12 Январ, 2025, 12 Ражаб, 1446
12 Январ, 2025, 12 Ражаб, 1446
Танловга!
Инсон зоти қизиқ, келажакда ўзини қандай кўнгилсизликлар кутиши мумкин эканини ҳаёлан кўз олдига келтиради-да, ўша кўнгилсизликка йўлиқмаслик учун жон-жаҳди билан ҳаракат қила бошлайди. Камбағал бўлиб қолишдан қўрқиб, эртаю-кеч тиним билмай меҳнат қилади. Ҳалол меҳнат қилса-ку, майли. Лекин қўрқувнинг кучидан, баъзан ҳаром амалларни қилишдан ҳам тоймайди.
Ҳатто, фарзандларини ҳам кичиклигидан мана шундай қўрқувлар қуршовида улғайтиради: "Яхши ўқимасанг, катта бўлганингда аравакаш бўласан"; "Намунча лапашанг бўлмасанг? Бу аҳволда оғзингдаги ошни ҳам олдириб қўясан-ку"; "Ким нима нарсангни сўраса бериб юбораверасанми? Эртага ўзинг нима қиласан?" каби иддаолар қуршовида фарзандлар ҳам келажакда ҳеч нарсасиз қолиш, камбағаллик каби қийинчиликларга йўлиқишдан қўрқиб, топганини яшириб йиғишга, пул топиш учун ҳар қандай ҳаром ишларни қилишга ҳам тайёр бўлиб катта бўлишади. Энг қизиғи, ўша қийинчиликлар келиши даргумон. Ким қандай ҳаёт кечиради, ҳаёти давомида ким қандай машаққатга йўлиқадию, ким қандай ҳолатга тушиши фақат Яратгангагина аён. Биз эса мавҳум, кутилиши ноаниқ бўлган заҳматларга жон-жаҳдимиз билан, тиним билмай, ҳар қандоқ йўллар воситаси ила курашар эканмиз, минг афсуслар бўлсинким, ҳар бир инсоннинг бошига тушиши муқаррар бўлган қийинчилик ҳақида мутлақо унутиб қўямиз...
Қандай қийинчилик эканини англагандирсиз? Ҳа, адашмадингиз, бу - Қиёмат кунидаги ҳисоб-китоб, сўроқ, амалларимиз ҳисоби бизга кўрсатиладиган кундаги муқаррар, ҳеч ким қочиб қутула олмайдиган қийинчиликдир. Ўйлаб кўрайлик, азизлар, уч кунлик дунёнинг, қуюқ зулмати ортидан нурафшон тонги отиши аниқ бўлган, кўз очиб юмгунча ўтиб кетадиган қандайдир бир имтиҳони учун қанчалар тайёргарлик кўряпмизу, наҳот номаи аъмолларимиз кўрсатиладиган кунга тайёргарлик кўришдан ғофил қолсак?
Ортга назар ташлаб, қўйган қадамларимизни, ўтказган ҳаётимизни сарҳисоб қилиб кўрсак, қанчадан қанча хатоларга йўл қўйганлигимизни тушуниб етамиз... Шу чоғда бирдан қалбларимизни зулмат қоплагандек бўлади! Қани эди... Қани эди ортга қайтсагу, ўша хатоларсиз бир янги ҳаёт бошласак... Бунинг иложи йўқлигини ўйлаб, кўнглимиз чўка бошлайди. Беихтиёр тушкунликка тушамиз...
Мана шундай ҳис-туйғулар сизни ҳам асир этганми? Ўтган ҳаётингиздаги хатоларингиз, гуноҳларингизни эслаб кўп эзиласизми? Энди ортга йўл йўқ, чорасизман, деган ўй борлиғингизни қамраб олганми? Ўша ҳаётингизда мажбуран давом этяпсиз, ё бўлмаса тушкунлик аталмиш саҳрода тентираганча сарсон-саргардонмисиз?
Ундай бўлса, ўрнингиздан туринг! Ҳозир хатоларингизни тўғрилашнинг айни вақти! Сизда имкон бор! Ҳа-ҳа, нотўғри эшитмадингиз, имконингиз бор! Ва бу имконни сизга қандайдир психолог, қандайдир башоратчи ё бўлмаса, бирор амалдор шахс эмас, Аллоҳ ато қиляпти! Меҳрибон ва раҳмли, токи жон ҳалқумга етгунигача тавбаларни қабул қилувчи Зот сизга имкон бермоқда! Сиз мана шу имкондан фойдаланиб қолинг! Дарров таҳорат олинг-да, икки ракаат намоз ўқинг, сўнгра Аллоҳ таоло сизни қандай муқаддас ой билан юзлаштирганини ёдга олинг.
Рамазон! Тақво, ибодат, раҳмат, мағфират, гуноҳлар ўчирилувчи ойдир! Ушбу ойда Қуръони Карим нозил бўлган. Ушбу ойнинг файзи, барокати, фазилатларини санаб адоғига ета олмаймиз! Минг шукрки, Аллоҳ азза ва жалла бизларни ушбу ойга соғ-саломатликда етказди, Ўзининг то рўзи Қиёматгача ҳар бир мусулмон бандага дастуруламал бўлмиш Китобида бизларга: «Эй иймон келтирганлар! Сизлардан аввалгиларга фарз қилганидек, сизларга ҳам рўза фарз қилинди. Шоядки тақводор бўлсангиз» дея хитоб қилиб, Рамазон ойи рўзасини тутишликни фарз қилди.
Ушбу ойнинг аввалги ўн кунлигини раҳмат, иккинчи ўн кунлигини мағфират, учинчи ўн кунлигини гуноҳлардан покланиш қилиб, биз каби бандаларига ўзининг чексиз меҳру марҳаматини намоён қилди. Ушбу ойнинг фазли шу қадар улуғки, у Аллоҳнинг ҳузурида минг ойдан афзалроқдир. Шу билан бирга, меҳрибон ва раҳмли бўлган Зот бизларга қийинчилик, заҳмат етмаслиги учун тонглари саҳарлик, кечалари ифторлик қилиш имкониятини берди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар: “Муборак нонуштага келинглар! Яъни, саҳарликка”. Насоий ривояти. Ва дедилар: “Сизларга саҳарлик нонуштасини қилишингиз вожиб бўлади. Чунки у барака ато этилган нонуштадир”. Насоий ва имом Аҳмад ривояти.
Моҳи Рамазон - ушбу муборак ойга етиб келган эканмиз, Аллоҳнинг бизга берган имкони айнан мана шудир! Ҳар кечаси ғанимат бўлган ушбу ойда яна бир кеча яширилганки, бу - Лайлатул Қадр кечасидир. Ушбу кеча тўлиғича имкон бўлган муборак ойнинг ичидаги яна бир имкониятдир! Ойнинг сўнгги ўн кунлигидаги тоқ кечалардан бирига яширилган бу кеча ҳам тавбаларимиз қабул бўлиб, янги ҳаёт бошлашимиз учун Яратганнинг бизларга кўрсатган улкан марҳаматидир!
Ушбу ойда Қадр кечаси учун алоҳида, ойни рисоладагидек сўнгига етказганимиз учун алоҳида мукофот бор. Келинг, ҳозир бунинг исботи ўлароқ келтирилган ҳадис билан танишсак.
Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан, у киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қиладилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
“Рамазон ойида менинг умматимга мендан аввалги пайғамбарларга берилмаган беш нарса берилди:
Биринчиси: Рамазон ойининг аввалги кечаси Аллоҳ уларга (раҳмат) назари билан боқади, кимга Аллоҳ раҳмат назари билан боқса уни ҳечам азобламайди.
Иккинчиси: Уларнинг оғизларининг ҳиди Аллоҳ ҳузурида мискнинг ҳидидан ҳам хушбўйроқ ҳолда юрадилар.
Учинчиси: Фаришталар уларнинг ҳақларига туну-кун истиғфор айтадилар.
Тўртинчиси: Аллоҳ азза ва жалла жаннатига: "Бандаларим учун тайёрлангин ва безангин. Улардан тезда дунё қийинчиликлари, ташвишлари кетиб, менинг жаннатим ва зиёфатимга келадилар", дейди.
Бешинчиси: Агар рамазоннинг охирги кечаси бўлса уларнинг барчасини Аллоҳ мағфират қилиб юборади, дегандилар, (атрофдагилар томонидан): "Эй Расулуллоҳ, у лайлатул-қадр кечасими? деб айтилди. Шунда у зот: "Йўқ! Агар ишчилар ишларини тамомласалар ҳақлари тўлиқ қилиб бериладими?!" дедилар.
(Демак, бу мукофот, улар рўзани тўлиқ тутганлари учун берилгандир, қадр кечасининг савоби алоҳида берилади, дедилар).
(Насаий, Байҳақийлар ривояти).
