30 Апрел, 2025, 2 Зулқаъда, 1446
30 Апрел, 2025, 2 Зулқаъда, 1446
Абу Мансур Мотуридийнинг тўлиқ номи Абу Мансур Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд ал-ҳанафий ал-Мотуридий ас-Самарқандийнинг кўпроқ манбаларга қараганда 870 йилда Самарқанднинг Мотурид қишлоғида (ҳозирги Жомбой тумани) туғилган.
Абу Мансур Мотуридий сунний эътиқодидаги икки йирик таълимотлардан бири бўлмиш мотуридия таълимотининг асосчиларидан ҳисобланади. Фиқҳ олими, калом илмининг мотуридийлик оқими асосчиси. «Имом ал-ҳудо» («Ҳидоят йўли имоми»), «Имом ал-мутакаллимин», («Мутакаллимлар имоми») номлари билан улуғланган.
Мотуридийлик ақидавий йўналишини кенг қулоч ёзиши, хусусан
усмонийлар давлати даврига тўғри келади.
Мотуридийнинг кўплаб асарлари мавжуд бўлиб, бу асарларни
мавзуларга кўра номларидан келиб чиқиб уч қисмга бўлиш мумкин:
1. Тафсир:
Мотуридийнинг “Таъвилот ал-аҳли сунна” ёки “Таъвилот ал-Қуръон” номи билан танилган тафсири бўлиб, бу китоб Мотуридия ақидасида маълум-у машҳур бўлиб, Мотуридия ақидавий йўналишидаги кишилар учун бу тафсир аввалда ҳам, кейин ҳам бемисл деб саналган.
2. Калом илми:
1. “Китоб ат-тавҳид” Мотуридийнинг бу китоби калом илмига оид асарларининг энг аҳамиятга моликлиги ҳисобланади. Бу асарда у зотнинг калом илмига тегишли қарашлари қарор топган ва яна энг муҳим эътиқодий масалаларни баён қилган.
2. Ақида бўйича рисолалар.
3. Рисола фил имон бу рисолани Абу Муъин Насафий Тамҳид китобида зикр этади.
4. Мақолот: Мотуридийнинг “Мақолот” китоби дастлабки “Мақолот” жанридаги китоблардан ҳисобланади. Бироқ китоб бизгача бирон-бир нусхаси бизгача етиб келмаган.
5. Баён ваҳмий ал-муътазила;
6. Радд таҳзибий ал-жадал;
7. Радд ваидий ал-фусақ;
8. Радд аваилий ал-адилла;
9. Радд ал-усул ал-ҳомсат ила Аби Муҳаммад Боҳилий.
3. Усул ал-фиқҳ.
Мотуридия ва ашъария таълимотларига бир-бирига жуда ҳам яқин. Ушбу ўзаро яқинлик, ораларидаги иттифоқ ва келишувни вужудга келтиради. Натижада ҳар иккаласи «Аҳли сунна-вал-жамоа» йўналиши бўлиб танилган икки тоифага айланди.
Мотуридий ўз таълимотини анъаналарини ва илмий асарлари билан
Мовароуннаҳр илоҳиёт мактаби ривожланишига катта улуш қўшди.
Илоҳиёт илмлари тўла шаклланиб камол топишига хизмат қилди. Уларни
қайта ишлаб чиқиб, маълум тизимга солишдек бир ишни амалга оширди ва
ҳанафий талимотини Ўрта Осиё халқларининг урф-одатлари билан
боғлиқлигини ўз қарашлари орқали кўрсатиб берди. Унинг таълимоти
ислом динининг буюк ақидавий оқимидан бири сифатида танилди.
Машҳур турк олими Тошкуброзоданинг таъкидлашича: «Аҳли-суннавал жамоа»да калом илми раислари икки киши бўлиб, улардан бири Ҳанафий иккинчиси Шофиъийдир. Ҳанафий Абу Мансур ал-Мотуридий Шофиъий эса Абул Ҳасан Ашъарийдир”.
Кўриниб турибдики, бизнинг диёрларимизда ақида масалаларида мотуридия таълимотларига амал қилинади.
Муҳаммадийхон Ҳожиев
Асака тумани «Мирзахолиқ ота» жоме масжиди имом хатиби
Индонезия пойтахтида Ўзбекистон туризм салоҳиятининг тақдимоти ўтказилди, деб хабар қилмоқда "Дунё" АА мухбири.
Тадбирда Индонезия сайёҳлик компаниялари раҳбарлари, Туризм ва Дин ишлари вазирликлари масъул ходимлари ҳамда матбуот вакиллари иштирок этди.
"Qanot Sharq" авиакомпанияси раҳбарияти жорий йилнинг кузги мавсумидан бошлаб Жакарта-Самарқанд-Жидда йўналишида ҳаво қатновлари йўлга қўйилишини эълон қилди. Самарқанд шаҳри ва "Умра+" дастури доирасида индонезиялик сайёҳлар учун яратилган имкониятлар ҳақидаги видеофильм намойиш этилди.
Анжуманда сўзга чиққан Индонезия дин ишлари вазири Насируддин Умар Ўзбекистоннинг ислом цивилизацияси ривожига қўшган ҳиссаси, ушбу заминдан етишиб чиққан буюк зотлар, мутафаккир ва уламолар тўғрисида сўзлаб берди.
–Ўзбекистон – муқаддас замин. Самарқанд шаҳри эса Макка ва Мадинага олиб борувчи асосий дарвоза, – деди вазир Насируддин Умар. – Мовароуннаҳр уламолари Индонезия оролларида ислом дини таълимотини қарор топтиришда алоҳида ўрин тутади. Ислом оламининг буюк даҳоси, Қуръондан кейинги ўринда турувчи "Ал Жомий ас-Саҳиҳи" китобининг муаллифи Имом Бухорий Ўзбекистон заминида таваллуд топган. Ўзбекистон Президентининг фармони билан таниқли муҳаддиснинг қабри жойлашган Самарқанд ёнидаги Хартанг қишлоғида улуғвор ёдгорлик мажмуаси барпо этилмоқда. Зиёратгоҳ дунё мусулмонлари учун энг аҳамиятли туҳфа бўлиши муқаррар. Шубҳасиз, ушбу воқеа нафақат Янги Ўзбекистон тарихида балки ислом дини ривожланиши тарихида ҳам муносиб ўрин эгаллайди.
Имом Бухорий индонезияликлар учун ниҳоятда қадрли шахс. Унинг мақбарасини зиёрат қилиш ҳар бир мусулмоннинг орзуси. Мамлакатимиз биринчи Президенти Сукарно ҳам бундан 70 йил муқаддам яъни 1956 йилда муҳаддиснинг қабрини зиёрат қилган.
Ҳар йили 1 миллион 200 мингдан ортиқ ватандошимиз Умра амалларини адо этиш учун Саудия Арабистонига йўл олади. Зиёратчиларимиз аксарият ҳолларда Истамбул, Қоҳира, Доҳа, Аммон шаҳарларида тўхтаб ўтишади. Самарқанд шаҳри ўзининг бой тарихи, юксак маданияти, исломий обидалари, тамаддун масканлари, ўзбекларга хос меҳмондўстлик қадриятлари, аҳолисининг индонезияликларга бўлган илиқ муносабати нуқтаи назаридан қайд этилган шаҳарлардан кўп маротаба афзалдир.
Индонезия томони, шунингдек, "Умра+Самарқанд" дастурини оммалаштиришда ҳар томонлама кўмак кўрсатишга тайёрлигини билдириб, бугунги нутқи ўзининг ижтимоий тармоқлардаги аккаунтларида жойлаштирилиши ва кенг жамоатчиликка етказилишини урғулади.
Шунингдек, тарғибот ва ташвиқот қилиш орқали "Умра+Самарқанд" турпакетини оммалаштириш ва Индонезиядан Ўзбекистонга туристлар сонини кескин ошириш имконияти мавжуд эканлигини таъкидланди.
Тадбир доирасида "Qanot Sharq" авиакомпанияси вакиллари ва Индонезиянинг "ASITA" туризм агентликлари ташкилоти раиси Русмиати Нунунг ўртасида Жакарта - Самарқанд - Жидда йўналишида авиақатновларни йўлга қўйиш ва индонезиялик туристларга хизмат кўрсатиш тўғрисида ҳамкорлик меморандуми имзоланди.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 