18 Июн, 2025, 22 Зулҳижжа, 1446
18 Июн, 2025, 22 Зулҳижжа, 1446
"Россия - Ислом олами" стратегик қарашлар гуруҳи (СҚГ) нинг V йиллик йиғилиши 28 ноябрь куни Уфадаги "Торатау Конгресс-Холл" залида иш бошланди. Йиғилишнинг бу йилги асосий мавзуси "Динлараро тотувлик: Россия ва Ислом ҳамкорлик ташкилоти (ИКТ) мамлакатлари тажрибаси".
"Россия - Ислом олами" СҚГнинг Ислом ҳамкорлик ташкилотининг 50 йиллиги ва таниқли рус сиёсатчиси Е.М.Примаковнинг 90 йиллигига бағишланган йиғилишида Россиянинг бир қатор вилоятлари ва чет элларнинг вакиллари иштирок этди. Улар орасида Бошқирдистон, Доғистон, Чеченистон, Шимолий Осетия-Алания, Адигея, Ингушетия, Кабардино-Балкария, Карачай-Черкесия, Қрим, шунингдек Қирғизистон, Саудия Арабистони, Ўзбекистон, Тожикистон, Тунис, Покистон ва бошқалар бор.
"Башинформ" ахборот агентлигининг хабарига кўра, ҳар йилги СҚГ йиғилиши нафақат анъанавий, балки Россия ва халқаро мусулмон ҳамжамияти ўртасидаги муносабатлар кун тартибидаги муҳим форумлардан бири ҳисобланади. Учрашув қатнашчилари ўзларининг билим ва тажрибалари билан ўртоқлашадилар, ислом дунёсининг энг муҳим муаммоларини муҳокама қиладилар. СҚГ аъзолари уларни ҳал қилишнинг энг самарали воситалари ва усулларини ишлаб чиқишга интилишади.
«Мен Ўзбекистон Ислом цивилизацияси марказининг вакилиман, мен у ерда директорман. Бу барча исломшунослик, илмий марказлар, шу жумладан рус марказлари билан алоқаларни ўрнатиш билан шуғулланадиган янги ташкилот. Ўйлайманки, истиқболлар жуда катта, чунки барчамиз бир хил тизимданмиз ва барчамиз постсовет ҳудудида яшаяпмиз ва барчада, жумладан динлар, конфессиялар, бағрикенглик ўртасидаги муносабатлар борасида кўплаб саволлар мавжуд. Биз алмашишимиз керак бўлган нарса бор, айниқса, Россиянинг мусулмон минтақалари, жумладан, Бошқирдистоннинг ўхшаш ташкилотлари билан муҳокама қилишимиз керак ", - деди марказ директори,"Россия - Ислом дунёси " СҚГ аъзоси Шоазим Миноваров.
Унинг сўзларига кўра, Ўзбекистон пойтахти - Тошкентда Бошқирдистон республикасида туғилган инсонлар жуда кўп. «Биз доимо дўст эдик ва ҳалигача дўстлашиб келамиз, биз бир-биримизни жуда ҳам яқин, худди ака-укалардек ҳислоблаймиз. Биз аллақачон Бошқирдистон билан иқтисодиёт соҳасида фаол ҳамкорлик қилиб келмоқдамиз. Маданий ва диний соҳаларга келсак, албатта уларни ривожлантирамиз. Уфада, Ислом университетида бизнинг йигитларимиз таҳсил олишмоқда, Бошқирдистон вакиллари ҳам бизда таҳсил олишмоқда. Бухоро ва ундан кейин Тошкент - улар собиқ тузум даврида ҳам бутун собиқ Совет Иттифоқи учун диний ходимларни етказиб беришган ва ҳозир ҳам бу нарса давом этмоқда. Биз диний таълим соҳасидаги ушбу ҳамкорликни давом эттирамиз ", - деди Миноваров.
Диний ва дунёвий тузилмалар ўртасидаги ўзаро муносабатларни ривожлантириш масаласига келсак, Шоазим Миноваровнинг сўзларига кўра, Уфадаги талабалар ўрта дунёвий маълумотни олишади ва кейин Россия Ислом Университетига ўқишга киришади.
«Бугун мен Уфа талабалари билан гаплашдим, улар фақат Ислом таълимоти ва динни ўрганиш билан чекланиб қолишаётгани йўқ. Улар дунёвий ўрта маълумот олишади, кейин университетга келишади. Бу тўғри йўналиш, тўғри танлов учун жуда яхши. Бизда ҳам худди шундай - Ўзбекистонда диний таълим жуда қадимги анъаналарга эга. Энди президентимиз ислоҳотларни амалга ошириш, яъни ўрта диний таълимдан олий таълимгача ягона занжир яратиш ҳақида кўрсатма берди. Таълим соҳасида Россия билан бўлишиш учун арзийдиган кўп жиҳатлар бор - биз бу йўналишда ҳаракат қиламиз. Тарихан биз дўстмиз - қўшнимиз. Алоқалар тикланмоқда: биз барча йўналишлар бўйича дўст бўлишимиз керак" - таъкидлади у.
Форум доирасида минтақанинг инвестицион жозибадорлигига бағишланган ялпи ва учта ишчи учрашувлар, кўргазмалар ўтказилди. Бундан ташқари, Евгений Примаков номидаги халқаро мукофотнинг тантанали тақдимоти бўлиб ўтди. Тадбир иштирокчилари Россияда нашр этилган илмий ва диний асарларнинг китоб кўргазмаси билан танишдилар.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
У Ҳижру Исмоил деб ҳам номланади. У ярим доира шаклидаги очиқ бинодир. Хатим деб номланишига сабаб, у Каъбадан синдириб олингандир. Қурайш Каъба биносини янгилаганда ўша ерни қолдирган. Исмоил ҳижри дейилишига сабаб, Иброҳим алайҳиссалом Каъбанинг ёнига арок дарахтидан Исмоил ҳамда оналарига капа қуриб берганлар. Демак, ҳижр Каъбанинг қисмидан бўлмаган. Лекин Қурайш Каъбадан қолдириб, Ҳижрга киритган жойи шак-шубҳасиз Каъбадир. Ҳажми олти газу бир қарич, яъни уч метрдир.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан хатим ҳақида сўраб: «У Каъбаданми?» десам, у зот: «Ҳа», дедилар. Мен: «Унда нима учун Каъбага қўшиб юборишмаган?» десам, у зот: «Қавмингнинг, яъни Қурайшнинг маблағи етмай қолган...» дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Бошқа бир ривоятда келтирилишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй Оиша, агар қавминг жоҳилиятдан энди қутулганини ҳисобга олмаганимда, Каъбани бузишга буюриб, унинг чиқиб кетган жойини киргизиб, ерга ёпиштириб, икки эшик, яъни шарқ ва ғарб томондан эшик очиб, Иброҳим алайҳиссалом бунёд этган пойдеворга етказар эдим», дедилар.
Ибн Зубайрни Каъбани бузишга ундаган нарса мана шу эди. Язид: «Ибн Зубайр бузиб, қайта қураётганларида гувоҳ бўлдим. Ҳижрни Каъбага киритдилар. Иброҳим алайҳиссалом қурган пойдевордаги тошларни кўрдим. У худди туянинг ўркачига ўхшар эди», деганларида, Жарир: «Унинг ўрни қаерда эди?» дедилар. У киши: «Ҳозир сенга кўрсатаман», дедилар. Жарир у киши билан Ҳижрга кирдилар. Язид ўша маконга ишора қилиб: «Мана бу ерда», дедилар. Жарир: «Ҳижрни тахминий ўлчаб кўрсам, 6 газ ёки шунга яқин эди», дедилар.
Бу нарса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўзларида ҳам очиқ-ойдин келган. Имом Муслимнинг ривоятларида эса: «Ҳижрдан олти газ қўшдим», деб айтилган.
Бу ривоятлардан билинадики, Ҳижр Каъбанинг бир қисмидир. У Каъба атрофидаги тахминан 3 метрлар чамаси жойдир. Бошқа ер эса Каъбадан эмас. Шунга биноан ҳижрнинг орқа томонидан тавоф қилиш дурустдир. Ким Каъба ичида намоз ўқишга имкон топа олмаса, Каъбанинг чамаси 3 метр ёнидаги хатим қисмида ўқиса, гўёки Каъба ичида намоз ўқигандек бўлади.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Мен Каъба ичига кириб намоз ўқишни яхши кўрар эдим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қўлимдан ушлаб, ҳижрга киргиздилар, «Каъбага киришни хоҳласанг, мана шу ерда ҳам ўқийвергин. Чунки у Каъбадан бир бўлакдир», дедилар».
Бошқа ривоятда Оиша розияллоҳу анҳо: «Ҳижрдами, Каъбадами намозни қайси бирида ўқишга аҳамият бермайман», деганлар.
Салафлардан қилинган ривоятда: «Хатимда, мезоб остида дуолар мустажобдир», дейилган.
Шайбоний: «Саъид ибн Жубайрнинг Каъбани ҳижрда кучиб турганларини кўрдим», дедилар.
Золим Ҳажжож ибн Юсуф халифа Абдулмалик ибн Марвонга мактуб ёзиб, унда Ибн Зубайр Каъбани ўзгартириб, унинг ўрни бўлмаган жойларни қўшиб, бошқа эшик очганини айтган ва энди Каъбани қайтадан бино қилишини сўраган эди. Ҳажжож Каъбани ўзи айтганидек ўзгартириб бўлганидан кейин Абдулмалик билдики, Ибн Зубайр Каъба қурилишини Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганларидек амалга оширган эдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй Оиша, агар қавминг жоҳилият замонидан эндигина қутулганини ҳисобга олмаганимда, Каъбани бузиб, чиқиб кетган жойларини қўшиб олган бўлар эдим...» деганлар.
Халифа Абдумалик Ҳажжожга рухсат бергани учун пушаймон чекиб: «Агар Ҳажжож бузишидан олдин ушбу ҳадисни эшитганимда, Ибн Зубайр қурганларини қолдирар эдим», деган Муслим ривояти.
Ривоят қилинишича, баъзи аббосий халифалар Имом Молик ибн Анасдан Каъбани бузиб, ҳадисда зикр қилинганидек, Ибн Зубайр қурганлари каби яна қайта қуриш учун фатво сўрашганида, Имом Молик розияллоҳу анҳу: «Эй мўминлар амири, ўтиниб сўрайман, Байтуллоҳни подшоҳларга ўйинчоқ қилиб қўйманг, хоҳлаган киши уни бузиб ўйнайвермасин. Шу ҳолат бўлаверса, одамлар қалбида Каъбанинг ҳайбати кетиб қолади», дедилар. Имом Моликнинг ушбу гапларидан кейин Каъба мана шу ҳолатда қолди.
Хатим деворининг баландлиги 1 метр 32 см. Деворнинг эни 1 метр 55 см.
Икки кириш орасидаги масофа 8 метр 77 см. Каъба деворидан Хатим деворигача 8 метр 46 см.
Каъбадан Хатимгача мавжуд бўлак 3 метр.
Мултазам томондаги очиқлик ўлчами 2 метр 29 см.
Муқобил очиқликдаги ўлчам 2 метр 23 см. Ташқаридан девор айланасининг узунлиги 21 метр 57 см.
"Макка, Каъба, Замзам тарихи, ҳаж ва умра маносиклари" китобидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 