ألحمد لله على كل حال
Бу калиманинг маъно-мазмунини энди тушуниб етяпман. Бу калима ҳақида тафаккур қиладиган бўлсак, биз билмаган, тасаввур ҳам қила олмайдиган даражада кўплаб маънолари бор экан. Ҳар қандай ҳолатда Аллоҳ таолога ҳамд айтиш кераклиги, Аллоҳ таоло биз ақлимизга сиғдира олмайдиган даражада бизларга буюк неъматларни ато этгани, биз эса уларнинг бирортасини англаб етмаганимизни тушуняпман.
Ҳар куни уйимиздан хотиржам чиқишимиз, ташқарига чиққан вақтимизда тоза ҳаводан эркин нафас олишимиз, жамоат жойларида бемалол хавфсирамасдан юра олишимиз бизларга берилган катта неъматлардан экан. Масжидларда беш вақт намоз ўқилиши, жума хутбалари қилиниши, илм толибларининг илм олишлари учун ҳар куни илм даргоҳларига боришлари –барча-барчаси бизларга берилган катта неъматлардан экан. Лекин шунча неъматлар ичра яшаган бўлсакда, шукронасини адо эта олмабмиз. Ҳаётимизда учрайдиган кичкина камчиликлар ва ноқисликлар учун ҳаётимиздан нолибмиз. Уларни ўзимизга етган мусибат деб билдик. Энди англаяпмиз мусибат аслида қанақа бўлишини, биз шунча неъматлар ичида кўмилиб яшаганимизни, бизга берилган неъматлар учун Аллоҳга шукрона айтмаганимизни, ўз вақтида бўлмасада англаб етдик.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:
“Агар Аллоҳнинг неъматларини санасангиз, саноғига ета олмассизлар. Албатта, инсон ўта золим ва ношукрдир”
(“Иброҳим” сураси, 34-оят).
Беш вақт намознинг масжидларда ўқилиши энг буюк неъматлардан эканини, масжидлар жамоатсиз бўшаб қолгандагина англаб етдик.
Ташқарига чиққанимизда, эркин нафас ололмаётганимизда, хотиржам нафас олиш неъмат эканлигини англаб етдик.
Неъматларни санасак адоғига етолмаймиз.
Коронавирусни ҳам биз учун берилган бир синов деб билишимиз керак. Бу синовга чиройли сабр қилишимиз керак.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:
“Бас, сабр қил. Албатта, Аллоҳнинг ваъдаси ҳақдир. Гуноҳинг учун ирстиғфор айт. Эртаю кеч Роббингга ҳамд ила тасбеҳ айт”
(“Ғофир” сураси, 55-оят).
Бу вабо бизларга кўп нарсаларни эслатди. Авваламбор, неьматларга шукр қилиш кераклигини, ҳар қандай ҳолатда Аллоҳ азза ва жаллага ҳамд айтиш кераклигини эслатди.
Биз - барча мусулмонларни бир нуқтада жамлади. Мусулмонларнинг сафи кўпайишига сабабчи бўлди. Орамизда намозни ҳалигача бошламаганларнинг намозхон бўлишига, Қуръоний дуоларни ўрганишимизга ва уларни доимий айтиб юришимизга сабабчи бўлди. Набавий суннат билан ҳаёт кечиришимиз керак эканини бизларга билдирди. Жуда кўплаб Қуръон хатмлари қилишимизга, истиғфорлар ва салавотлар айтишимизга сабабчи бўлди. Барча мусулмонларни гуноҳлардан тўсиб, Аллоҳга юзлантирди, иншаАллоҳ. Аллоҳ таоло бизларга инъом қилган неъматларни эслатди. Аллоҳ таолога қандай банда бўлиш кераклиги, У Зотга қандай ибодат қилиниши кераклигини билдирди. Биз барча ҳолатларда Аллоҳ таолога муҳтож эканимизни, бир лаҳза ҳам унинг зикридан тўсилмаслигимиз кераклигини билдирди. Илм-фан қанча ривожланмасин, Аллоҳ таолонинг Қудрати олдида барча нарса ожиз эканини бутун оламга кўрсатди. Мана шу кичкина вирус орқали Аллоҳ таоло бизларга кўп нарсаларни билдирди.
Эслаб кўрингаа!!! Шу вақтгача мусулмонларнинг барчаси жамланиб, Қуръон хатмлари қилиб, истиғфорлару салавотлар айтишганмиди? Гуноҳлари устида бош қотириб, гуноҳларидан тўсилишганмиди? Қанчадан-қанча суннатларини тарк этганларини ва тўғри йўлдан адашганларини билишармиди?
Йўқ! Ишонч билан айта оламанки, бу нарсалар ҳақида бош қотирган тақдирларида ҳам ҳаётларига тўлалигича татбиқ қилишмасди.
Олдинда таъкидлаб ўтганимиз каби коронавирус ҳам биз учун бир синов. Аллоҳга қайтишимиз учун бир эслатма. Ҳозирги ҳолатимизда ҳам Аллоҳга ҳамд айтишимиз керак. Аллоҳ таоло бизларни бу бало билан балолантирмагани ва бизларни бу балодан сақлаганлиги учун У Зотга чексиз ҳамду санолар айтишимиз керак. Шунинг учун ҳам дуоларда бардавом бўлиб, Аллоҳ таолодан офият сўраймиз. Аллоҳ таоло бутун оламга бу балодан офият берсин. Аллоҳ азза ва жалла барчаларимизни Ўзининг муқарраб бандаларидан қилсин. Амин...
Барча ҳолатларда Аллоҳга ҳамд бўлсин!!!
М.Саъдуллаева
Мир Араб олий мадрасаси талабаси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Фақиҳларнинг фиқҳга берган таърифларида «далил» деган сўз борми? Йўқ. Улар фақат мукаллафларнинг амаллари ҳақида гапиришди, ҳукмларнинг мукаллафларга нисбатан жорий бўлиш ҳолатларига эътибор қаратишди. Демак, умумий қилиб айтадиган бўлсак, фиқҳга икки хил таъриф берилди. Бири усулий уламоларнинг таърифи, яъни «Қуръон ва Суннатдан ҳукмларни қай тарзда чиқариб олиш ҳақидаги илм» деган таъриф. Иккинчиси фуқаҳолар берган таъриф бўлиб, унда ҳосил бўлган ҳукмларнинг мукаллафларга қандай жорий қилиниши асосий ўринга қўйилди. Бу ҳукмлар мутлақ мужтаҳидлар тарафидан чиқарилади. Ҳукмни фақат мутлақ мужтаҳид чиқара олади. Ана шу мужтаҳид муайян бир ҳукмни Қуръон ва Суннатдан қандай чиқарганини ўрганиш усул илмининг мавзусидир. Чиқарилган ҳукмни ўзимизга ва жамиятга татбиқ қилиш эса муфтий ва фақиҳларнинг ишидир.
Демак, фиқҳга икки хил қараш мумкин экан: ҳукмни чиқариб олиш ва уни татбиқ қилиш. Бизнинг хатоимиз шуки, ҳукмни ишлаб чиқиш билан уни татбиқ қилиш орасидаги фарқни тушунмаяпмиз. Тушунмаганимиз учун ҳам кераксиз гапларни гапиряпмиз. Биз юқорида айтиб ўтган икки йўналиш – таҳаллул, яъни динга енгил қараш ва ташаддуд, яъни динда ғулувга кетиш йўналишлари ё иккинчи таърифдан бехабар қолишди, ёки унга эътиборсиз қарашди. Улар фақат биринчи таърифни, яъни ҳукмни қай тарзда ишлаб чиқишни изоҳлашди.
«Ҳанафий мазҳабига теран нигоҳ» китобидан