Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
28 Апрел, 2025   |   30 Шаввол, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:57
Қуёш
05:25
Пешин
12:26
Аср
17:14
Шом
19:20
Хуфтон
20:42
Bismillah
28 Апрел, 2025, 30 Шаввол, 1446

Мақолни ўзгартирамиз: “ФОЛГА ИШОНМА, ФОЛБИНГА БОРМА!”

03.02.2020   2642   5 min.
Мақолни ўзгартирамиз:  “ФОЛГА ИШОНМА, ФОЛБИНГА БОРМА!”

 Шариатсиз киши учса ҳавоға,
Кўнгил қўйманг анингдек худнамоға

Сўфи Оллоёр

 

Аллоҳ таоло бутун борлиқни яратар экан, жами маҳлуқоту мавжудотларининг ҳолатини, келажагини, тақдирини Ўзининг буюк илми ила тақдирга битик қилди. Шунингдек ғайб илми, эртанги кун ҳолати, келажакдаги бўладиган ишларни билиш фақат Аллоҳгагина хосдир.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:

“Ғайб (яширин сирлар) калитлари Унинг ҳузуридадир. Уларни Ундан ўзга билмас.  Яна қуруқлик ва денгиздаги нарсаларни (ҳам) билур. Бирор япроқ узилиб тушса ҳам билур. Ер зулматлари (қаъри)даги уруғ бўлмасин, ҳўлу қуруқ бўлмасин (ҳаммаси) аниқ Китоб (Лавҳул-Маҳфуз)да (ёзилган)дир” (Анъом, 59 оят).

Кейинги вақтларда келажакдан башорат берувчилар, инсонни тақдири ҳақида хабар қилувчилар сони кўпайиб бормоқда. Башорат қилишнинг ҳам турли йўллари бўлиб, уларга: кафтга, юлдузларга, расмга, қартага, қаҳва қуйқасига, сувга  ва бошқа нарсаларга қараб, инсонларнинг тақдиридан хабар беришади. Башоратчиларнинг ўзларини эса: фолбин, коҳин, ромчи, фолчи мунажжим, арроф ва бошқа номлар билан номланади.

Бундай ишларни ўзларига касб қилиб олганлар одамларни қабул қиладиган хоналарида  тасбеҳ, шам, ойна, сув, кофе, кул, пичоқ, чўплар ва бошқа нарсалар билан  қабул қиладилар. 

Минг афсуслар бўлсинки,  ҳозирги вақтда  инсонлар орасида оилавий низоларни бартараф этиш, фарзандлик бўлиш, йўқотган нарсасини топиш, юқорироқ лавозимга кўтарилиш, мерос масалалари, эр билан хотиннинг орасини бузиш каби  ишларда фолбинларга бориш кўпайиб бормоқда. Авваллари бундай ишлар фақат аёллар томонидан амалга оширилган бўлса, ҳозирда фолбинларнинг эшиги тагида ўтирганлар орасида эркакларни ҳам учратиш мумкин. Одамлар орасида “Ромга ишонма, ромсиз юрма” деган нотўғри талқин қилинган мақолга кўпчилик амал қилиб келади. Ром очтириш, фолга ишониш  каби амаллардан  ислом динимиз қайтарган.

Исломда сеҳрни ўрганиш  ман қилинган.  Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу айтадилар: “Фолбин сеҳргардир, сеҳргар эса кофирдир”. Фолбинлар шаръий  китобларда “кохин”, “арроф” номи билан ҳам юритилган. Фолбинлар инсонларни уларни келажагини билиши ҳақидаги уйдирмалари билан ишонтирадилар. Баъзилари тасодифан тўғри келиши мумкин бўлса ҳам, аксари очган фоллари нотўғри чиқади.  Фолбинлар нотўғри фоллари ҳақида умуман  гапирмайдилар. Ишонувчан инсонларга фолбинлар ғайбни биладигандек туюлади.

Бир куни шом вақтида қўшнининг ҳовлисидан бақир-чақир эшитилди. Манзура ая: “Тинчликми?” - дея қўшниникига югурди. Қўшни ёш оила,  иккита фарзанди бор. Йигит  ичкилик ичгани туфайли,  эр-хотин тез-тез жанжаллашиб турарди. Манзура ая қўшниникига чиққанларида,  сингил акасини бир аҳволда кўриб, ёрдамга чақиради.

Навбатдаги жанжалдан кейин келин ота-онасиникига кетиб қолган, қайтиб келишни ҳохламаган. Баъзилар йигитга “Фол очтириб кўр” деб маслаҳат беришган экан. Бошқа маҳалладаги  фолбинга борганида, у “Кўзимга бошқа эркак кўриняпти, ўрнингни бошқа эркакка алмаштирган” деб  йигитга гапиради.  Йигитга бу гап ёмон таъсир қилади.

Манзура ая қўшнисиникига чиққанида йигит, ўзини осмоқчи бўлиб турган экан.  Ҳай-ҳайлаб, тинчлантиришга ҳаракат қилиб, нима гаплигини билганларидан кейин, “Аёлингни тартиблилигини ҳамма билади, иккита гулдек фарзандинг бўлса, ичкиликни ташла, болам”, деб маслаҳат берибдилар.

Уйга  чиқиб, энди дам оламан деб турганларида, қўшниникидан синглиси яна ёрдамга чақирди. Манзура ая яна қўшниникига чиққанида йигит қон босимини туширадиган доридан анчагинасини ичиб юборибди. Машинаси бор қўшнини чақириб, йигитни дарҳол касалхонага олиб боришди. Касалхонада ошқозонини қайта-қайта ювишгандан кейин у ўзига келди. Йигитга кўп панд-насиҳатлар қилиниб, келин билан яраштириб қўйилди.

Ҳозирги вақтда  йигитнинг оиласи маҳалладаги аҳил оилалардан бири. Лекин  фолбинликни ўзига касб қилиб олганларнинг башорати бир оиланинг пароканда бўлиши билан бирга бир инсоннинг ҳаётига зомин бўлишига бир баҳя қолди.

Ойша онамиз розияллоҳу анҳо бундай деганлар: “Ким Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эртага нима бўлишини айтадилар, деб ўйласа, Аллоҳ таолога катта бўҳтон қилади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилган: “Айтинг: “Осмонлар ва ердаги бирорта ғайбни билмайди. Фақат Аллоҳ билади” (Намл сураси, 65 оят. Имом Муслим ривояти).

Ҳаётимиз синовлардан иборат, ҳар биримиз  дуч келаётган синовларда  ақл билан фикр юритиб, оқибатини ўйлаб ҳар бир ишга оқилона ёндашишимиз зарур. Атрофимиздагилар, яқинларимизга турли иримларга ишонмаслик, бирор мусибат етганда  фолбин, сеҳр қилувчиларнинг олдига бормасликни  қатъий тушунтиришимиз зарур. Ҳар бир ишда Яратганга таваккул қилиш, тиббий касалликларда мутахассисларга мурожаат қилиш, шунингдек, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўқиб юрган дуоларни ўқиб юриш тавсия этилади. 

 

Мунира Абубакирова

Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси

 

Мақолалар
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Ўзбекистонда Имом Мотуридий илмий меросига юксак эътибор қаратилмоқда

28.04.2025   1620   3 min.
Ўзбекистонда Имом Мотуридий илмий меросига юксак эътибор қаратилмоқда

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг “Имом Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида”ги қарори жаҳон илмий жамоатчилиги, айниқса туркий давлатларда алоҳида қувонч ва хурсандчилик билан кутиб олинмоқда.

Жумладан, туркиялик мотуридийшунос олим ва мутахассислар ушбу ташаббусни тарихий аҳамиятга эга бўлган муҳим қарор сифатида баҳоламоқдалар. Анқара Йилдирим Боязид университети профессори, доктор Аҳмад Йилдирим томонидан эълон қилинган мақола фикримизнинг ёрқин далили бўла олади. Мақолада юртбошимиз қабул қилган мазкур қарор буюк мутафаккир аждодларимизнинг бой илмий-маънавий меросини чуқур ўрганиш, қайта тиклаш ва уни жаҳон ҳамжамиятига танитиш йўлидаги муҳим қадам сифатида эътироф этилган.

Мақолада Имом Мотуридийнинг ислом тафаккури тарихида тутган ўрни алоҳида таъкидланган. Унда баён этилишича, Имом Мотуридий илмий мероси бугунги глобаллашув даври муаммоларини ҳал этишда муҳим ўрин тутади. Имом Мотуридий ўз даврида нафақат диний, балки фалсафий, ахлоқий ва ижтимоий масалаларни ҳам қамраб олган мукаммал тизимни яратган. Мотуридийлик таълимоти асосан ақл ва ҳикматга таянган ҳолда, инсоннинг ахлоқий масъулиятига урғу қаратади.  

Аҳмад Йилдиримнинг таъкидлашича, Имом Мотуридийнинг ҳикматга асосланган тафаккур тизими бугунги кун одами ҳаётдан маъно излаш жараёнида дуч келиши мумкин бўлган муаммоларга ҳам ечим бера олади. Мақолада эътироф этилган сўзлар эътиборга молик: “Имом Мотуридийнинг бугунги кунимиз учун ҳам аҳамиятли бўлган қарашларини янада чуқурроқ ўрганиш, уларни юзага чиқариб, инсоният тараққиётига сафарбар қилиш лозим. Шундан келиб чиққан ҳолда махсус тадқиқотлар зарурлиги айни ҳақиқатдир. Мана шуни англаган ҳолда Ўзбекистонда 2025 йил Имом Мотуридийнинг 1155 йиллигини нишонлаш йили деб эълон қилинди”.

Шунингдек, Аҳмад Йилдирим Ўзбекистон Президентининг “Имом Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида”ги қарорига мувофиқ амалга ошириладиган ишлар, жумладан, “Мотуридийлик – бағрикенглик, мўтадиллик ва маърифат таълимоти” мавзусида халқаро конференция ўтказиш, талабалар ўртасида мотуридийлик таълимоти бўйича мусобақа ва давра суҳбатларини ташкил этиш, мотуридийлик алломалари ҳаёти ва илмий меросига оид хорижий мамлакатларда сақланаётган ноёб қўлёзма ва бошқа маданий бойликларни аниқлаш ҳамда уларнинг нусхаларини Ўзбекистонга олиб келиш каби тадбирларни ҳам алоҳида эътироф этган.

Аҳмад Йилдирим ўз мақоласини қуйидагича якунлайди: “Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев Жаноби Олийларининг оқилона раҳбарлиги ҳамда 2025 йилда Имом Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини нишонлашга оид қарори ортидан Мовароуннаҳрда Ислом цивилизацияси тарихини ўзгартирган алломаларнинг аввалги сафида турувчи Имом Мотуридийни хотирлаш ва унинг фикрларини қайта жонлантириш, ёш авлодни адашган мутаассиб оқимлар тузоғига тушиб қолишининг олдини олиш, шунингдек, инсониятга бугунги кунда одамлар ўтмишдагидан кўра кўпроқ муҳтож бўлган тинчлик, бағрикенглик ва юксак ишонч маданиятини тақдим этадиган янги Ислом цивилизацияси биносини барпо этиш йўлида яна бир муҳим қадам қўйилган бўлади”.

ЎзА

МАҚОЛА