Қаранг, қандай имкониятлар бизга муштоқ турибди. Ахир, шундай фазилатли ойга етишган инсон ноумид бўлиши мумкинми? Шундай имконият эшиги кенг очилиб киришимизни кутиб турсаю, тушкунликка берилишимиз қай даражада тўғри, азиз диндошим? Кечаларни қоим қилиб, кундузлари рўза тутиб, эртаю кеч дуою илтижолар айлаб, тавба қилишга шошилайлик! Атрофимиздагиларга ҳам ушбу ўзимиз хабар топган хушхабарни етказайлик! Шундай хушхабарни Аллоҳдан ваҳий орқали қабул қилиб олган ва бизларга етказган Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламга салавотлар айтиб, эргашайлик! Ёлғиз Аллоҳ учун ибодат қилиб мукофотини ҳам қуйидаги ҳадиси қудсийда келтирилганидек, Ўзидан умид қилайлик:
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Одам боласининг ҳамма амали (савоби) кўпайтириб берилур. Бир яхшиликка унинг ўн мислидан то етти юз баробаригача. Аллоҳ азза ва жалла: «Магар рўза Мен учундир. Унинг мукофотини Мен берурман. У (Одам боласи) шаҳвати ва таомини Мен учун тарк қилур», деди», дедилар». (Термизий ривояти).
Диндошим, йўлиқишимиз аниқ бўлган энг қийин, энг оғир, ҳатто эр ўз хотинидан, она ўз боласидан, ака укасидан қочадиган Қиёмат кунига тайёрланишимиз учун энг яхши фурсатда турибмиз. Аввалги гуноҳларимизни олов ўтинни йўқ қилганидек, куйдириб кетказувчи ушбу муборак ойда иложи борича кўпроқ истиғфорлар айтиб, ёлғиз Аллоҳ учун Рамазон рўзасини тутиб, тавбаларимиз қабул бўлишидан умидвор бўлайлик.
Илоҳим, ушбу ойдан барча гуноҳларимиздан покланган ҳолда чиқишликни, сўнгра кейинги ҳаётимизни шунга мувофиқ равишда Аллоҳнинг буюрганларини бажариб, қайтарганларидан қайтиб ўтказишликни Аллоҳ жумламизга насиб айласин.
Гавҳар Насруллоҳ
Жаннат аҳлига ваъда қилинган абадий неъматлар ҳақида ҳам узоқ фикр эт, қалбинг умидга тўлсин. Нафсингни хавф қамчиси билан ҳайдаб, умид билан жиловла ва сиротул мустақимга йўлла. Ана шунда буюк мулкка етасан, аламли азобдан халос бўласан.
Аҳли жаннат хусусида, уларнинг юзларида акс этган неъматлар жилваси, мушк билан муҳрланган май ила қондирилишлари ҳақида ўйлаганмисан?! Жаннат аҳли оқ дурдан тикилган чодирлар ичида, қизил ёқутдан бўлган минбарларда, яшил болишлар ва гиламлар устида, май ва асал оқаётган дарёлар бўйида қурилган сўриларда ястаниб ўтирурлар. Уларнинг атрофида хизматга ҳозир ғуломлар ва ҳеч қачон қаримайдиган болалар бўлур. Жаннат оҳу кўзли, хушхулқ ва гўзал юзли аёллар билан зийнатланган. Ёқут ва маржондек нафис бу бокираларга илгари на бир инс ва на бир жин тегинган...
Уларнинг эгнидаги оппоқ ипак кўзларни қамаштиради. Бошларидаги инжу ва маржонлар қадалган тожлари ундан-да нурафшон. Ишвалари сокинлик ва осудалик билан безанган юзлар қариб қолиш каби ноқисликлардан холи. Улар жаннат боғчаларининг ўртасида ёқутдан бунёд этилган чодирда ёлғиз бўлурлар.
Уларнинг ҳузурида борлиғи ҳаё билан тўсилган мусаффо оҳу кўз ҳурлар бор. Устларида эса мангу ёш болалар оқар чашмадан қадаҳларни, кўзаларни ва косаларни айлантириб турурлар. Яна улар учун худди садаф ичида яшириб қўйилган гавҳар мисоли оҳу кўз ҳурлар бордир. Бу ҳурлар жаннат аҳлининг дунё ҳаётида қилиб ўтган солиҳ амалларининг мукофотидир. Улар жаннатнинг чашмалар, дарёлар оқиб турган эмин мақомида, Қодир Подшоҳ ҳузуридаги рози бўлинган ўринда Маликул Карим Парвардигорининг жамолига боқадилар. Уларнинг юзларида неъматлар жилваси порлайди. Уларга на бир заифлик, на бир хорлик етади. Балки улар Парвардигори томонидан ёғдирилаётган турли неъматлардан бахтиёр, ўзлари истаган масканда абадий қолгувчидирлар. Уларга у ерда на бир хавф, на бир ҳазинлик етмас, балки балою фалокатлардан омондадирлар.
