Барчамизга маълумки, масжид мусулмонлар учун ибодат маскани бўлиб, унда ягона Аллоҳ таолога ибодат қилинади, қалбан ва руҳан У зотга қурбат ҳосил қилинади. Шунинг учун ҳам, масжид – Аллоҳнинг уйи, деб эътиқод қилинади. Шу ўринда, масжидга киришнинг номозхон амал қилиши керак бўлган одоблари бўлиб, бунга номозхоннинг маънавий ва жисмий нопокликлардан пок бўлиши мисол бўлади. Бу борада буюк имомларимиз ҳаётларидан биз учун гўзал намуналар бисёр бўлиб, қуйида шулардан бирини келтирамиз.
Бу намуна буюк аждодимиз, ҳадис илми султони Имом Бухорий раҳматуллоҳи алайҳ тўғрисида бўлиб, воқеани ўтган асримиз шайхларидан бири Абдулфаттоҳ Абу Ғудда раҳимаҳуллоҳ ўзининг Имом Абу Абдуллоҳ Муҳасибий қаламига мансуб “Рисалатул мустаршидин” асарига ёзган шарҳида келтиради:
“Имом Бухорий раҳимаҳуллоҳнинг амаллари тўғрисида гапирганда, бунга Ҳофиз Ибн Ҳажарнинг “Саҳиҳи Бухорий” шарҳида Имом Бухорий ҳақидаги ривоятлари кифоядир. Ҳофиз айтади: “Муҳаммад ибн Мансур шундай дейди: “ Биз масжидлардан бирида Абу Абдуллоҳ Бухорий билан бирга эдик. Бир киши соқоли орасидан нопок нарсани олдида, уни ерга ташлади. Имом Бухорийга назар солдим. У киши бир ердаги нарсага қарарди, бир атрофдаги одамларга қарарди. Ниҳоят, одамлар ғафлатда туришганида, ердан нарсани олиб, чўнтакларига солиб қўйди. Масжиддан чиққанларида, уни чўнтагидан чиқариб, ерга ташлаганини кўрдим”.
Кўриб турганимиздек, Имом Бухорий ҳазратлари масжид ерини нопокликлардан асради. Менга нима, деб эътиборсизлик қилмади. Бу эса, у кишининг илму амали, тақвоси нақадар эканлигига далолат қилади. Шунинг учун ҳам, Аллоҳ таоло бизларга ўзининг солиҳ бандаларига эргашишни буюради:
أولئك الذين هدى الله فبهداهم اقتده
“Ана ўшалар Аллоҳ ҳидоят қилган зотлардир. Бас, уларнинг ҳидоятига эргаш”[1].
Халилуллоҳ Юсуф
[1] Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф. Тафсири Ҳилол
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
العَظِيمُ
34. Ал-Аъзийм.
Ақл тасаввур қила олмайдиган даражада азаматли ва улуғ.
الغَفُورُ
35. Ал-Ғафур.
Кўп мағфират қилувчи.
الشَّكُورُ
36. Аш-Шакур.
Оз амал учун кўп савоб берувчи.
العَلِيُّ
37. Ал-Алий.
Мартабаси олийликда бениҳоя.
الكَبِيرُ
38. Ал-Кабийр.
Ҳар бир нарсадан улуғ.
االْحَافِظُ
39. Ал-Ҳафиз.
Ҳар бир нарсани муҳофаза қилувчи.
المُقِيتُ
40. Ал-Муқийт.
Барча моддий ва руҳий ризқларни яратувчи.
الحَسِيبُ
41. Ал-Ҳасийб.
Кифоя қилувчи. Қиёматда бандаларнинг ҳисобини қилувчи.
الجَلِيل
42. Ал-Жалийл.
Сифатлари улуғ зот.
الكَرِيمُ
43. Ал-Карийм.
Биров сўрамаса ҳам, ҳеч бир эваз олмасдан, нарсаларни кўплаб ато қилувчи.
الرَّقِيبُ
44. Ар-Рақийб.
Ҳеч бир заррани ҳам қўймай текшириб турувчи.
المُجِيبُ
45. Ал-Мужийб.
Дуоларни ижобат қилувчи.
الوَاسِعُ
46. Ал-Восиъ.
Ҳамма нарсани кенг илми ила иҳота қилган. Барчани кенг раҳмати ила қамраб олган.
الحَكِيمُ
47. Ал-Ҳакийм.
Ҳар бир нарсани ҳикмат ила қилувчи.
الوَدُودُ
48. Ал-Вадуд.
Барчага яхшиликни раво кўрувчи.
المَجِيدُ
49. Ал-Мажийд.
Шон-шарафи ва қадри беҳад юксак.
الباعث
50. Ал-Боъис.
Халқларга пайғамбарлар юборувчи. Кишиларга ҳиммат юборувчи. Ўликларни қайта тирилтирувчи.
الشَّهِيدُ
51. Аш-Шаҳийд.
Ҳар бир нарсага ҳозиру нозир. Барчага шоҳидлик берувчи.
الحَقُّ
52. Ал-Ҳақ.
Ўзгармас, собит зот. Ҳақни юзага чиқарувчи.
الوَكِيلُ
53. Ал-Вакийл.
Барчанинг иши унга топширилган зот.
القَوِيُ
54. Ал-Қовий.
Қувватли Зот.
المَتِينُ
55. Ал-Матийн.
Машаққат билмас, кучли Зот.
الوَلِيُ
56. Ал-Валий.
Муҳаббат қилувчи, нусрат берувчи ва халқининг ишини юритувчи зот.
الحَمِيدُ
57. Ал-Ҳамийд.
Барчага мақтовлар ила мақталган зот.
المُحْصِى
58. Ал-Муҳсий.
Барча нарсанинг ҳисобини олувчи зот.
المُبْدِئ
59. Ал-Мубдиъ.
Барча нарсаларни аввал бошдан бор қилган зот.
المُعِيد
60. Ал-Муъийд.
Йўқ бўлган нарсаларни яна қайтадан бор қилувчи.
المُحْيِى
61. Ал-Муҳйи.
Тирилтирувчи. У зот ўликларни тирилтирувчидир.
المُمِيت
62. Ал-Мумийт.
Ўлдирувчи. Барча жонзотларнинг жонини олувчи.
الحَيُّ
63. Ал-Ҳайй.
У ҳамиша тирикдир, У ўлмайди. Аллоҳнинг ҳаёти абадийдир, ўлим ила йўқ бўлмас. Аллоҳнинг ҳаёти азалий, олдин йўқ бўлган эмас.
القَيُّومُ
64. Ал-Қайюм.
Ҳар бир нарса устида турувчи ва ҳар бир турувчи нарса Унинг сабабидангина туради.
الوَاجِد
65. Ал-Вожид.
Хоҳлаган нарсасини топувчи. Бу ишда биров Уни тўса олмайди.
المَاجِد
66. Ал-Мажид.
Улуғлик ва шараф соҳиби.
Даврон НУРМУҲАММАД