13 Январ, 2025, 13 Ражаб, 1446
13 Январ, 2025, 13 Ражаб, 1446
Бурсалик машҳур олим, авлиё Муҳаммад Уфтода ҳазратлари 1490 йилда таваллуд топганлар ва 1581 йилда вафот этганлар. Бурсадаги Жомеъ масжидида муаззин ва имом бўлиб хизмат қилганлар. Жуда кўп шогирдларни тарбия қилганлар. Шогирдлар орасида тақвоси билан ажралиб тургани Азиз Маҳмуд Ҳудойи ҳазратлари эдилар. У киши 1541 йилда Онадўлида таваллуд топиб, 1628 йилда Истанбулда вафот этганлар. Маҳмуд Ҳудойи ҳазратлари Бурса қозиси бўлиб хизмат қилганлар. Кейинчалик Муҳаммад Уфтода ҳазратларига шогирд бўлиб, руҳий тарбиянинг катта устозларидан бўлиб етишганлар.
Маҳмуд афанди устозлари Муҳаммад Уфтода раҳимаҳуллоҳнинг хизматларида юрган кезларида, устознинг таҳоратларига сув иситиб берардилар. Бир куни Маҳмуд афанди уйқудан туриб қарасалар, сув иситилмаган. У вақтларда олов чақмоқ тош воситасида ёқилган. То тошни бир-бирига уриб, оловни ёқолмаганларидан сўнг нима қилишларини билмай, обдастани бағриларига босиб, кўзларини юмган ҳолда ўйга толадилар. «Устозимнинг қўлларига қандай қилиб совуқ сув қўяман» деб ноқулай аҳволда ўтирганларида, устозлари Муҳаммад Уфтода келиб қоладилар ва шогирднинг ҳаяжон ичра ўтирганини кўриб, «Болам, сенга нима бўлди?» деб сўрайдилар. Шогирдлари устознинг келганларини ҳам сезмасдан, кўзлари юмуқ ҳолда қумғонни қучганча ўтираверадилар. Устозлари индамасдан ўтирадилар ва «Қани, Маҳмуд, сувни қуй!» дейдилар. Маҳмуд афанди ўзларига келиб, олдиларида устозлари ўтирганини кўрадилар. Устозлари яна гапларини такрорлайдилар. Шогирд бўлса, «Лекин устоз, сув...» дейдилару, сувнинг совуқлигини айтолмайдилар. Кейин ноилож сувни қуя бошлайдилар. Сув обдастадан чиқар экан, илиқлигидан ундан чиқаётган буғ ҳам кўринар эди. Устоз қўлларини ювиб бўлгач, шогирдларига қараб табассум қиладилар ва «Азизим Маҳмуд, хизматинг тамом бўлди. Бу сув дунё оловида исиганга ўхшамайди. Бу сув қалбингдаги ишқ, муҳаббат оловида исиганга ўхшайди. Бизни ҳам куйдирди» дейдилар.
Ҳа, азизлар, Аллоҳ таоло Ўзининг хоҳлаган бандасига валийлик мартабасини бериб, унга мана шундай кароматларни ато этиб, мақомини юксалтириб қўяди.
Аллоҳ таоло барчамизни Тўғри Йўлда собитқадам айлаб, хотимамизни чиройли қилсин!
Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади
Ота-оналар ўғилларига Муҳаммад деб исм қўйишни афзал кўрадилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак исмлари саҳобалар давридан бошлаб ҳозиргача У зот алайҳиссаломга муҳаббат юзасидан фарзандларга қўйиб келинади. Қолаверса, бир қанча ҳадиси шарифларда, уламоларнинг сўзларида бу муборак исмни фарзандларга қўйиш тавсия қилинган ва мақталган. Жумладан Имом Бухорий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Исмимни қўйинглар, аммо куням билан куняланманглар”, деганлар.
Имом Молик разияллоҳу анҳу айтадилар: “Мадина аҳли шундай дер эди: “Муҳаммад исмли кишиси бор ҳеч бир оила йўқки, унга кўплаб яхшиликлар берилмаган бўлса”.
Аммо, “қасамки, кимки сенинг исминг Муҳаммад билан аталса, ҳеч қачон дўзах ўти унга тегмайди”, “Қиёмат куни, эй исми Муҳаммад бўлган банда, жаннатга кириш учун ўрнингда тур, деб нидо қилинади” каби уйдирма ҳадислар кўплаб учрайди. Мазкур муборак исмга оид бир қанча уйдирма ҳадислар китобларга кириб қолганини уламолар аниқлаган ва мусулмонларни огоҳ этиш учун уйдирма ҳадисларга оид ёзган китобларига киритганлар.
Муҳаммад исми дўзахдан асраши, қиёматда фойда бериши каби фазилатлар баён қилинган юқорида зикр этилган ҳадислар ҳақида Имом Шомий асарида бундай деган: “Муҳаммад исми бандага фойда келтириши ҳақида биронта саҳиҳ ҳадис йўқ”.
Бакр Абу Зайд айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан Муҳаммад ёки Аҳмад исмли кишини мақтагани ёки бировни бу икки исм билан чақиришни ман қилгани ҳақидаги ҳар қандай ҳадис саҳиҳ эмас” (“Тасмиятул мавлуд”, 17-бет).
Яна бир муҳим жиҳат, бу исм шарафли исмлардан, аммо исм инсонга одамлар орасида афзаллик бермайди. Агар бу исмни бирор инсонга қўйилса, ўша инсоннинг исми ҳисобланади. Бу инсонни чақирилса ёки исми айтилса, унга саловат айтиш каби Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламга оид ҳукмлар қилинмайди.
Асосий ва муҳим жиҳат Муҳаммад деб номланиш эмас, балки У зотга эргашиш эканлигини уламолар таъкидлаганлар. Инсонга солиҳ амаллари ва Аллоҳдан қўрқиши дунё ва охиратда фойда беради.
Пўлатхон Каттаев,
ТИИ Ҳадис ва Ислом тарихи фанлари кафедраси
катта ўқитувчиси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа