31 Декабр, 2024, 1 Ражаб, 1446
31 Декабр, 2024, 1 Ражаб, 1446
Яхши келдинг, эй шарофатли азиз меҳмонимиз,
Интизор эрди йўлингда дийдаи гирёнимиз,
Эй кўнгиллар истаги, маҳбубимиз, жононимиз,
Ўртанур шавқинг била бу сийнаи сўзонимиз,
Тийра кулбамиз ёрутдинг, эй маҳи тобонимиз.
Жилвалар айлаб саодат буржида, эй навниҳол,
Юз очиб, қилдинг намоён нозанинлардек жамол,
Барқарор ўлғил камолот авжида кўрмай завол,
Хуш келибсан, кетмағил, то умримиз борича қол,
Кечсин эмди сен била қолган ҳаёти фонимиз.
Дилҳазинларни қудуминг шоду хандон айлади,
Кечамизни партави моҳинг чароғон айлади,
Ҳар саҳар субҳинг насими анжумафшон[i] айлади,
Сен туфайли Тангри неъматлар фаровон айлади,
Ҳайри баркат келганинг моҳи шариф рамадонимиз.
Қайси бир мадҳинг рақам қилгай сенинг, эй яхши зот,
Улки мўмин баҳравар сендин ҳаёту ҳам мамот,
Эй карамбахшу сахолик, боиси хайру закот,
Топғуси бечоралар сен бирла тангликдин нажот,
Хайри мақдам, эй фазилатли маҳи ғуфронимиз.
Таърихи ҳижратга ўтгач икки йил ул биру бор,
Бандаларга рўза тутмоқ амрин этди ошкор,
Эҳтиром ила тутинг одобини, эй рўзадор,
Кони хислат, хосиятбахшу маҳи раҳматнисор,
Бир улуғ неъматки, бизга туҳфаи раҳмонимиз.
Ассалом, эй моҳи олий, хуш келибсан, марҳабо,
Эй ғубори хоки пойинг дийдаларга тўтиё,
Қилмадик шойиста амринг, тутмадик шартинг бажо,
Бўлғумиз афв этмасанг, шармандаи явмил-жазо,
Ул куни сўрганда биздин адл ила султонимиз.
Ҳақ таоло бизга кўп лутфу иноят айлади,
Сен каби бир моҳи раҳматни каромат айлади,
Холисанлиллоҳ агар ким сенга хизмат айлади,
Они Тангрим лойиқи дийдору жаннат айлади,
Иллати журму гунаҳлар дардига дармонимиз.
Жумла ойлардин фазилатли, муборак номсан,
Бенаволарга саховатли улуғ айёмсан,
Соим[ii] аҳлини зиёфат қилғучи ҳар шом сан,
Раҳматидин Жабраилдек қосиди пайғомсан,
Хайрхоҳу журмпўшу[iii] пардаи нуқсонимиз.
Мушкбўйи файзи субҳингдин муаттардур димоғ,
Рўшнойи лайлатил-қадрингда юлдузлар чироғ,
Ғафлат аҳли уйқуда бебаҳра, кундуз кун синоғ,
Яхшилар бедор ўлиб, тунлар фароғатдин йироғ,
Айлашиб хатму тиловат ҳофизи қуръонимиз.
Эй маҳи ашраф[iv], фазилат сенда беҳад бордур,
Ҳам савобинг беҳисобу ҳикматинг бисёрдур,
Сусти ҳозим[v], заъфи меъда бирла ким бемордур,
Ҳикматинг бу дарду иллатга шифо изҳордур,
Ҳар маризу[vi] ҳар тани бемора сен Луқмонимиз.
Бизни, ё Раб, яхшиларнинг зумрасига қил вусул,
Журмимизни мағфират қил, айла раҳматга духул,
Айбу нуқсон бирла тутган рўзамизни қил қабул,
Бу Суҳайлий осийнинг сендин мудом уммиди шул,
Вақти риҳлатда саломат айлагил иймонимиз.
[i] анжумафшон — юлдуз сочувчи, нур сочувчи
[ii] соим – рўзадор
[iii] журмпўш – айбларни ёпгувчи
[iv] ашраф – энг улуғ
[v] сусти ҳозим – ҳазм тизимининг бузилиши
[vi] мариз – касал
Дадахон қори Суҳайлий
Дунё илм-фан ривожида Ислом маърифати ва маданиятининг ўрни беқиёсдир. Кўплаб алломалар ва уламоларнинг маънавий-илмий асарлари ўз давридан ҳозирги вақтгача аҳамиятини йўқотмасдан илм-фан тараққиётига муҳим манба сифатида эътироф этиб келинмоқда. Умумжаҳон эъзозлаган олимлар ва уламолар Боғдод, Дамашқ, Самарканд, Бухоро, Гранада ва Триполи каби шаҳарларда яшаб ижод қилганлар. Улар: Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Доримий, Имом Мотуридий, Маҳмуд Замаҳшарий каби уламолар динимиз ривожига ҳисса қўшган. Аббосийлар давридан бошлаб Триполи шаҳри мана бир неча асрдирки илм-фан маркази бўлиб қолмоқда. Фотимийлар даврида эса Триполи шаҳри пойтахт бўлди. Ҳалифа Ибн Аммор Триполини илм марказига айлантирди ва ўз даврининг энг йирик кутубхоналаридан бири очилди. Манбаларга кўра унда юз минг жилд китоб мавжуд эди. Унинг даврида олимлар, уламолар ва ёзувчилар улуғланган. Уларга ғамхўрлик қилинган ва алоҳида ҳалифа эътирофида бўлишган.
Ҳозирги кунда ҳам Триполида нуфузли халқаро ташкилотлар, университетлар, кутубхоналар ва илмий тадқиқот марказлари фаолият юритиб келмоқда. Шаҳар уламолар, олимлар, тадқиқотчилар ва талабалар билан гавжум. Пойтахтнинг ўзида 100 дан кўп нуфузли университетлар мавжуд. Триполи университети эса ўзида ҳам диний ва дунёвий илмларни жамлагани билан бошқа университетлардан ажралиб туради. Ушбу даргоҳ “200 нуфузли Ислом университетлари” рўйхатига киритилган. Триполи университети 1957 йилда ташкил этилган бўлиб, ҳозирги кунда 70 000 дан ортиқ талабалар бу даргоҳда таълим олиб келишмоқда. У турли йўналишдаги 20 та коллежни бирлаштиради. Исломшунослик, Илоҳият, Фиқҳ, Ҳуқуқшунослик, Тиббиёт, Хорижий тиллар ва Иқтисодиёт каби факультетлардан ташкил топган. Триполи университети динимиз қадриятлари доирасида ривожланишни ва илмий тадқиқотларни қўлловчи таълим муассасасидир. Университетнинг мақсади талабаларга Ислом дини ва ахкомлари асосида илмий ва ахлоқий таълим бериш ва турли дунёвий билимларни ўргатишдир. Триполи университетининг ўзига ҳос жихати шундаки ҳар бир талаба молиявий саводхонлик ва тадбиркорликни ўрганиши шарт. Тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи талабалар университет томонидан рағбатлантирилади.
Исломшунослик йўналиши талабалари ўқув дастури давомида Қурони каримни тўлиқ ёд олиши, шариат асосларини ўрганиши, Ислом тарихи, Ҳадис илми, Мерос тақсимоти, оғзаки ва ёзма нутқ санъати каби фанларни ўзлаштириши талаб қилинади. Исломнинг соф фитратини намойиш этиш, илм олиш ва уни улашиш ушбу йўналиш факультетининг мақсадидир. Адашган оқимлар ва экстремистик қарашдаги гуруҳларни Қурон ва ҳадис орқали эзгу йўлга чорлаш уларнинг вазифасидир.
Триполи университетида 3450 та илмий нашр фаолият кўрсатади. Уларда талабаларнинг илмий ишлари, амалиёт ва тадқиқотлар натижалари келтирилган. Мисол тариқасида, “Ислом таълимини ўрганишда Қуръони Каримнинг таъсири”, Aҳмад Aбдул Салам Aбу Мозириқнинг “Иршод ал-Ҳирон” китоби ҳақида, Шайх Aбу Aбдуллоҳ Муҳаммад бин Aли ал-Хорубийнинг “Риёд ал-Aзҳар” ва “Сирлар хазинаси”нинг лингвистик талқини каби илмий изланишлар ва мақолалар нашрлар орқали кенг оммага бериб борилади.
Шоҳруҳ УБАЙДУЛЛОҲ
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа