Танловга!
Кўпчилик инсонлар кундузи турли хил касб ва тижоратлари билан банд бўлишади. Табиийки, Рамазонда ҳам бу ҳолат давом этади ва бунга кечалари таровеҳ намозларини адо этиш ҳам қўшилади. Натижада, кўпчилик толиқади, саҳарликка туришга қийналади ва саҳарликка турмасдан ҳам рўза тутиш мумкин ёки мумкин эмаслиги ҳақида саволлар беришади. Аслини олганда уламоларимиз бир инсон ухлаб қолиб ёки бошқа бир сабабли саҳарлик қилолмай қолса тутган рўзаси рўза бўлаверишини айтишган, аммо эътибор қаратишимиз керак бўлган бошқа бир жиҳат ҳам мавжуд. Биз мўминлар ўзимиз учун юксак намуна бўлган Зот – суюкли Ҳабибимизга эргашиш, суннатларини маҳкам тутишга буюрилганмиз. У зот эса бизга саҳарлик қилишимизни буюрганлар.
عن أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «تَسَحَّرُوا فَإِنَّ فِي السَّحُورِ بَرَكَةً» رواه مسلم.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Саҳарлик қилинглар, чунки саҳарликда барака бор», дедилар. Муслим ривояти.
Демак, саҳарлик қилиш аввало У зотнинг суннатларига эргашиш экан. Суннатга эргашиш эса Қиёмат куни У зотнинг шафоатларига ноил бўлишга сабаб бўлади. Атайлаб, саҳарлик суннат эканлигини менсимаган ҳолда тарк этиш эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбатан ҳурматсизлик бўлиб бу иш гуноҳкор бўлишга олиб боради. Юқоридаги ҳадиси шарифдан саҳарлик қилишда барака бор эканлиги маълум бўлди. Уламолар саҳарликдаги барака бир неча жиҳатдан бўлиши мумкинлигини айтишган:
Имом Сарахсий айтадилар: «Рўза билан нафсга курашиш орқали Аллоҳга яқин бўлиш ҳосил бўлади. Нафсга қарши кураш эса икки йўл билан юзага чиқади. Биринчиси, таомга иштаҳа бўлиб туришига қарамай нафсни таомдан тийиб туриш, иккинчиси эса (саҳарлик учун) уйқу ширин пайтда уйғонишдир».
Бундан ташқари саҳарлик қилишнинг фазилатли амал эканлигига далолат қилувчи бир қанча ҳадиси шарифлар мавжуд. Демак, имкон қадар яхши ният билан, суннатга эргашиш мақсадида бир қултум сув билан бўлсада саҳарлик қилиш жуда катта ажр-савобга сабаб бўлади ва тутиладиган рўзанинг ажрига ажр қўшилади. Аллоҳ таоло барчамизга ушбу ажру савобларни қўлга критишни насиб айласин!
Ийсохон Яҳё тайёрлади
Бомдод намози савоби кўп ва аҳамияти катта намоздир. Баъзиларда “Нега Аллоҳ таоло бандалари бомдод намозини адо этиши учун бу пайтни, яъни уйқу пайтини ихтиёр қилди?” деган савол пайдо бўлиши мумкин.
Инсон бирор мукофотга эришганда ёки бирор воқеадан хурсанд бўлганда, гўзал манзарани кўрганда, миясида дофамин деган секреция, гармон ишлаб чиқарилади.
Хўш, дофамин нима? Бу – роҳатланиш ва завқланиш учун жавобгар нейромедиатор (нервларга сигнал узатувчи восита). Биз учун ёқимли бирор ҳодиса рўй берган пайтда миямизда дофамин ишлаб чиқарилади. Кечасидаги уйқу миянинг бу моддани камроқ ишлаб чиқаришига ёрдам беради. Шунда мия кундузи бу моддани кўпроқ ишлаб чиқаришига имкон қилинган бўлади. Қуёш чиқишидан олдин уйқудан туриш дофаминнинг кўп миқдорда ишлаб чиқарилишига ёрдам беради. Мана шунда мия ўз вазифасини юксак лаёқат билан бажаради. Натижада, инсон хушкайфият, хурсанд ҳолда бўлади.
Дофамин мия ҳужайралари орасида гармон, асаблараро узатгичи вазифасини бажаради. Бу модда кўпайгани сари мия энг яхши ҳолатда, инсон эса бағри дили очилган, ёқимли туйғулар оғушида бўлади.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳақда бундан бир минг тўрт юз йил олдин айтганлар. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан бундай ривоят бор: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: «Шайтон сизлардан бирингиз ухлаб ётган пайтида гарданига учта тугун тугади. У ҳар бир тугунга ура туриб: «Ҳали тун узоқ, ухлайвер», дейди. Агар (банда) уйғониб, Аллоҳни зикр қилса, битта тугун ечилади. Агар таҳорат қилса, иккинчи тугун ечилади. Агар намоз ўқиса, учинчи тугун ҳам ечилади ҳамда у тетик ва хушҳол бўлиб қолади. Акс ҳолда ланж ва танбал инсонга айланади» (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Ҳадисдаги “Акс ҳолда ланж ва танбал инсонга айланади” деган жумла ҳозирги замон илмининг хулосасидир. Қуёш чиқишидан олдин уйқудан туриш кишини нафсий, руҳий хотиржамликка олиб боради.
Эй мўмин биродарим! Энди бомдод намозига уйғониб, танангизда тетиклик, қалбингизда хотиржамлик, кайфиятингизда кўтаринкилик, бутун жисмингизда хушҳолликни ва энг муҳими, Аллоҳнинг фарзини адо этиб, улкан савобларни қўлга киритинг.