳи васалламнинг кўрсатмаларига кўра, Аллоҳ таолога ибодат учун хос ҳолатларни ўзида жамлаган. Охирги ўн кунлик кирганида, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Белларини маҳкам боғлар эдилар, (яъни, тун бўйи ибодат қилиш учун тайёр бўлар эдилар), тунларини (ибодатда) бедор ўтказар эдилар ва аҳлларини ҳам уйғотар эдилар” (Имом Бухорий ривоти).
Бошқа кунларда ҳам Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам таҳажжуд намозини ўқир эдилар. Унинг ракатлари жуда узун бўларди. Баъзан Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам таҳажжудга ярим кечада, гоҳида эса кечанинг охирги учдан бирида турар эдилар. Лекин муборак Рамазон ойининг охирги ўн куни ҳақида Оиша онамиз розияллоҳу анҳо айтадиларки, бу кечаларда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ибодат учун белларини маҳкам боғлар эдилар.
Рамазон ойидан бошқа кунларда таҳажжуд учун туришда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг одатлари бундай эди: “Оҳиста оёқ кийимларини кийиб, ридоларини олар эдилар. Сўнг, аста эшикни очардилар” (Имом Насоий ривояти).
Бундай қилишларига сабаб, онамиз Оиша розияллоҳу анҳо уйғониб кетмасин дер эдилар. Чунки таҳажжуд ўқишнинг одобларидан бири – агар бирор бандага Аллоҳ таоло таҳажжуд ўқиш тавфиқини ато қилган бўлса, у ҳолда унга бутун маҳалладагиларни ва оила аъзоларини уйғотиб юбориши дуруст эмасдир. Балки, унинг бу амалидан ухлаб ётган бирор кимса уйғониб кетмаслиги керак. Токи, ухлаб ётганга бирор машаққат етмасин. Чунки таҳажжуд ўқиш фарз ёки вожиб эмасдир. Шунга кўра ўзининг таҳажжуди сабабли азият етказишлиги ва бировнинг уйқусига халал бериши жоиз эмасдир. Шунинг учун Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам таҳажжуд учун турганларида, Оиша розияллоҳу анҳо уйғониб кетмасин деб оҳиста турар эдилар.
Аммо муборак Рамазон ойининг охирги ўн кунлиги борасида Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Аҳли-аёлларини ҳам уйғотар эдилар ва уларга бундай дер эдилар: “Туринг, бу охирги ўн кунликдир. Аллоҳ таолонинг раҳматлари мавсумидир. Аллоҳ таолонинг раҳматлари ёғиляпти. Бундай вақтда ухлаш маҳрумликдир. Шунинг учун уйғониб Аллоҳ таолонинг раҳматига этагингизни тўлдириб олинг.
Шайхул Ислом, Муфтий Муҳаммад Тақий Усмоний ҳафизаҳуллоҳнинг “Ислаҳий хутбаат” китобидан
Абдулқайюм КОМИЛ
таржимаси.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
1. Али ибн Ҳасан ибн Абу Исо Ҳилолий (ёшлари имом Муслимдан катта)
2. Муҳаммад ибн Абдулваҳҳоб Фарро (шайхларидан). Аммо Фарродан «Саҳиҳ»ларида ҳадис ривоят қилмаганлар.
