Барчамиз ҳаётимиз давомида нимадир касаллик билан оғриганмиз, беморлик ҳақида хабаримиз бор. Шунинг учун ҳам баданимиз саломатлигига доимий тарзда эътибор қаратамиз. Бутун эътиборимиз, ҳаракатларимиз, овқатланишимиз, ҳатто кўрадиган кўрсатувларимиз ҳам жисмоний саломатлигимизга қаратилган. Касалликларнинг турига қараб улардан қай даражада эҳтиёт бўлиш ҳақида ўйлаймиз, оғирроқ касалларни имкон қадар олдини олишга интиламиз, аммо доимий бир хатога йўл қўямиз.
Хатойимиз шуки, энг катта эътибор талаб қиладиган, доимий назоратга муҳтож ва турли хил касалликларга чалинган бир аъзойимиз - қалбимизга умуман эътибор қаратмаймиз. Қалбимизда ўрнашган саратонданда хавфли бўлган касалликларга умуман беэътибормиз. Унинг касалликлари оддий шамоллаш каби эмас, унинг касалликлари хавфли ўсимта каби қалбимизни эгаллаган, кундан-кунга катталашиб, борган сари авж олиб бизни жаҳаннам сари етакламоқда.
Уларнинг номи саратон эмас, уларни табиблар текшира олмайди. Уларнинг номи кибр, риё, сумъа, ғийбат... Уларнинг ташхис қўювчи табиби эса ўзимиз... Нега бунчалар беэътибормиз?
Баданимиз саломатлиги учун тез-тез дам олиш масканларига борамиз, боғу роғлар ва тоғларни айланамиз. Саломатлик учун ўн кун, йигирма кунлаб алоҳида вақт ажратамиз, аммо қалбимизни даволашга кунда бир соат ҳам кўпдек туйилади. Руҳимизни тарбия қиладиган намозга ўн дақиқани ҳам кўп кўрамиз. Бир соат Қуръонга вақт ажратишга вақтимиз йўқ. Жаҳаннамдан шунчалик қўрқмаймизми? Ёки баданимиз куймайдиган жисмми?!
Азиз биродарим, Рамазон ҳам бизни тарбия қиладиган, қалбимиздаги ўсимталарни йўқотадиган табиб, дори ва шифодир. Табибнинг буйруқларини тўлиқ бажармасак, дорини вақтида қабул қилмасак тузалмаганимиз каби Рамазоннинг ҳақларига тўлиқ риоя қилмас эканмиз қалбимизни даволай олмаймиз.
Ўн кун. Бу жуда оз муддат. Табибимиз жуда кучли ва ўта қимматбаҳо табиб. Ўн кун ундан фойдаланмасак, у бизни тарк этади ва биз касалликдан фалажланиб қоламиз. Фурсатни ғанимат билиб касалимизни аниқлайлик ва уни даволайлик. Зеро, Расулуллоҳ (с.а.в) айтганларидек, жасадимизда бир гўшт бор, агар у тўғри бўлса бутун жасадимиз тўғри бўлади, агар у фасод бўлса бутун баданимиз фасод бўлади. Огоҳ бўлайлик, у бизнинг қалбимиздир!
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ
Савол: Chatgpt (сунъий интеллект) орқали диний саволларимизга жавоб олсак бўладими, шу жавобларга амал қилсак бўладими?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Йўқ, бу жоиз эмас. Тўғри, Chatgpt платформаси айрим соҳаларда инсонларга фойда бермоқда. Аммо диний саволларга тўғри жавоб беришга ожизлик қилади. Чунки у ҳам инсон омили томонидан ишлаб чиқилган бир маҳсулот. Қолаверса, баъзан саволларга тахминий жавоблар, ҳатто бу масала фалон китобда бор деб, арабий иборалар ҳам бериши мумкин. Лекин у келтирган иборалар на у айтган китобда ва на бошқа фиқҳий манбаларда учрамайди. Шу боис шаръий масалаларга аҳли илм, мутахассисларга мурожаат қилиш орқали ечим топиш даркор. Аллоҳ таоло ояти каримада бундай марҳамат қилган:
فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
“Агар билмайдиган бўлсангиз, зикр аҳлидан сўрангиз!” (Анбиё сураси, 7-оят).
Мусулмон одам бирор нарсани билмай қолса, уни биладиган кишидан, ўша соҳанинг «зикр аҳли»дан ўрганиши лозим бўлади. Шундай экан, эътиқод ва дину-диёнатга тегишли нарсаларни ҳам шу соҳанинг билимдонларидан сўраш талаб этилади. Буюк тобеий Ибн Сирин раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар:
إن هذا العلم دين فانظروا عمن تأخذون دينكم. رواه مسلم
“Албатта, бу илм диндир. Бас, динингизни кимдан олаётганингизга қаранглар” (Имом Муслим ривояти).
Мазкур иборанинг шарҳида Мулла Али Қори раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар:
“Бу илм” сўзидан мурод Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам умматга олиб келган Қуръони карим ва ҳадиси шарифдан иборат бўлган таълимотдир. Уни ишончли ва адолатли зотлардан олмоқдамисиз ёки йўқ, шунга назар солинглар, яъни қаердан, кимдан илм олаётгангизни аниқ билинглар”. (“Мирқотул мафотиҳ” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.