15 Август, 2025, 21 Сафар, 1447
15 Август, 2025, 21 Сафар, 1447
Бандаларига рўза тутишни фарз қилган Аллоҳ таолога ҳамду санолар, Рўза амалларини гўзал тарзда адо қилишда йўлбошчи бўлган Саййидимиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга саловот ва саломлар бўлсин.
Албатта, Рамазон исломий ойлар ичида фазилатларга бой ва баракали ойлардан ҳисобланади. Бу ойда ҳидоят қўлланмаси бўлган Қуръони Каримнинг нозил бўлиши ҳам, бу ойнинг энг афзал ой эканига далолат қилади. Шунингдек, бу ойнинг фазилати ва баркаси борасида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан жуда кўплаб ҳадиси-шарифлар ривоят қилинган.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: إِذَا دَخَلَ رَمَضَانُ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ الجَنَّةِ ، وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ جَهَنَّمَ ، وَسُلْسِلَتِ الشَّيَاطِينُ رواه البخاري (3277) ، ومسلم (1079).
Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Рамазон ойи келиши билан жаннат эшиклари очилиб, дўзах эшиклари ёпилади ва шайтонлар кишанланади» - дедилар. Муттафақун аълайҳ.
Ҳақиқатда, Рамазон ойининг фазилатлари ва баракотлари жуда ҳам кўп. Бу борада жуда кўп мавиъзаларда эшитиб, кўплаб мақолалар орқали хабардор бўлганмиз. Лекин, бугун эътиборимизни бошқа томонга қаратамиз. Яъни, бу ойнинг фазилатлари кўп бўлиш билан бирга, тарихда бу улуғ кунда жуда кўплаб муҳим тарихий воқеалар бўлиб ўтган. Қуйида уларни бирма- бир санаб ўтамиз.
Рамазоннинг биринчи куни:
1) 2-ҳижрий йил Душанба. Мусулмонлар биринчи марта рамазон рўзасини тутдилар.
2) Иброҳим алайҳиссаломга илоҳий саҳифалар туша бошлаган.
3) Ҳижрий 73-йил. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу вафот этдилар.
4) Ҳижрий 91- йил. Андалусни фатҳ қилиш бошланган.
5) Ҳижрий 472- йил. Абу Али ибн Сино вафот этди.
Рамазоннинг иккинчи куни:
1) Ҳижрий 65-йил. Абдумалик ибн Марвон Умавий халифа этиб тайинланди.
Рамазоннинг учинчи куни:
1) Ҳижрий 11- йил. Фотимаи Заҳро розияллоҳу анҳо вафот этдилар.
2) Ҳижрий 37- йил. Таҳким воқеаси бўлиб ўтди.
Рамазоннинг тўртинчи куни:
1) Ҳижрий 1- йил. Ҳамза розияллоҳу анҳу биринчи сарияга чиқдилар.
2) Ҳижрий 666 - йил. Антокия Славянлардан қайтариб олинди.
Рамазоннинг олтинчи куни:
1) Мусо алайҳиссаломга Таврот саҳифалари туша бошлади.
2) Ҳижрий 63- йил. Мусулмонлар Синд шаҳрини фатҳ қилдилар.
Рамазоннинг еттинчи куни:
1) Ҳижрий 361- йил. Ал-Азҳар университети очилди.
Рамазоннинг саккизинчи куни:
1) Ҳижрий 273- йил. Ибн Можа роҳимаҳуллоҳ вафот этдилар.
2) Ҳижрий 455- йил. Алп Арслон Салжуқийлар волийси этиб тайинланди.
Рамазоннинг ўнинчи куни:
1) Пайғамбарликнинг 10-йили, ҳижратдан 3 йил аввал. Хадийжа розияллоҳу анҳу вафот этдилар.
2) Ҳижрий 485-йил. Низомул мулк Абул Ҳасан Алий ибн Ишоқ ўлдирилди.
Рамазоннинг ўн биринчи куни:
1) Ҳижрий 3-йил. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Зайнаб бинти Хузайма розияллоҳу анҳога уйландилар.
2) Ҳижрий 9-йил. Сақиф қабиласи элчилари Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларида бўлди.
3) Ҳижрий 95- йил. Саиъд ибн Жубайр вафот этдилар.
4) Ҳижрий 624- йил. Чингизхон вафот этган.
5) Ҳижрий 922- йил. Султон Салим Дамашқни фатҳ қилди.
Рамазоннинг ўн иккинчи куни:
1) Ҳижрий 597- йил. Ибн Жавзий роҳимаҳуллоҳ вафот этдилар.
