04 Апрел, 2025, 6 Шаввол, 1446
04 Апрел, 2025, 6 Шаввол, 1446
Тўйлардаги дабдавозлик айни исрофдир! Динимизда исрофгарлик қаттиқ қораланган бўлиб, исроф қилиш ҳаромдир.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِيراً إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُواْ إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُوراً
«Исрофгарчиликка мутлақо йўл қўйма. Албатта, исрофчилар шайтонларнинг биродарлари бўлганлар. Шайтон эса, Роббига ўта ношукр бўлгандир» (Исро сураси, 26-27-оятлар).
Исроф фақат ортиб қолган таомни ташлаб юборишнинг ўзигина эмас. Вақт, умр исрофи ҳам бор. Афсуски, вақтимизнинг қадрига етмаймиз, уни бефойда нарсалар билан совурамиз.
Одамлар кимўзарга, мақтанишга дабдабали тўй қилишади. Мақтанчоқлик, одамлардан ўзини устун деб билиш ҳам оғир гуноҳдир.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالاً فَخُوراً
«Албатта, Аллоҳ ўзини юқори тутувчи ва одамлар устидан фахр қилувчиларни хуш кўрмас» (Нисо сураси, 36-оят).
Кишилар одамлар кўрсин учун тўйларда ортиқча харажат қилишади. Бу риёдир. Риё эса оғир гуноҳлардан. Биз “одамлар нима деркин?” деб эмас, балки “Аллоҳ нима дейди?”, “Шариатда бу борада нима дейилган?” деган ўй билан ҳаракат қилишимиз керак.
Кўпчилик тўй қиламан деб қарзга ботади. Ўзим эшитган бир ҳодисани айтиб берсам.
Бир хонадонда қиз узатилади. Ота қарздор бўлиб қолиб, уни узиш учун Россияга ишлагани кетаётганда, йўлда автоҳалокатга учраб вафот этади. Қиз онасига «Қаердан ҳам тўйим бўлди. Агар турмушга чиқмаганимда отам қарзга ботмаган ва пул топаман деб йўлда вафот этмаган бўлардилар» дея додлаб йиғлаяпти. Шунда онаси «Ундай дема қизим. Ҳеч бўлмаса, отанг тўйингни кўриб қолди-ку!» деяпти.
Аслида тарихга назар солсак, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам икки олам сарвари бўла туриб, қизлари Фотима розияллоҳу анҳога жуда камтарона сеп бериб, тўйларини ҳам ихчам, содда тарзда ўтказганлар. Бу биз умматлари учун ибратдир!
Тўйга ишлатиладиган ортиқча маблағларга янги оила учун керакли маиший техникалар, китоблар олиб берсак, шу оқилона иш эмасми?! Бир соатга келиб кетадиган машина учун, артистлар учун фалон пул сарфламай, шу пулларни дунё ва охиратимизга фойдали нарсаларга ишлатсак, айни муддао бўларди. Агар уйимизда маиший техника буюмлари, китоблар етарли бўлса, у ҳолда қариндошимиз, қўшниларимиз орасида ночор, муҳтож, қорни тўйса хурсанд бўладиган, қийналиб кун кўраётган оилаларга эҳсон қилсак, ўша оила аъзолари қанчалик хурсанд бўлишини тасаввур қилиб кўрайлик! Ахир улар икки ёшнинг ҳақига ихлос билан дуо қилишади. Зеро, тўй куни хонадонимизга меҳмонларни таклиф қилишдан мақсад ҳам икки ёшнинг ҳақига улардан дуо олишдир.
Никоҳ бу ибодат! Демак, никоҳ маросими Аллоҳ рози бўладиган тарзда ўтиши керак. Агар дастурхонга спиртли ичимликлар қўйилса, бир-бирига бегона бўлган эркак ва аёллар бирга рақс тушсалар, бунда тўйбошилар ҳам, келин-куёв ҳам, ўша рақсга тушувчилар ҳам, спиртли ичимликларни олиб келганлар, ичганлар, ичувчилар билан бирга ўтирганлар баробар гуноҳкор бўлишади.
Яна бир муҳим жиҳатни айтиб ўтсак. Тўй зиёфатига имкон борича ночор, етим, камбағал кишиларни чақириб, кўпроқ улардан дуо олишга ҳаракат қилсак, биз ташкил этган зиёфат энг яхши зиёфат ҳисобланади. Чунки, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам «Албатта, зиёфатларнинг энг ёмони бойлар (қорни тўқлар) таклиф этилиб, камбағаллар ман этилган зиёфатдир» деганлар.
Аллоҳ таоло никоҳ маросимларини Ўзи рози бўладиган тарзда ўтказишимизни насиб этиб, қурилаётган оилалар бахтиёр, саодатли оилалардан бўлишини насиб айласин!
Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Стресс – чўчиш, хавфсираш каби ҳолатлар билан кечадиган руҳий ҳолат. Ҳар бир одам бундай ҳолатларни бошдан ўтказади. Гоҳида ишдаги муаммолар, гоҳида оилавий келишмовчиликлар ё бирор фарзандимизнинг бетоблиги ё моддий қийинчилик руҳий ҳолатимизга таъсир қилади.
Стресс хавотирланиш ёки бирор ишга аралашиб қолиш ё бўлмаса ички кураш натижасида пайдо бўлади. Хусусан, бу каби ҳолатлар мактаб ёшида болаликдан ўспиринликка қадам қўйиш, кексалик ёшига етиш ёки 45–50 ёшдан ошган аёлларда климакс каби умрнинг турли босқичларига ўтиш пайтларида кучаяди. Бундай пайтда кўпинча ланж бўлиб, ҳеч нима ёқмай қолиши кузатилади. Вақт ўтиб бу каби ҳолатлар ўтиб кетади. Бироқ сурункали тус олса, бундай ёқимсиз ҳолат узоқ давом этиши мумкин.
Тушкунликнинг кўринишлари сифатида қуйидагиларни санаб ўтамиз:
– Кишининг ўз вазифаси ёки амалига нисбатан тушкунлиги.
– Бемор одамнинг касаллик сабаб стрессга тушиши.
– Она фарзанди келадиган вақтидан кечиккандаги хавотири.
– Топширилган имтиҳон натижаси ҳақида қайғуриш.
– Оилавий келишмовчиликлар, ажралишлар.
Бундан бошқа яна кўплаб ҳолларда ҳам инсон тушкунлик, стрессни бошидан ўтказиши мумкин.
Кўп ҳолларда стрессга тушган кишилар ўзларида хотиржамликни ҳис қилишмаётганидан нолишади, шунингдек, ошқозон-ичак фаолиятининг бузилгани ва қориндаги оғриқлар ёки хафақон[1], тез-тез ҳожатталаб бўлиш, совқотиш, қизиш, жавдираш ёки жинсий ҳаётнинг издан чиқиши кабилардан ҳам арз қилишади. Баъзилар арзимаган нарсага ҳам тушкунликка тушадилар ва уларни ғам-алам, доимий шикоят қуршаб олади. Натижада эса бундай кишиларнинг кунлари безовталик, тушкунлик ва ғамгинликда ўтади.
Агарда сиз стресс, тушкунликдан қутулмоқчи бўлсангиз, нафсингизга бир назар солинг. Бундай ҳолатлардан қутулишингизга ёрдам берадиган баъзи тавсияларни тақдим этамиз:
Келажак борасида базовталанманг, ризқнинг камлигидан хавфсираманг. Зеро, ризқ берувчи Аллоҳ. «Осмонда эса, сизларнинг ризқларингиз (яъни, Ерда мўл ҳосил бўлишига сабаб бўлгувчи ёмғир) ва сизларга ваъда қилинаётган нарса (яъни, жаннат) бордир»[2].
Ўтган ишларни ҳадеб ўйлайверманг, йўқотганларингизга ачинманг. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадисларида: “Сенга бирор иш етса, “агарда бунақа қилганимда, фалондақа бўларди”, демагин. Аксинча, “Аллоҳ тақдирни битиб қўйган, Ўзи хоҳлагани бўлди”, дегин. Зеро, “агарда” калимаси шайтоннинг ишига йўл очади”[3], дея марҳамат қилганлар.
Аллоҳ тақдирингизга, пешонангизга нимани битган бўлса, барчасига рози бўлинг. Мўмин банда ҳаёт синовларидан чўчимайди. Зеро, мўминнинг барча ишлари яхшиликдан иборатдир. Бу борада Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Мўминнинг иши ажр, унинг ҳамма иши ўзи учун хайрдир. Бунақаси фақат мўмин учундир. Унга хурсандчилик етса, шукр қилади, бу унга хайр бўлади. Агар бошига ёмон иш тушса, сабр қилади ва бу ҳам у учун яхшилик бўлади”[4].
Аллоҳ таолонинг неъматларига эътиборли бўлинг ва шукр қилинг. Зеро, Аллоҳ таоло Иброҳим сурасининг 34-
оятида: «...Агар Аллоҳнинг неъматларини санасангиз, саноғига етолмайсиз...» , дейди.
Ўз ўрнида бошқаларга ҳам эътиборли бўлинг, худбин бўлманг. Ҳар куни бирор-бир инсоннинг табассумига сабаб бўладиган яхшилик қилинг.
Сарвари коинот айтадилар: “Амаллар орасида энг яхшиси – мўмин биродарингнинг (қалби)га хурсандчилик олиб киришинг ёки унинг қарзини тўлаб қўйишинг ёки уни нон билан бўлса ҳам таомлантиришингдир”.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Юракнинг тез уриб кетиши.
[2] Зориёт сураси, 22-оят.
[3] Имом Муслим ривояти.
[4] Имом Муслим ривояти.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 