10 Январ, 2025, 10 Ражаб, 1446
10 Январ, 2025, 10 Ражаб, 1446
Ислом оламининг мўтабар уламоларидан бири, замондош сиймолардан муфтий Муҳаммад Рафиъ Усмоний ҳазратлари ҳаж ибодати ҳақидаги асарларида қуйидагиларни ёзадилар:
Ҳажнинг қабул бўлиши ва унинг аломатлари
Биринчи аломат:
Ҳажнинг қабул бўлишининг бир аломати ҳадисларда келганки, жамаротдаги шайтонга отиладиган тошлар ҳақида Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилганлар: “Кимнинг тошлари (шайтонга) отилса, унинг ҳажи қабул бўлади” (маъно таржима).
Тушиб кетган тошлар ҳажи қабул бўлмаган кимсаларнинг тошларидир. Шунинг учун, уламои киромлар ўша ерда тушиб ётган тошлар ердан олиб отилмасин деган масалани ёзганлар. Чунки, у тошлар ҳажи қабул бўлмаган кимсаларнинг тошларидир.
Қуръони каримда байтуллоҳ ҳақида шундай дейилган:
فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ
Яъни: “Унда очиқ-ойдин аломатлар бор”. (Оли Имрон сураси, 97-оят)
Ушбу очиқ-ойдин аломатлардан бири ҳам, ҳажи қабул бўладиган кимсаларнинг шайтонга отиладиган тошларидир.
Иккинчи аломат:
Биз улуғларимиздан эшитган ҳаж қабул бўлишининг иккинчи аломати шуки, ҳаждан қайтиб келгандан кейин банданинг амалларида яхшиланиш пайдо бўлиши, олдин фарзлар ва вожибларга қанчалик эътибор бўлган бўлса, энди ундан ҳам кўпроқ эътибор бўлиши, олдин гуноҳлардан сақланишга қанчалик ҳаракат қилинган бўлса, энди янада кўпроқ ҳаракат бўлишидир. Агар бирор кимсада бу нарса пайдо бўлса, у ҳолда бу "мақбул ҳаж"га эришганлигининг белгисидир.
Учинчи аломат:
Биз улуғларимиздан эшитган яна бир бошқа аломат шуки, қайта-қайта у ерга боришга завқ кучайиб боришидир. Шунинг учун биз амалларимизни таҳлил қилиб олишимиз лозимдир. Ҳаждан кейин бизнинг амалларимизда ўзгариш бўлдими? Ҳаждан олдин бўлган фарзлар ва вожибларга эътибор янада яхшиландими ёки йўқ? Ҳаждан олдин гуноҳлардан сақланишга бўлган ҳаракатимиз янада зиёда бўлдими ёки йўқ? бунга қарайлик.
Агар ўзгаришлар бўлган бўлса, у ҳолда бу мақбул ҳаж аломатидир.
Маюсликка ҳеч ҳожат йўқ
Лекин, Худо кўрсатмасин, агар амалларда яхшиланиш пайдо бўлмаса ва айни ўша ҳаждан олдинги ҳолат ўзгармасдан турса, ўшанда ҳам маюсликка ҳеч ҳожат йўқ. Тавба эшиклари очиқдир. Энди, барча гуноҳларингиз авф қилиниши учун чин тавба қилиб олинг.
Аллоҳниниг валийси бўлишнинг осон йўли
Ҳакимул уммат, мавлоно Ашраф Али Таҳановий раҳматуллоҳи алайҳ айтар эдилар:
Одамлар Аллоҳнинг валийси бўлишни жудаям қийин иш, унинг учун йиллар давомида мужоҳада ва риёзат зарурдир деб ўйлайдилар. Ваҳоланки, бу гап мутлақо тўғри эмасдир. "Аллоҳнинг валийси" дегани, Аллоҳнинг дўсти деганидир. Аллоҳнинг валийси бўлишлик эса хар инсоннинг ихтиёридадир. Қачон хоҳласалар, Аллоҳнинг валийси бўладилар. Айнан ҳозир сиз Аллоҳнинг валийси бўлишни хоҳласангиз, у ҳолда ҳозироқ Аллоҳнинг валийси бўла оласиз.
Айтдиларки, бир дақиқада инсон Аллоҳ таъоло олдида уялиб, барча гуноҳларига тавба қилиб олсин. Шунда, гуноҳлардан пок бўлади. Чунки, ҳадиси шарифда келади:
التائب من الذنب كمن لا ذنب له
Яъни: “Гуноҳдан тавба қилувчи, худди гуноҳи йўқ кимса кабидир”. (Мишкоти шариф)
Тавба кимёвий схемаки, у турпоқни олтин ва жавҳарга айлантириб юборади. Лаҳзаларда инсон гуноҳлардан пок бўлади.
“Ҳажнинг қабул бўлиши” дегандан мақсад нима?
Бу ўринда бир нарсани тушуниб олинг: бири, ҳажнинг қабул бўлиши, иккинчиси, ҳажнинг адо бўлиши. Иккиси бошқа-бошқа нарсадир. Қачонки, сиз ҳажнинг барча амалларини қоидага мувофиқ адо қилсангиз, шунда ҳаж адо бўлади. Ҳажнинг икки рукни бор. Бири, хоҳ бир дақиқа бўлса ҳам арафотда туришлик, иккинчиси, тавофи ифозадир. Қолганлари эса, баъзиси вожиблар, баъзиси шартлар, баъзиси суннат ва мустаҳаблардир. Шунга кўра, агар ҳажнинг шариатга мувофиқ фарзлар ва вожибларини адо қилиб олсангиз, у ҳолда ҳажнинг фарзи адо бўлади. Лекин агар ҳаж мақбул бўлмаса, у ҳолда унга савоб етмайди. Шунинг учун, ҳаж қабул бўлишининг маъноси, унга ажр-савоб ҳам берилиши деганидир.
Шукр қилинг!
Агар ҳаждан келгандан кейин сиз амалларингизда яхшиланишни сезсангиз, у ҳолда бунинг учун Аллоҳ таъолога шукр қилинг. Шукр қилишлик ҳақида Аллоҳ таъолонинг ваъдаси шуки, қачонки, сиз бирор неъматга шукр қилсангиз, у ҳолда Биз ўша неъматни зиёда қилиб берамиз.
لَئِن شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ
Яъни: “Қасамки, агар шукр қилсангиз, у ҳолда албатта, сизга зиёда қиламиз”. (Иброҳим сураси, 7-оят)
Яхши амалларга янада шавқ пайдо бўлса, гуноҳлардан нафрат янада зиёда бўлса, қанча шукр қилиб борсангиз, шунча бу неъмат зиёда бўлиб боради. Хайр амаллар кўпайиб боради ва гуноҳлар камайиб боради. Хаттоки, бир вақт шундай бўладики, тоатда лаззат сеза бошлайди ва гуноҳлардан нафрат бўлади. Худо сақласин, агар гоҳо гуноҳга мубтало бўлса, унда лаззат бўлмайди.
Ҳажнинг таъсирлари аслида тақво ҳолатидир
Сиз муҳтарам зотлар ҳажга ташриф буюрдингиз. Шунда у ердаги муҳитнинг сизга таъсирлари бўлди. Ҳозиргача ўша таъсирлар бор. Бундан олдин бу таъсирлар сўнган эди. Уларни муҳофаза қилинг. Бу таъсирлар аслида тақво ҳолатидир. Уни муҳофаза қилишлик жуда зарурдир. Қуръони каримда тақвонинг муҳофаза қилишлик йўли айтилган. Аллоҳ таъоло шундай дейди:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ
Яъни: “Эй, иймон келтирганлар! Аллоҳга тақво қилинг ва содиқлар билан бирга бўлинг”. ( Тавба сураси, 119-оят)
Ушбу оятда аввал, “Эй, иймон келтирганлар! Аллоҳга тақво қилинг (Аллоҳдан қўрқинг)” дейилди. Аллоҳдан қўрқишдан мақсад, Аллоҳга итоатсизлик қилмаслик ва гуноҳлардан сақланишликдир.
Аллоҳ таоло барчаларимизга шундай ҳажни насиб қилсин.
Тошкент шаҳар “Ҳазрати Али” жоме масжиди имом ноиби
Абдулқайюм Ғофуров таржимаси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг барча сифатлари ҳам камолот сифатларига дахлдор эканига шубҳа бўлиши мумкин эмас. У кишининг буюк ҳаётларини диққат билан ўрганган уламолар Оиша онамиз розияллоҳу анҳода бошқаларда бўлмаган қирқта комилалик сифатлари бор эканини таъкидлайдилар. Ана шунинг учун ҳам бу ҳақда бир-икки оғиз сўз айтмоқни раво кўрдик.
Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг камолот сифатлари ҳақида сўз юритар эканмиз, бу сифатлар рўйхатининг бошида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ворид бўлган ҳадиси шарифлар туришини айтиб ўтмоғимиз лозим. У зот Оиша онамиз розияллоҳу анҳо ҳақларида ажойиб мадҳларни айтганлар.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй Оиша! Мана бу Жаброил, у сенга салом айтмоқда», дедилар.
«Ва алайҳиссалому ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳу! Эй Аллоҳнинг Расули, сиз мен кўрмаган нарсани кўрасиз», дедим».
Жаброил алайҳиссалом бу дунёда пайғамбарлардан бошқа кимга салом айтганлар?
Жаброил алайҳиссалом бу дунёда пайғамбарлардан бошқа биргина инсонга – Оиша онамиз розияллоҳу анҳога салом айтганлар.
Мана шу улуғ мақомнинг ўзи бир оламга татийди.
Абу Мусо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Эркаклардан кўпчилик баркамол бўлдилар. Аёллардан Марям Имрон қизи ва Фиръавннинг аёли Осиёдан бошқаси баркамол бўлмади.
Оишанинг бошқа аёллардан устунлиги сарийднинг бошқа таомлардан устунлигига ўхшайдир», дедилар».
Иккисини Бухорий, Муслим ва Термизий ривоят қилганлар.
Ушбу ҳадиси шарифда аслида аёлларнинг, хусусан, Марям онамиз, Осиё онамиз ва Оиша онамизнинг бошқа аёллардан устун бўлган фазллари ҳақида сўз боради.
«Эркаклардан кўпчилик баркамол бўлдилар».
Эркаклардан баркамол бўлганлар рўйхатининг аввалида Пайғамбар алайҳиссаломлар турадилар. Улардан бошқа баркамол эркаклар ҳам бор. Бу ҳақиқат ҳаммага маълум.
«Аёллардан Марям Имрон қизи ва Фиръавннинг аёли Осиёдан бошқаси баркамол бўлмади».
Бу икки улуғ зотнинг баркамол бўлганликлари Қуръони каримда уларнинг биргаликда, хос зикр қилинишларидан ҳам билиб олинади.
Аллоҳ таоло «Таҳрим» сурасида:
«Аллоҳ иймон келтирганларга Фиръавннинг хотинини мисол қилиб келтирди. Ўшанда у: «Роббим! Менга Ўз ҳузурингда, жаннатда бир уй бино қилгин. Менга Фиръавндан ва унинг ишидан нажот бергин ва менга золим қавмдан нажот бергин», деб айтди», деган (11-оят).
Фиръавннинг хотини ўша пайтдаги энг катта подшоҳнинг аёли эди. Емак-киймакда тўкин эди. Нимани хоҳласа, шуни қилиши мумкин эди. Қасрларда, турли неъматлар ичида фароғатда яшашига қарамасдан, у кофир ва золим эрига ҳамда қавмига қарши чиқди. Аллоҳга иймон келтирди. Аллоҳдан жаннатда уй қуриб беришини сўради. Бу ҳол эса дунё ҳою ҳавасидан устун келишнинг олий мисолидир.
Мўминларнинг иккинчи мисоли Марям бинти Имрондир.
«Ва фаржини пок сақлаган Имрон қизи Марямни (мисол келтирди). Бас, унга Ўз руҳимиздан пуфладик ва У Роббининг сўзларини ҳамда китобларини тасдиқ қилди ва итоаткорлардан бўлди» (12-оят).
Имроннинг қизи Марям Аллоҳга соф эътиқодда бўлганлар ва ўзларини ҳам соф тутганлар. Яҳудийлар туҳмат қилганларидек, нопок бўлмаганлар. Аллоҳ таоло Жаброил фаришта орқали ана шу пок жасадга ўз руҳидан «пуф» дейиши билан Ийсо алайҳиссаломни ато қилган.
«Оишанинг бошқа аёллардан устунлиги сарийднинг бошқа таомлардан устунлигига ўхшайдир».
Энди Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжаи мутоҳҳаралари – Оиша онамизнинг фазллари ҳақида сўз кетмоқда. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам у кишининг бошқа аёллардан фазлларини сарийд деб номланадиган таомнинг ўша вақтдаги бошқа таомлардан устунлигига ўхшатмоқдалар.
Ўша пайтда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ва саҳобаи киромлар яшаб турган жамиятнинг шароити ва таомилига кўра, сарийд бошқа таомлардан афзал таом ҳисобланар эди.
Худди шунга ўхшаб, Оиша онамиз ҳам бошқа аёллардан афзал эдилар.
Бу дунёда ким ушбу мақомга сазовор бўлибди?!
Ушбу мақомга бу дунёда фақат Оиша онамиз розияллоҳу анҳо сазовор бўлдилар.
Термизий ва Бухорий Амр ибн Ос розияллоҳу анҳудан ривоят қиладилар:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мени Зотус-Салосил аскарига бошлиқ қилдилар. Қайтиб келганда:
«Эй Аллоҳнинг Расули, одамларнинг қайсиниси сиз учун энг маҳбубдир?» дедим.
«Оиша», дедилар.
«Эркаклардан-чи?» дедим.
«Унинг отаси», дедилар.
«Сўнгра ким?» дедим.
«Сўнгра Умар», дедилар ва бир неча одамларни санадилар. Бас, мени охирларида қилиб қўймасинлар, деб, сукут сақладим».
Аллоҳнинг Расули учун одамларнинг қайсиниси энг маҳбуб экан?
Аллоҳнинг Расули учун одамлар ичида Оиша онамиз розияллоҳу анҳо энг маҳбуб эканлар.
Бу дунёда ким ушбу мақомга сазовор бўлибди?
Ушбу мақомга бу дунёда Оиша онамиз розияллоҳу анҳо сазовор бўлибдилар.
Имом Абу Яъло «Муснад»ларида Оиша онамиз розияллоҳу анҳодан ривоят қиладилар:
«Менга ҳеч бир аёлга берилмаган тўққиз нарса берилган:
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга уйланишга амр қилинганларида Жаброил алайҳиссалом суратимни олиб тушиб, у зотга кўрсатган.
– У зот менга бокира ҳолимда уйланганлар. Мендан бошқага бокира ҳолида уйланмаганлар.
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бошлари менинг қучоғимда турган ҳолда вафот этдилар.
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менинг уйимда дафн қилиндилар.
– Фаришталар менинг уйимни ўраб олган эдилар. У зотга мен у кишининг кўрпаларида турганимда ваҳий нозил бўлар эди. У зот мени ўзларидан узоқлаштирмас эдилар.
– Мен у зотнинг халифалари ва сиддиқларининг қизиман.
– Менинг оқловим осмондан нозил бўлган.
– Мен покнинг ҳузурида пок яратилганман.
– Менга мағфират ва карамли ризқ ваъда қилинган».
Имом Қуртубий ўз тафсирларида Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг камолот сифатлари ҳақида сўз юритар эканлар, жумладан, қуйидагиларни айтганлар:
«Баъзи аҳли таҳқиқлар айтурлар:
«Юсуф алайҳиссалом фаҳш ишда туҳмат қилинганида Аллоҳ у кишини бешикдаги гўдакнинг тили билан оқлади.
Марям фоҳишаликда туҳмат қилинганида Аллоҳ у кишини ўғиллари Ийсо алайҳиссаломнинг тили билан оқлади.
Оиша фаҳш ишда туҳмат қилинганида Аллоҳ у кишини Қуръон билан оқлади. Аллоҳ у киши учун гўдакнинг оқлашини ёки набийнинг оқлашини раво кўрмади. Аллоҳ у кишини туҳматдан Ўз каломи ила оқлади».
Аллоҳ таоло бу дунёда кимни туҳматдан Ўз каломи ила оқлабди?
Аллоҳ таоло бу дунёда фақат Оиша онамиз розияллоҳу анҳони туҳматдан Ўз каломи ила оқлаган.
"Нубувват хонадони хонимлари" китобидан.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 