14 Июн, 2025, 18 Зулҳижжа, 1446
14 Июн, 2025, 18 Зулҳижжа, 1446
Сизни “Фақирлик айб эмас. Аллоҳ фақирларни кўпроқ яхши кўради. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам фақир бўлганлар. Қаноат туганмас хазинадир. Зоҳидлик фазилат, тамаъ разолатдир. Самимийлик фақирларнинг дастмоясидир. Бойлар бировларнинг қонини сўрувчи кишилардир. Бойлик гиёҳванд модданинг бир туридир” деб, шу гапларга ишонтиришади. Улар сизни фақирлигингиздан роҳатланадиган, эҳтиёжмандлигингиздан лаззатланадиган, заифликка ва тадбирнинг озлигига рози бўладиган қилиб қўйишади.
Бироқ, ҳеч ким сизга Усмон ва “Жайшул Усра”, Талҳа ва унинг саховати, Зубайр ва унинг кўчмас мулклари, Ибн Авф ва унинг тижоратлари, Ибн Абу Ваққос ва унинг садақалари ҳақида ҳаргиз гапирмайди. Аллоҳ таоло барча саҳобалардан рози бўлсин!
Ҳеч ким сизга саййидимиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг куфрдан ва фақирликдан паноҳ сўраганлари, “Юқори қўл (берувчи қўл) пастки қўл (олувчи қўл)дан яхшироқдир”, “Кучли мўмин Аллоҳнинг наздида заиф мўминдан яхшироқдир” деган ҳадисларини ҳаргиз айтмайди. Балки улар сизга “Фақир, заиф, муҳтож бўлсангиз, ҳеч қиси йўқ” дейишади.
Сиз моддий имконият яхши бўладиган бойлик босқичига ўтманг. Акс ҳолда фақирликдан қутулиб, ўзингизни тиклаб олганингиздан сўнг атрофингиздаги етишмовчилик, ночорлик, камситиш каби ҳолатлар ҳақида суриштира бошлайсиз. Бундай саволларингиз билан сизни фақир ҳолда кўришни истаганларни ноқулай аҳволга солиб қўясиз.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилади:
قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللّهِ الَّتِيَ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِي لِلَّذِينَ آمَنُواْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ
“Сен: “Аллоҳ Ўз бандаларига чиқарган зийнатларни ва покиза ризқларни ким ҳаром қилди?!” деб айт. “Улар ҳаёти дунёда иймон келтирганларга, қиёмат кунида эса фақат ўзларига хосдир”, деб айт. Биладиган қавмлар учун оятларни мана шундай муфассал баён қиламиз” (Аъроф сураси, 32-оят).
Юқорида “Жайшул Усра” деган жумлани келтириб ўтдик. Хўш, ўша воқеа қандай бўлган эди?
Бу ғазот тарих китобларимизда Табук ғазоти номи билан машҳур. Бу урушда мусулмонлар румликларга қарши йўлга чиқадилар. Ҳирақл бошчилигида 40 мингдан ортиқ румликлар қўшини тўпланади. Масофа узоқ, сафар оғир, об-ҳаво иссиқ, сув ва озуқа кам, мусулмонлар сони 30 минг атрофида бўлгани учун етишмовчиликлар бор эди. Шунинг учун Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кишиларни қўшинни керакли жиҳозлар билан таъминлашга чақирдилар. Одамлар ўзларидаги бор нарсаларини олиб келиб, таъминлаш ишига ҳисса қўша бошладилар. Ҳатто аёллар ҳам ўзларидаги тилла тақинчоқларни келтириб берардилар. Ана шу пайтда Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу қўшинни мингта туя билан таъминладилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига ўнг минг динор олиб келдилар. Бу пул билан қўшиннинг учдан бирини таъминлаш мумкин эди. Мана шу тарзда буюк саҳобий икки олам сарвари тарафларидан бундай эътироф этилдилар: “Усмонга бугундан кейин қилган амали зарар бермайди”.
Қудуқ ҳодисаси
Мадинадаги барча қудуқлар қуриб қолган, фақат биргина қудуқда сув бор эди. Одамлар сувга муҳтож, ташналиклари зиёда бўлган бир ҳолатда эдилар. Лекин қудуқ бир яҳудийга тегишли бўлиб, мусулмонларга сувни текинга бермасди. Сувга эҳтиёжманд мусулмонлар орасида моддий имконияти камлар ҳам бор эди. Улар сув учун тўлов қилолмасдилар.
Ичадиган сувинг яҳудийнинг қўлида бўлса нима қиласан?
Мусулмонлар сувдан бемалол баҳраманд бўлишлари учун бирор мусулмон ўша қудуқни сотиб олиши керак. Ана шу сотиб олган инсон Усмон розияллоҳу анҳу бўлдилар. У киши қудуқни сотиб олиб, мусулмонларга вақф қилдилар. Шундан кейин мусулмонлар текинга бемалол сув ичадиган бўлишди. Ҳа, Усмон розияллоҳу анҳу мусулмонларни қийин вазиятдан чиқишларига сабаб бўлгандилар.
Менга Мадина бозорини кўрсатиб қўй
Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳу Мадинага ҳижрат қилиб бордилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам муҳожирлар билан ансорларни биродар қилиб қўяётган лаҳзаларида Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳуни ансорлардан Саъд ибн Робийъ розияллоҳу анҳу билан биродар қилиб қўйдилар. Саъд ибн Робийъ розияллоҳу анҳу молининг ярмини, пулининг ярмини, ерининг ярмини ва аёлларидан баъзисини Абдураҳмонга таклиф қилди. Шунда Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳу бу таклифни қабул қилмадилар, балки, “Аллоҳ таоло молингга ва аҳлингга барака берсин! Менга Мадина бозорини кўрсатиб қўй!” дедилар. Шундай қилиб у зот розияллоҳу анҳу Мадина бозорларида савдо ишлари билан шуғулланиб, тез фурсатда саҳобаларнинг энг бойларидан бирига айландилар. Вафот этганларида ўзларидан жуда кўп мол мерос бўлиб қолгани, аёлларининг ҳар бирига меросдан 80 минг динордан улуш теккани тарих китобларида келтирилади.
Демак, динимизда бой бўлишдан қайтарилмаган, ҳадиси шарифларда мусулмоннинг қўлидаги ҳалол мол нақадар яхши эканлиги таъкидланган.
Унутманг, фақирлик айб эмас, шунингдек, бойлик ҳам. Жаннатга фақирлар киради, бойлар ҳам.
Бойлар ҳам жаннатга кириши учун қўлларидаги бойлик Аллоҳ рози бўладиган ишларга сарф этилиши, охиратга ажр сифатида захира бўлиши керак. Бундан ташқари бойлик инсоннинг қалбини эгаллаб олиб, яшашдан мақсади бойлик йиғиш бўлиб қолмаслиги, балки бойликни охиратда улуғ мақом топиш учун бир восита қилиб олиши керак.
Интернет маълумотлари асосида
Нозимжон Иминжонов таржима қилди
“Мазҳаб” сўзи арабчада “йўл”, “йўналиш”, шаръий истилоҳда эса “диний масала бўйича муайян мужтаҳид олимнинг фатво чиқариш йўли” маъноларини билдиради.
Машҳур аллома Ибн Ражаб (1335-1393 м.й.): “Кўплаб мазҳаблар орасидан фақат тўрттасининг сақланиб қолгани асрлар давомида инсонларни турли зиддиятлар ва ихтилофлардан ҳимоя этишда асос бўлган”, деб ёзган (“Тўрт мазҳабдан бошқага эргашганга раддия” китоби).
Уламолар мазҳабларга эргашиш Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуйидаги ҳадисига амал қилишдир, деб таъкидлайдилар: “Агар ихтилофни кўрсангиз, ўзингизга кўпчилик томонини лозим тутинг” (Имом Можа, 3950-ҳадис).
Мазҳаблардаги битта масалага нисбатан турлича ёндашишлик ислом шариатида мусулмонлар учун кенг имкониятлар мавжудлигидан далолат беради. Мазҳабларда у ёки бу масала ислом аҳкомлари, муайян жамият, халқ ёки миллатнинг урф-одатлари, қадриятлари ҳамда ижтимоий муносабатларнинг мазмунини ҳам ҳисобга олган ҳолда, энг маъқул шаклда ҳал қилинган.
Ислом уламолари шаръий ҳукмни ва унинг далилини билмайдиган мусулмон одам (муқаллид)мужтаҳид олимга тақлид қилиши зарурлигини таъкидлайдилар. Бунга Қуръондаги ушбу оятни далил сифатида келтириш мумкин: “Агар билмасангиз зикр аҳлларидан сўранг” (Наҳл сураси, 43-оят).
Мазҳабларда Қуръон, суннат, ижмо ва қиёсдан далил сифатида фойдаланишнинг ўзига хос қоидалари, усул ва тамойилларига асосланган муайян тизим мавжуд. Масалалар тизимли равишда ҳал бўлган. Мазҳабсизларда эса ҳеч қандай ижтиҳод усул ва қоидалари йўқ бўлиб, “Қуръон ва Суннатга мурожаат қиламиз” қабилидаги далилсиз даъво билан ҳукмлар берилмоқда. Мақсадига, раъйига ва нафсига тўғри келган далилларни олиб, қолганларини ташлаш эса ёмон оқибатларни келтириб чиқармоқда.
Бемазҳаблар омма мусулмонлар ичида кўплаб нотўғри талқин қилинган ақидавий ва фиқҳий масалаларни тарқатмоқдалар. Ваҳоланки, бу масалалар Аҳли сунна олимлари томонидан аллақачон ҳал қилинган.
Мазҳабсизлар тарафдорларининг айрим иддаоларидан уларнинг даъволари асоссиз эканига ишонч ҳосил қилиш мумкин:
– бемазҳаблар “Қуръон битта ва Пайғамбар битта бўлса, тўрт мазҳаб орасида фиқҳий ихтилофлар бор, ҳақ битта эмасми?” дейдилар.
Мазҳаблар бир манба – Қуръон ва суннатга асосланади. Мазҳабларнинг бирига эргашган киши Қуръон ва суннатга эргашган бўлади.
– Мазҳабсизлик тарафдорлари “Имом Бухорий бемазҳаб бўлган”, деб далил қилади. Ваҳоланки, Имом Бухорий яшаган даврда у кишига ўхшаш илми ижтиҳод даражасига етган, ўзи ижтиҳод қилганлар кўп бўлган. Ҳамма уламолар илми мужтаҳидликка етган одам, ўзи ижтиҳод қилади, деганлар. Ҳозир эса ўша даврдаги каби мужтаҳидлар йўқ эканини ҳисобга олмайдилар.
Аксинча, Қуръон ва суннатдан ҳар ким ўзбошимча янги ҳукм чиқариш, фитна қўзғаш каби исломда қатъиян ман қилинган хатти-ҳаракатларга сабаб бўлмоқда. Шу нуқтаи назардан, марҳум Шайх Муҳаммад Саид Рамазон Бутий қайд этганидек: “Мазҳабсизлик ислом шариатига таҳдид соладиган хатарли бидъатдир”.
Минг афсуслар бўлсинки, мана шундай етук олимлар бир мазҳабни маҳкам ушлаб, тўғрилигини эътироф қилиб турган бир пайтда баъзи юртдошларимиз ҳали дастлабки илмий кўникмаларни ҳосил қилмаган бўлсаларда: “Мен Қуръон ва ҳадисдан ўзим ҳукм оламан” деб, даъво қилиб, турли ихтилофларни келтириб чиқармоқдалар. Баъзида ўзлари адашгани етмагандек, ўзгаларни ҳам йўлдан урмоқдалар.
Аллоҳ таоло ҳаммамизни Ўз ҳидоятида собит қилсин.
Ғуломов ФАТҲУЛЛОҲ,
Ал-Ҳудайбия жомеъ масжиди имом ноиби
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 