27 Июн, 2025, 2 Муҳаррам, 1447
27 Июн, 2025, 2 Муҳаррам, 1447
Истиғфор айтиш ҳам Аллоҳ таолони зикр қилиш бўлиб, у билан банда Аллоҳ таолодан гуноҳини кечиришини сўрайди. Унинг энг қисқа кўриниш шакли ,“Астағфируллоҳ” бўлиб, маъноси: “Аллоҳдан (гуноҳларимни) кечиришини сўрайман!” деганидир. Лекин истиғфорни фақат инсон гуноҳ қилганида ёки гуноҳкоргина айтмайди, балки истиғфорни ҳамма доимо айтиб юришни ўзига одат қилиши керак. Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳам доимо истиғфорни айтиб юрган эканлар. Бу ҳақда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳга қасамки, мен бир кунда Аллоҳга етмиш мартадан кўп истиғфор айтиб, Унга тавба қиламан”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Истиғфор, инсон гуноҳини кечиришини Аллоҳ таолодан сўрашидан ташқари, унинг бошига келиши мумкин бўлган балодан ҳам сақланиши, ғам ва ташвиш ва турли синовлардан қутилиши, ризқи мўл бўлиши, дуолари ижобат бўлиши каби кўплаб манфаатларга ҳам сабаб бўлади.
Бир куни Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳининг ёнларига бир киши қурғоқчиликдан шикоят қилиб келди. Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ: “Истиғфор айтинглар”, деб маслаҳат бердилар. Бироздан сўнг бошқа бир киши камбағалликдан, яна бири фарзандсизликдан, бошқалар ғам - ташвишларидан шикоят қилишди. Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳи уларнинг ҳаммасига “истиғфор айтинглар” дея бир хил маслаҳат бердилар. Шунда суҳбатдошларидан Рабиъ ибн Субайҳ Ҳасан Басрийга: “Эй имом, ҳар хил тоифадаги кишилар сизга турли нарсалардан шикоят қилишди. Сиз бўлсангиз ҳаммаларига бир хил жавоб бердингиз, бунинг боиси нима?” деди. Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳи бу саволга жавобан, “Мен ўзимча бирор нарса демадим. Аллоҳ таоло ўзининг каломида: «Бас, Роббингизга истиғфор айтинг, – албатта, У кўп мағфират қилувчидир – осмондан устингизга кетма-кет барака ёмғирини юборадир. Ва сизга молу мулк ҳамда бола - чақа ила мадад берадир ва сизларга боғ-роғлар ҳамда анҳорлар беради» (Нуҳ сураси, 11,12 -оятлар) деб марҳамат қилган”, дедилар.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом истиғфорни кўп айтишнинг фойдалари ҳақида бундай деганлар: “Кимда-ким кўп истиғфор айтса, Аллоҳ ўша (банда) учун ҳар қандай ғам-ташвишдан қутулиш, тангликдан чиқиш йўлини (пайдо) қилади, уни ўзи ўйламаган томондан ризқлантиради” (Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳудан Имом Абу Довуд, Имом Аҳмад, Имом Табароний, Имом Ҳоким ривоят қилган).
Инсон ҳаёти давомида турли синов ва имтиҳонларга дуч келиши мумкин. Бугун дунё халқини ожиз қолдираётган коронавирус синови ҳам инсон бошидаги жиддий имтиҳондир. Ҳар биримиз бу синовлар қаршисида ўзимиздан ўтган камчилик ва хатоларимиз, айб- нуқсонларимизга тавба қилиб, истиғфорлар айтишимиз керак. Инсон бошига синовлар бежизга келмайди. Айни кунларда бу синовлар сабабли уйда қолаётган юртдошларимиз томонидан чин ихлос ва муҳаббат билан дуолар қилиниб, минглаб истиғфорлар айтилмоқда. Чин ихлос билан халқимиз томонидан қилинаётган бу ишлар ўз самарасини бермай қолмайди. Демак, истиғфор Аллоҳ таолонинг инсонларга берган катта марҳаматдир.
Ким гуноҳи кечирилишини истаса истиғфор айтсин . Ким балолар даф бўлиши , ишларига ривож топиши , Аллоҳнинг раҳмати ва баракотлари нозил бўлишини истаса истиғфор айтсин. Ким ҳаёти гўзал бўлиши , мақсадлари ҳосил бўлишини истаса истиғфор айтсин.
Астағфируллоҳ ва атубу илайҳ...
Сизчи? Сиз бугун истиғфор айтдингизми?
Зиёуддин МИРСОДИҚОВ,
Тошкент шаҳар Чилонзор туманидаги
“Бўта бува” жоме масжиди имом хатиби.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَذْكُرِ اسْمَ اللهِ، وَإِنْ نَسِيَ أَنْ يَذْكُرَ اسْمَ اللهِ فِي أَوَّلِهِ فَلْيَقُلْ بِسْمِ اللهِ أَوَّلَهُ وَآخِرَهُ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачон бирортангиз таом еса, Аллоҳнинг исмини зикр қилсин. Агар аввалида Аллоҳнинг исмини зикр қилишни унутиб қўйса, «Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу» десин», дедилар» (Абу Довуд ва Термизий ривоят қилганлар).
Баъзан таом тановул қилиш пайтида инсон шошилиб, «Бисмиллаҳ»ни айтиш эсидан чиқиб қолади. Бир оз еганидан кейин «Бисмиллаҳ»ни айтмагани эсига тушиб қолади. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу ҳадиси шарифларига биноан, ана шундай вақтда «Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу» демоғи лозим.
Бу жумланинг маъноси «аввалида ҳам, охирида ҳам Бисмиллаҳ» дегани бўлиб, таомнинг баракасини қайтаради ва унга шайтон шерик бўлишини қирқади.
وَعَنْهَا قَالَتْ: كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَأْكُلُ فِي سِتَّةٍ مِنْ أَصْحَابِهِ فَجَاءَ أَعْرَابِيٌّ فَأَكَلَهُ بِلُقْمَتَيْنِ، فَقَالَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَمَا إِنَّهُ لَوْ سَمَّى كَفَاكُمْ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَصَحَّحَهُ.
Яна ўша кишидан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг олтита саҳобалари билан таом емоқда эдилар. Бир аъробий келиб, икки луқмада (ҳаммасини) еб қўйди. Шунда у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар у тасмия айтганида, ҳаммангизга етар эди», дедилар» (Термизий ривоят қилган ва саҳиҳ, деган).
Бу ҳадиси шарифда ҳар бир одам таомни «Бисмиллаҳ»ни айтиб еса, у баракали бўлишига далолат бор.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ва у кишининг олти саҳобалари албатта «Бисмиллаҳ»ни айтиб, сўнг таом ейишни бошлаганлар. Аммо ҳалиги аъробийнинг «Бисмиллаҳ»ни айтмай таом егани баракани қочирди.
وَكَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ جَالِسًا وَرَجُلٌ يَأْكُلُ فَلَمْ يُسَمِّ حَتَّى لَمْ يَبْقَ مِنْ طَعَامِهِ إِلَّا لُقْمَةٌ، فَلَمَّا رَفَعَهَا إِلَى فِيهِ قَالَ: بِسْمِ اللهِ أَوَّلَهُ وَآخِرَهُ، فَضَحِكَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ قَالَ: مَا زَالَ الشَّيْطَانُ يَأْكُلُ مَعَهُ، فَلَمَّا ذَكَرَ اسْمَ اللهِ اسْتَقَاءَ مَا فِي بَطْنِهِ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالنَّسَائِيُّ.
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ўтирган эдилар. Бир киши таом ер эди. У тасмия айтмади. Фақат бир луқма таом қолгандагина «Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу» деди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кулдилар ва:
«Шайтон у билан таом еб турди. Аллоҳнинг исмини зикр қилганида қорнидаги нарсани қусиб юборди», дедилар» (Абу Довуд ва Насоий ривоят қилганлар).
Бу ҳам барчамиз учун дарс. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бор жойдаги ҳар бир ўтириш, ҳаракат ва сакинат ҳамманинг диққат эътиборида бўлиши маълум.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ўтирган жойда бир одам «Бисмиллаҳ»ни айтмай, таом тановул қила бошлади. Ҳамма дамини ичига ютиб, нима бўлар экан, деб кутиб турди.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам эса индамас эдилар. Ҳалиги киши эса таом ейишда давом этар эди. Энди нима бўлади? Атиги бир луқма таом қолганда бирдан эсига тушиб қолиб:
«Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу» деди».
Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кулдилар ва: «Шайтон у билан таом еб турди. Аллоҳнинг исмини зикр қилганда қорнидаги нарсани қусиб юборди», дедилар».
Демак, таомни «Бисмиллаҳ»ни айтмай еган одам билан бирга шайтон ҳам унинг таомидан қўшилишиб еб турар экан.
Бу эса ҳам гуноҳ, ҳам таомнинг баракасини қочиришдир. Шунинг учун бу масалага жуда эҳтиёт бўлмоқ керак. Мабодо аввалида айтиш эсдан чиқиб қолган бўлса ҳам, эслаган заҳоти айтиш лозим.
Аллоҳнинг исмини зикр қилиб, сўнг таом ейишни бошлаш исломий овқатланиш маданиятининг бошида туради.
Албатта, таом Аллоҳ таоло томонидан бандага бериладиган улкан неъмат эканлиги ҳеч кимга сир эмас. Доимо Аллоҳни эслаб туриши лозим бўлган банда учун неъматга эришган пайтда неъмат берувчи Зотни эслаш зарурати яна ҳам ортади. Ана шундай пайтда Аллоҳни – неъмат берувчи Зотни эсидан чиқарган одам хато қилган бўлади. Агар ўзи эслаб, хатосини тўғриласа, яхши. Агар унинг эсига тушмаса, атрофдагилар унга эслатиб қўйишлари лозим. Чунки Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам доимо шундай қилганлар.
«Ҳадис ва ҳаёт» китоби 16-жузидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа