Ассалому алайкум азиз биродарлар. Барчамизга ойлар султони Рамазон муборак бўлсин. Барчамизга Аллоҳ бу ойларда эзгу амаллар қилиб савоб деган ҳуржунимизни тўлдириб, гуноҳ деган ҳуржунимизни бўшатиб олишни Ўзи муяссар айласин.
Бежизга бу ой “Ойлар султони” деб ном олмади. Бунинг биринчи сабаби бу ойда Қуърони карим нозил бўлди. Шунинг ўзи уни ойлар султони деб номлашга етарлича сабаб бўлади. Бу ой раҳмат ойи, меҳр-мурувват ойи, эзгу амалларни ҳар доимгиданда кўпроқ қилиш ойи. Чунки бу ойда қилинган эзгу амалларнинг ажри ошириб берилади. Мана ҳозир барчамиз уйдамиз. Бу каронавирус деган бало, Аллоҳни синовли кунларида уйдамиз. Бу кунлар бизга кўп нарсаларни исботлаб берди. Чунки одам боласини бошига келган ҳар қандай иш ўзи қилган амали сабабидан келади. Шахсан мен ўзим рамазон ойида масжидда хатми Қуръонлар бўлмаган жамоат бўлиб таровеҳ намозлари ўқилмаган ойни эслай олмайман. Биз одамлар мусулмонларни орасида меҳр деган занжир узилиб бораётган эди. Ота-онамиз, яқин қариндошларимиз билан алоқаларимиз узилиб бораётган эди. Аллоҳ энди истасак ҳам бора олмайдиган қилиб қўйди, масжидларда жамоатни қадрига етмадик, жамоатга зор қилиб қўйди, бу сабаблар кўп. Ҳозир уларни санасам охири тугамайди…
Мен сизларга ажиб бир суҳбатни ҳавола қилмоқчиман. Бу суҳбат мавзуимизга алоқадор. Юқорида бу ойда эзгу амаллар қилишимиз керак дедик. Бу амалларимизда энг кераклиси ихлос, Аллоҳ розилиги бўлиши керак. Чунки амалда ихлос бўлмаса у қанчалар катта бўлмасин инсонга фойда бермайди. Бугунги суҳбатдошим ўз нафсим. Менга маломатчи нафс берган Аллоҳга ҳамд айтиш билан бошлайман. Ҳамма қатори мен ҳам уйда ибодатлар қилмоқдаман, озми копми. Бир куни одатим бўйича хуфтон намозидан кейин таровеҳ ўқиш учун намозни бошладим. Қуръонни тўлиқ ёд олмаганман. Ўзим билган суралар билан имкон қадар ўқийман. Шунда намоз ўрталарида кўчада маҳалламиз болаларини стол тенниси ўйнаётган овози эшитилди. Шунда ўзимдан “Ҳа, кўрдингми бу пайтда баъзи инсонлар кўчада. Лекин сен ибодат билан оворасан, барака топ”, деган ғурурланиш ҳисси ўтди. Шунда виждоним “Эй, шошма! Ўзингга кел”, деб бир шапалоқ тортгандай бўлди. “Сен ожизона ибодатинг билан ғурурга кетяпсанми, намозда кўчадаги овозни эшитаётганингни ўзи етарлича қайғу эмасми?!” деди. Яна нафсим “Билмайсанми Аллоҳ розилиги учун қилинмаган амал ҳар қанча катта бўлмасин, бефойдаку! Аслида сен ва сенга ўхшаганлар сабабидан бу балолар келмадимикин”, деган саволларни берди. Саволга жавоб беришим қийин. Чунки бу ҳол кўп бўлар эди менда. «Ҳа», дедим, тўғри айтдинг, деб сергак тортдим. Кейинги икки ракатни Аллоҳдан ихлос беришини сўраб дуо қилиш билан бошладим.
Баъзилар учун бу суҳбат жуда қисқа, оддий ва содда туйилиши мумкин. Лекин суҳбатдан ҳисса шуки, аввало ниятларимиз тўғри бўлсин. Бу синовли кунлардан эсон-омон чиқиб олишни Аллоҳ насиб қилсин. Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ.
@muslim666J
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Фақиҳларнинг фиқҳга берган таърифларида «далил» деган сўз борми? Йўқ. Улар фақат мукаллафларнинг амаллари ҳақида гапиришди, ҳукмларнинг мукаллафларга нисбатан жорий бўлиш ҳолатларига эътибор қаратишди. Демак, умумий қилиб айтадиган бўлсак, фиқҳга икки хил таъриф берилди. Бири усулий уламоларнинг таърифи, яъни «Қуръон ва Суннатдан ҳукмларни қай тарзда чиқариб олиш ҳақидаги илм» деган таъриф. Иккинчиси фуқаҳолар берган таъриф бўлиб, унда ҳосил бўлган ҳукмларнинг мукаллафларга қандай жорий қилиниши асосий ўринга қўйилди. Бу ҳукмлар мутлақ мужтаҳидлар тарафидан чиқарилади. Ҳукмни фақат мутлақ мужтаҳид чиқара олади. Ана шу мужтаҳид муайян бир ҳукмни Қуръон ва Суннатдан қандай чиқарганини ўрганиш усул илмининг мавзусидир. Чиқарилган ҳукмни ўзимизга ва жамиятга татбиқ қилиш эса муфтий ва фақиҳларнинг ишидир.
Демак, фиқҳга икки хил қараш мумкин экан: ҳукмни чиқариб олиш ва уни татбиқ қилиш. Бизнинг хатоимиз шуки, ҳукмни ишлаб чиқиш билан уни татбиқ қилиш орасидаги фарқни тушунмаяпмиз. Тушунмаганимиз учун ҳам кераксиз гапларни гапиряпмиз. Биз юқорида айтиб ўтган икки йўналиш – таҳаллул, яъни динга енгил қараш ва ташаддуд, яъни динда ғулувга кетиш йўналишлари ё иккинчи таърифдан бехабар қолишди, ёки унга эътиборсиз қарашди. Улар фақат биринчи таърифни, яъни ҳукмни қай тарзда ишлаб чиқишни изоҳлашди.
«Ҳанафий мазҳабига теран нигоҳ» китобидан