3. Ҳусайн ибн Муҳаммад Қаббоний
4. Абу Бакр Муҳаммад ибн Назр ибн Салама Жорудий
5. Али ибн Ҳусайн ибн Жунайд Розий
6. Солиҳ ибн Муҳаммад Жазара
7. Абу Исо Термизий («Жомеъи Термизий»да)
8. Аҳмад ибн Муборак Мустамлий
9. Қози Абдуллоҳ ибн Яҳё Сарахсий
10. Абу Саъид Ҳотим ибн Аҳмад ибн Маҳмуд Киндий Бухорий
11. Иброҳим ибн Исҳоқ Сайрафий
12. Сабоқдош дўстлари Иброҳим ибн Абу Толиб
13. Иброҳим ибн Муҳаммад ибн Ҳамза
14. Фақиҳ Иброҳим ибн Муҳаммад ибн Суфён («Саҳиҳи Муслим»нинг ровийларидан)
15. Абу Амр Аҳмад ибн Наср Хаффоф
16. Закариё ибн Довуд Хаффоф
17. Абдуллоҳ ибн Аҳмад ибн Абдусалом Хаффоф
18. Ҳофиз Абу Али Абдуллоҳ ибн Маҳаммад ибн Али Балхий
19. Абдурраҳмон ибн Абу Ҳотим
20. Али ибн Исмоил Саффор
21. Абу Ҳомид Аҳмад ибн Ҳамдун Аъмаший
22. Абу Ҳомид Аҳмад ибн Муҳаммад ибн Шарқий
23. Абу Ҳомид Аҳмад ибн Али ибн Ҳаснавайҳ Муқрий (заиф ровийлардан)
24. Ҳофиз Аҳмад ибн Салама
25. Саъид ибн Амр Барзаъий
26. Абу Муҳаммад Абдуллоҳ ибн Муҳаммад ибн Шарқий
27. Фазл ибн Муҳаммад Балхий
28. Абу Бакр ибн Хузайма
29. Абул Аббос Саррож
30. Муҳаммад ибн Абд ибн Ҳумайд
31. Муҳаммад ибн Махлад Аттор
32. Маккий ибн Абдон
33. Яҳё ибн Муҳаммад ибн Соъид
34. Ҳофиз Абу Авона
35. Ҳофиз Наср ибн Аҳмад ибн Наср.
Абу Амр Мустамлий айтганлар: «Бизга Исҳоқ Кавсаж 251 йилда ҳадис ёздирдилар. Муслим танлаб ёзардилар, мен эса айтганларини ёзардим ва давом этаверишларини сўрардим. Шунда Исҳоқ Кавсаж Муслимга: «Сиз мусулмонлар орасида экансиз, яхшилик доим биз билан бирга», – дедилар».
Термизий «Жомеъ»ларида имом Муслимдан биттагина ҳадис ривоят қилганлар («Рамазон бошланишини билиш учун шаъбонда ойни кузатинглар»).[1]
Абул Қосим ибн Асокирга Абу Наср Юнортий шундай деганлар: «Менга Солиҳ ибн Абу Солиҳ дарахт пўстлоғига ёзилган бир варақни бердилар. Унда имом Муслим дастхатлари билан Валид ибн Муслимдан эшитиб ёзиб олган ҳадислар битилган экан».
Бу санади узилган, ишончиз маълумот.
Аҳмад ибн Салама айтганлар: «Абу Зуръа ва Абу Ҳотимнинг саҳиҳ ҳадисларни билишда имом Муслимни замоналарининг шайхларидан устун қўйишларини кўрдим. Ҳусайн ибн Мансурдан эшитишимча, у киши Исҳоқ ибн Роҳавайҳнинг имом Муслим тўғриларида гапира туриб, форсча бир сўз айтганларини эшитганлар. Унинг маъноси – шу қадар улуғ инсон бўлар экан-да?!».
Аҳмад ибн Салама айтганлар: «Муслим бир илм мажлисига таклиф этилдилар. Унда бу киши билмайдиган бир ҳадис зикр қилинди. Уйларига бориб, чироқни ёқдилар-да, оила аҳлига: «Ҳузуримга ҳеч ким кирмасин», – дедилар. Бир пайт: «Бизга бир сават хурмо ҳадя қилинди», – дейишди. «Олиб киринглар», – дедилар. Хурмони киритишди. Тонг отгунча ундан битта-биттадан олиб, ўша ҳадисни қидиришга тушдилар. Хурмо ҳам тугади, ҳадис ҳам топилди».
Бу воқеани Абу Абдуллоҳ Ҳоким ҳам ривоят қилиб: «Ишончли дўстларимиздан бирининг айтишича, ўшандан кейин имом Муслим вафот этибдилар», – деганлар.
«Машҳур даҳолар сийрати» китобидан
[1] 687-ҳадис.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа