Ҳаж амалларини адо этишга ҳозирлик кўраётган юртдошларимиз қалблари ўзгача қувончга тўлиб, ибодат завқини ҳис этмоқдалар. Боиси бу ердаги қулай шарт-шароитлар, яратилган имкониятлар жуда ҳам юқори даражада.
Макка шаҳридаги ишчи гуруҳининг билдиришича, зиёратчиларимизга Маккаи мукаррамада замонавий меҳмонхона ўзбекистонлик зиёратчилар хизматида бўлмоқда. Айни кунларда, зиёратчилар ибодатларини чиройли ва мукаммал адо этишлари учун меҳмонхонада барча қулайликлар муҳайё қилинган.
5 август куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари зиёратчиларнинг таомланиш жараёнлари билан яқиндан танишдилар, улар билан биргаликда тамадди қилдилар.
Айтиш жоизки, Ўзбекистондан борган 15 нафар моҳир ошпазлар зиёратчиларимизга ўзларини ҳудди ватандагидек ҳис этишлари ва ибодатларда енгиллик бўлиши учун муносиб таомларни тортиқ этишмоқда.
Муфтий ҳазратлари зиёратчиларнинг таомномасида иссиқ кунларда одамларни зўриқтирмайдиган ва ибодат қилишларига ҳалал бермайдиган овқатлар бўлишига алоҳида эътибор қаратиш зарурлигини таъкидладилар. Шунингдек, миллий таомлар, парранда, балиқ ва енгил ҳазм бўладиган овқатлар тайёрлашини ошпазларга тавсия этдилар. Кучли қовурилган, ёғли ва ҳамрли таомлардан имкон қадар сақланишни билдирдилар.
Саудия Арабистонидаги ҳамкор “ал-Ҳидоя” ширкати томонидан таомлар сўнггида олма, хурмо, нок, банан каби ҳўл мевалар ҳамда қатиқ каби сут маҳсулотлари берилмоқда. Иложи борича кўпроқ сув ва шарбатлар ичиш шифокорлар томонидан тавсия этилмоқда, чунки иссиқ об-ҳаво шароитида организмда суюқлик миқдорини нормал даражада сақлаб туриш учун жуда ҳам муҳимдир.
Бир сўз билан айтган-да, зиёратчиларимизга барча шарт-шароитлар энг юқори даражада муҳайё қилинган, асосий мақсад эса уларнинг ибодат ҳаловатларини топишларига хизмат қилишдир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Тарихчилар Усмонли султонларининг ҳаж зиёратига бормаганига икки сабабни кўрсатадилар:
1. Хавфсизлик муаммолари:
Султонлар ҳаж сафарига боришда хавфсизлик муаммоларига дуч келган бўлишлари мумкин. Улар учун ҳажга бориш оддий одамларникидан фарқли равишда мураккаб бўлган, чунки султоннинг йўлда ҳужумга учраш хавфи катта эди. Бу ҳолат катта қўшин билан сафар қилишни талаб қиларди. Ҳаж ниятида йўлга чиқиб қон тўкишга сабаб бўлмаслигини афзал билганлар.
2. Давлат бошқарувидаги масъулият:
Султонлар мамлакатни муддатсиз тарк этиш хавфли деб ҳисоблашган. Ҳаж сафарлари бир неча ой давом этгани сабабли, давлатни ҳукмдорсиз қолдириш анархия ва сиёсий беқарорликка олиб келиши мумкин эди. Шунинг учун султонлар ҳаж ўрнига давлат бошқаруви ва харбий юришларга устунлик берганлар.
Вақт ўтиши билан Усмонлилар сулоласига бу анъанага айланди. Султонлар “ҳажжи бадал” қилишни тайинлаган бўлиши мумкин.
Шу билан бирга, Усмоний султонлари Макка ва Мадинага доим эътибор қаратган. Улар ҳар йили хайрия карвонларини жўнатиб, муқаддас шаҳарларнинг аҳолисига молиявий ёрдам кўрсатганлар ва Ҳарамайн масжидларини таъмирлаб, кенгайтириб турганлар.
Пўлатхон Каттаев,
ТИИ Ҳадис ва Ислом тарихи фанлари кафедраси катта ўқитувчиси.