Рамазоннинг ўн учинчи куни:
1) Ҳижрий 15-йил. Умар розияллоҳу анҳу Шомни эгалладилар
2) Ҳижрий 40- йил. Абу Лубоба розияллоҳу анҳу вафот этдилар.
Рамазоннинг ўн тўртинчи куни:
1) Ҳижрий 132-йил. Аббосийлар Умавийлар пойтахти Дамашққа ҳужум қилишди.
2) Ҳижрий 612- йил. Ибн Атоуллоҳ Сакандарий таваллуд топдилар.
Рамазоннинг ўн бешинчи куни:
1) Ҳижрий 3-йил. Ҳасан ибн Алий розияллоҳу анҳу дунёга келдилар.
2) Ҳижрий 37-йил. Муҳаммад ибн Абу Бакр розияллоҳу анҳу Мисрга волий этиб тайинландилар.
3) Ҳижрий 383- йил. Абу Бакр Хоразмий вафот этдилар.
4) Ҳижрий 543- йил. Фаҳриддин ар-Розий дунёга келдилар.
Рамазоннинг ўн еттинчи куни:
1) Ҳижрий 2-йил. Катта Бадр ғазоти бўлиб ўтди.
2) Ҳижрий 2-йил. Руқайя (розияллоҳу анҳо) бинти Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этдилар.
3) Ҳижрий 85-йил. Мўминлар онаси Ойиша розияллоҳу анҳо вафот этдилар.
4) Ҳижрий 124- йил. Муҳаммад ибн Муслим аз-Зуҳрий вафот этдилар.
Рамазоннинг ўн саккизинчи куни:
1) Ҳижрий 21- йил. Холид ибн Валид вафот этдилар.
2) Ҳижрий 560- йил. Муҳйиддин ибн Арабий дунёга келди.
Рамазоннинг йигирманчи куни:
1) Ҳижрий 8-йил Макка фатҳ қилинди.
2) Ҳижрий 652- йил. Сайфуддин Қутуз дунёга келдилар.
Рамазоннинг йигирма биринчи куни:
1) Ҳижрий 40- йил. Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу вафот этдилар.
2) Ҳижрий 95- йил. Ҳажжож ибн Юсуф ас-Сақофий дунёга келди.
3) Ҳижрий 1353- йил. Форс юрти Эрон давлати деб ўзгартирилди.
Рамазоннинг йигирма учинчи куни:
1) Ҳижрий 9-йил Мусулмонлар «Лот» номли бутни бузиб ташлашди.
2) Ҳижрий 26- йил. Язид ибн Муовия туғилди.
Рамазоннинг йигирма тўртинчи куни:
1) Ҳижрий 20- йил. Амр ибн Ос масжидини қуриш бошланди.
Рамазоннинг йигирма бешинчи куни:
1) Ҳижрий 8-йил. Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу «Уззо» номли ибодатхонани бузиб ташладилар.
2) Ҳижрий 129-йил. Абу Муслим Хуросоний Умавийларга қарши қўзғолон бошлади.
3) Ҳижрий 544- йил. Фахруддин ар-Розий таваллуд топдилар.
4) Ҳижрий 658- йил. «Айни жолут» жанги бўлиб ўтди.
Рамазоннинг йигирма олтинчи куни:
1) Ҳижрий 762- йил. Бадруддин Айний роҳимаҳуллоҳ дунёга келдилар.
Рамазоннинг йигирма еттинчи куни:
1) Ҳижрий 927- йил. Белград фатҳ этилди.
Рамазоннинг йигирма саккизинчи куни:
1) Ҳижрий 2-йил. Закот фарз бўлди.
Рамазоннинг йигирма тўққизинчи куни:
1) Ҳижрий 1425- йил. Ёсир Арафот вафот этди.
Рамазоннинг ўттизинчи куни:
1) Ҳижрий 256- йил. Имом Бухорий вафот этдилар.
2) Ҳижрий 384- йил. Имом ибн Ҳазм дунёга келдилар.
Муҳаммад Али Муҳйиддин.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Умматимнинг шарафлилари Қуръонни (ёдлаб) олиб юрувчилар ва кечаси қоим бўлувчилардир” (Имом Табароний ривояти).
Анна розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Инсонлар ичида Аллоҳнинг хос бандалари бор”, дедилар. Улар кимлар, деб сўрашди. У зот алайҳиссалом “Қуръон аҳли – Аллоҳнинг аҳли ва хос бандаларидир”, деб жавоб бердилар (Имом Ибн Можа ривояти).
Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: “Ё Али, Қуръонни ўрганиб, уни ўргатгин. Шунда вафот қилсанг, инсонлар худди Аллоҳнинг байтини тавоф қилганлари каби фаришталар қабринг атрофини тавоф қилади” (Имом Абу Нуайм ривояти).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Сизларнинг энг яхшиларингиз Қуръонни ўрганиб, Уни ўргатганларингиздир” (Имом Бухорий ривояти).
Абу Ҳарайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Қуръон бойликдир, ундан сўнг фақирлик йўқ, ундан бошқа бойлик ҳам йўқ” (Имом Абу Аъло, Имом Табароний ривояти).
Қуръони карим зиё, ойдинлик сочган бир нурдир. Қуръони каримни ёд олиш мусулмонлар зиммасидаги фарзи кифоядир. Яъни, бир шаҳарда Қуръони каримни ёд олмаган ҳофиз инсон бўлмаса, шаҳар халқининг барчаси гуноҳкор бўлади. Бир ёки бир неча инсоннинг Қуръонни ёд олиши билан уларнинг устидаги фарз соқит бўлади.
Кунлардан бир кун қориларнинг султони Ҳофиз Исҳоқ Мавлоно Жалолиддин Румийнинг ҳузурига келди. Мавлоно унга катта ҳурмат кўрсатиб, ўрнидан турди ва юқорига чиқиб ўтиришини илтимос қилди: “Меҳмонни қандай иззат-ҳурмат билан кутиб, уни уй тўрига ўтқазиш лозим бўлганидек, Қуръони карим қориларини ҳам худди шундай иззат-ҳурмат билан кутиб олиб, энг юқорига таклиф қилиш лозимдир. Қалбида Қуръони карим нури бўлган инсон жаҳаннам юзини кўрмас! Бир қоғоз парчасига Қуръони карим ояти ёзилган бўлса, унга ҳурмат кўрсатиб, уни оловга отмаслар, бунга Қуръони карим ёзилган дерлар. Қалбида Қуръони карим нури бўлган, бутун бир Қуръони каримни ўзига жо қилган бўлса, уни қандай қилиб, жаҳаннамга отишади?” деди.
Қуръони каримни қалбига ва ҳофизасига нақш этган илк инсон Пайғамбаримиз ҳазрат Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи ва салламдирлар. Улардан кейин тўрт буюк халифа ҳазрат Абу Бакр, ҳазрат Умар, ҳазрат Усмон ва ҳазрат Али розияллоҳу анҳумдир. Саъд ибн Абу Ваққос, Абдуллоҳ ибн Масъуд, Абу Мусо Ашъарий, Абу Ҳурайра, Муоз ибн Жабал, Убай ибн Каъб, Абу Зарр Ғифорий, Абу Дардо, ҳазрат Оиша розияллоҳу анҳум каби саҳобийлар Қуръонни ёд олишган.
Имом Бухорий, Ибн Сино, Амур Темур каби улуғ аждодларимиз, буюк алломаларимиз Қуръони каримни жуда ёшликларидаёқ ёд олганлар.
Ҳофиз фақат Қуръони карим лафзини ҳофизасига олиб, ёдлаган бўлиши эмас, балки унинг маъносини қалбига жо қилган, ҳукмларини муҳофаза этган, уни яхши кўрган, буйруқларига итоат этиб, қайтариқларидан қайтган бўлиши керак. Қуръонни унутган, Қуръонга амал этмасдан, дунёнинг зеб-зийнатларига алданган инсонни Қуръон ҳам унутади ва Маҳшар куни унга жуда оғир бўлади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Умматимнинг энг шарафлиси Қуръони каримни ёд олганлардир”, деганлар.
Ҳазрат Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан келган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръони карим аҳли (яъни, уни ўқиган ва унга амал қилган инсонлар) жаннатга кириши билан “Ўқи ва юксал!” дейилади. У эса ўқиб, юксалади. Ҳар оят учун бир даража берилади. Шу усулда у билган оятларини охиригача ўқийди (ва ҳар бири учун бир даража юксалади)”, деганлар.
Муоз ибн Жуҳайний розияллоҳу анҳудан келтирилган ривоятга кўра, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Қуръони каримни ёдлаб, унга амал қилса, қиёмат кунида унинг ота ва онасига бир тож кийдирилади. У тожнинг зиёси дунёда уйлардаги қуёш нуридан ҳам порлоқ”, деганлар (Имом Абу Довуд ривояти).
Буюк валийлардан бири Суфёни Саврий “Киши Қуръони каримни ўқиган пайтда фаришта унинг икки кўзи орасидан ўпади. Яъни, ўқувчига ҳурмат ва ўқиганига таъзим учун фаришталар Одам боласидан Қуръони каримни тинглашга зиёда ошиқдир”, деган (“Иҳёу улумид дин”дан).
﴿إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ﴾
«Аллоҳнинг Китобини тиловат қиладиган, намозни баркамол адо этадиган ва Биз уларга ризқ қилиб берган нарсалардан махфий ва ошкора эҳсон қиладиган зотлар сира касод бўлмайдиган тижоратдан (ажру савоб бўлишидан) умидвордирлар. Зеро, (Аллоҳ) уларнинг ажрларини комил қилиб берур ва Ўз фазлини уларга янада зиёда қилур. Албатта, У мағфиратли ва ўта шукур қилувчидир» (Фотир сурасии, 29-30).
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръонни ўқиган ва унга моҳир бўлган қорилар улуғ ва мукаррам фаришталар билан бирга бўлади, Қуръонни тутилиб-тутилиб ўқиган ва қироат унга машаққатли бўлган киши учун икки ажр бордир”, дедилар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таоло бу Китоб (Қуръон) билан баъзи қавмларнинг даражасини кўтаради ва баъзи қавмларнинг даражасини туширади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Абу Умома Боҳилий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръон ўқинглар, зеро у қиёмат кунида ўз эгалари учун шафоатчи бўлиб келади”, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Фақат икки нарсада ҳасад (ҳавас маъносида) қилиш жоиз: Аллоҳ унга Қуръонни ато қилган бўлиб, кечаю кундуз унинг тиловати билан машғул бўладиган кишига ва Аллоҳ таоло унга мол дунё ато қилган бўлиб, кечаю кундуз уни инфоқ қиладиган кишига”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳ таолонинг Китобидан бир ҳарф ўқиса, бунинг баробарига у киши учун бир яхшилик берилур. Алиф, лам, мимни бир ҳарф деб айтмайман . Балки алиф бир ҳарф, лом бир ҳарф ва мим бир ҳарфдир”, дедилар (Имом Термизий ривояти).
Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳудан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бундай деганлари ривоят қилинади: “Аллоҳ таоло айтади: “Кимни Қуръон ўқиш ва менинг зикрим уни бошқа нарсаларни сўрашдан тўсиб қўйса, мен унга сўраганларга берганимдан кўра кўпроғини бераман. Аллоҳ таоло каломининг бошқа каломларга нисбатан фазли Аллоҳ таолонинг бандаларга нисбатан фазли кабидир” (Имом Термизий ривояти).
Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо ривоят қиладилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар: “Қалбида Қуръондан ҳеч нарса бўлмаган инсон хароба уй кабидир” (Имом Термизий ривояти).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қуръон ўқинглар зеро, Аллоҳ таоло Қуръонни ёд олган қалбни азобламайди. Албатта, бу Қуръон Аллоҳ таолонинг зиёфатидир. Ким унга ташриф буюрса, омонда бўлади. Кимки Қуръонни яхши кўрса, бас, у қувонсин”, дедилар (Имом Доримий ривояти).
Абдулҳамид ибн Ҳаммоний айтадилар: “Мен Суфён Саврийдан: “Сиз учун ғазот қиладиган киши суюклими ёки Қуръон ўқийдиган кишими?”, деб сўрадим. Шунда у зот: “Қуръон ўқийдиган киши. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларнинг яхшиларингиз Қуръонни ўрганиб, уни (бошқаларга) ўргатганларингиздир”, деб жавоб бердилар.
Оиша розияллоҳу анҳо онамиздан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръон (қироати)га моҳир киши итоаткор улуғ фаришталар биландир. Қуръонни тиловат қилиб (тили) дудуқланган ва бу унга машаққат бўлган киши учун икки ажр бордир”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Қуръони карим тунлари бедор бўлиб қироат қилиб чиққан кишини Қиёмат кунида шафоат қилади. Бу ҳақда Пайғамбармиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Қуръон ва рўза Қиёмат куни бандани шафоат қилади. Рўза: “Эй Роббим, мен (бандангни) кундузлари таом ва ўзи қаттиқ хоҳлаб турган нарсалардан тўсдим, мени унга шафоатчи қилгин”, деб айтади. Қуръон: “Роббим, мен уни тунлари уйқудан қўйдим, мени унга шафоатчи қилгин”, дейди ва иккиси бандани шафоат қилади”.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 