Улар жаннат таомларидан ейдилар. Сут, май, асал тўла дарёлардан ичадилар. У дарёларнинг ерлари кумушдан, тошлари маржон, тупроғи мушк, ўтлари заъфарондир. Қуюқ кофур аралашган оқ атиргул сувларига тўла булутлардан ёмғирлар ёғади. Жаннат аҳлига асли кумушдан бўлган, дур, ёқут, маржонлар билан зийнатланган қадаҳлар, шунингдек, ичида муҳрланган май, аралашмаси чучук салсабил бўлган майкосалар келтирилади. У майкосалардан нур порлайди. Уларнинг софлиги шу даражадаки, майнинг майинлиги ва қирмизи рангги косанинг ташқари томонидан билиниб туради. Чунки, бу одамзоднинг санъати эмас, у бундай гўзалликдан ожиз. Майкосалар чеҳрасидан нур ёғилаётган ходимлар кафтида (жаннат аҳлига узатилган ҳолда) туради.
Ҳа, ходимларнинг нур порлаётган юзлари қуёшга ўхшайди, фақат, у юзлардаги ҳаловат, у кўзлардаги ҳусну малоҳат қуёшда не қилсин!
Ажабо! Охират диёрининг бу сифатларига, бу диёр аҳлининг ўлмаслигига ва жаннат аҳлининг кутилмаган ўзгариш, офат-балолардан омонда эканлигига аниқ ишонган киши, қандай қилиб, охири харобаликка юз тутувчи бу ўткинчи дунёни ўзига дўст билиши мумкин?! Қандай қилиб, у диёр лаззатини, бу дунё лаззатига алмаштириш мумкин?!
Аллоҳга қасамки, агар жаннатда сиҳат-саломатлик билан бирга ўлим, очлик, ташналик каби офатлардан омонлик бўлса-ю, бошқа ҳеч нарса бўлмаса, фақат шу сабабнинг ўзи ҳам бу дунёдан юз ўгиришга арзийди. Нега энди охират диёри бу дунёдан устун қўйилмасин? Ахир, жаннат аҳли ҳар қандай хавфдан омон подшоҳлардир. Улар турли-туман неъматлар ичида шод-хуррам, хоҳлаган неъматлари олдида муҳайё! Улар ҳар куни Арш ёнида ҳозир бўлиб, Аллоҳнинг дийдорига назар соладилар...
Абу Ҳурайра Расули акрам алайҳиссаломнинг бундай деганларини ривоят қилади: «Мунодий нидо қилади: "Эй жаннат аҳли! Энди сиз ҳамиша соғломсиз, ҳеч қачон дардга чалинмайсиз, ҳамиша тириксиз, ҳеч қачон ўлмайсиз. Доимо ёшсиз, ҳеч қачон қаримайсиз. Албатта, сиз саодатли бўласиз, ҳеч қачон бахтсизликка йўлиқмайсиз"» (Муслим ривояти).
Аллоҳ таоло дейди: «Қилиб ўтган (яхши) амалларингиз сабабли сизларга мерос қилиб берилган жаннат мана шудир» (Аъроф, 43-оят).
Жаннат сифатлари билан танишмоқчи бўлсанг, Қуръон ўқи. Жаннат ҳақида Аллоҳ таолонинг баёнидан улуғроқ баён борми?!
«Парвардигори (ҳузурида) туришидан (яъни, Парвардигор олдида туриб, ҳаёти дунёда қилиб ўтган барча амалларига жавоб беришидан) қўрққан киши учун икки жаннат бордир» (Раҳмон, 46) оятидан то сура охиригача, шунингдек, Воқеа ва бошқа сураларни ҳам ўқи, жаннат ҳақидаги хабарларнинг тафсилотига боқ! Аввало, жаннатнинг сони билан боғлиқ жиҳатларга эътиборингни қарат. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам Раҳмон сурасидаги «Парвардигори (ҳузурида) туришидан қўрққан киши учун икки жаннат бордир» ояти хусусида дейдилар: «Икки жаннат бор, у ернинг идишлари ва бошқа барча нарсалари кумушдан. Икки жаннат бор, у ернинг идишлари ва бошқа барча нарсалари олтиндан. «Адн» дейилмиш мангу жаннатда аҳли жаннат ва Парвардигорининг орасида кибриё ридосигина бўлур» (Муттафақун алайҳ).
Кейин жаннат эшикларини тасаввур қил. Уларнинг сони тоатингга яраша. Яъни, қайси мўминнинг Аллоҳ таолога итоати кўп бўлса, унга очиладиган жаннат эшиклари ҳам шунчалик кўп бўлади. Жаҳаннам эшикларининг сони ҳам кишининг маъсиятига мувофиқ бўлади. Яъни, инсон Аллоҳ таолога қанча кўп итоатсизлик қилса, унга шунча кўп дўзах эшиклари очилади.
Абу Ҳурайра Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бундай деганларини ривоят қилади: «Кимки Аллоҳ йўлида ўз молидан бир жуфт нарсани инфоқ қилса, у жаннатнинг барча эшикларидан чорланади. Жаннатнинг саккизта эшиги бор. Кимки аҳли намоз бўлса, «Бобус солат» (Намоз эшиги)дан, рўза аҳли «Бобус сиям» (Рўза эшиги)дан, аҳли садақа бўлса, «Бобус садақа» (Садақа эшиги)дан, аҳли жиҳод бўлса, «Бобул жиҳод» (Жиҳод эшиги)дан ичкарига чорланади». Шунда Абу Бакр розияллоҳу анҳу:
– Аллоҳга қасамки, бу эшикларнинг биттасидан чақирилган киши нажот топади. Жаннат эшикларининг барчасидан чорланадиган киши ҳам борми?
– Ҳа, сен ўшалардан бири бўлишингни умид қиламан, дедилар Набий алайҳиссалом» (Муттафақун алайҳ).
Осим ибн Замра Али каррамаллоҳу важҳаҳудан ривоят қилади: «Ҳазрати Али дўзахни эслатди. Шундай бир қўрқинч билан эслатдики, унинг даҳшатидан ҳозир қўрқинчдан бошқаси хотиримдан кўтарилди. Кейин шу оятни ўқиди: «Парвардигорларидан қўрққан зотлар эса тўп-тўп ҳолда жаннатга киритиладилар. Қачонки улар дарвозалари очилган ҳолдаги (жаннатга) келиб етганларида ва унинг қўриқчилари: «Сизларга тинчлик-омонлик бўлсин! Хуш келдингиз! Бас, унга мангу қолгувчи бўлган ҳолларингизда кирингиз» деганларида (улар беҳад шодланурлар)» (Зумар, 73-оят).
Сўнгра кейинги чашмага бориб, у билан покланадилар. Уларга неъматлар жилваси ёғилади. Бадандаги туклардан мудом хуш бўйлар таралади. Сочлар гўё атирли мой сурилгандек бир текис, тартибли. Кейин улар жаннатга етиб келадилар. Жаннат қўриқчилари уларга: «Сизларга тинчлик-омонлик бўлсин! Хуш келдингиз! Бас, унга мангу қолгувчи бўлган ҳолларингизда кирингиз» – дейишади.
Сўнг вилдон – мангу ёш болалар уларни қарши олишиб, атрофида айланишади, бамисоли, дунё болалари узоқ вақт кўрмаган яқинларини соғинч билан кутиб олиб, атрофида айланишганлари каби. Улар аҳли жаннатга: «Қувонинг, шодланинг! Қаранг, Аллоҳ таоло сизга шунчалик неъматни ато қилибди!» – дея суюнчилашади».
Ровий дейди: «Мангу ёш болалардан бири жаннат аҳли завжаларидан бўлган оҳу кўз ҳурлардан бирига: «Фалончи келди!» деб у жаннатийнинг дунёда чақирилган исмини айтади. Шунда оҳу кўз ҳур:
– Сен уни аниқ кўрдингми? – деб сўрайди.
– Ҳа, аниқ кўрдим, мана у изимдан келяпти, – дейди у. Ўшанда у ҳур севинчдан шу даражада енгиллашиб кетадики, бир зумда жаннат эшиги бўсағасида ҳозир бўлади. Жаннатий банда ўз масканига етиб, маржонлардан иборат соҳил устига қурилган қизил, сариқ, яшил каби турфа рангда товланаётган кўшкка назари тушади. Бошини кўтариб, чақмоқдан чақнаётган кўшкнинг шифтига аста қарайди. Агар Аллоҳ таолонинг тақдири бўлмаганида бу ёрқинлик унинг кўзини кўр қилган бўлар эди. Кўзини шифтдан олар экан, қошида завжаларини, булоқ бўйига қўйилган қадаҳларни, тизиб қўйилган ёстиқларни ва тўшалган гиламларни кўради. Сўнгра уларга суяниб: «...Бизларни бу (неъматларга) йўллаган Зот-Аллоҳга ҳамду сано бўлгай. Агар бизни Аллоҳ ҳидоят қилмаганида ҳаргиз йўл топа олмас эдик...» – дейди (Аъроф, 43-оят).
Кейин мунодий нидо қилади: «Мангу ҳаётсиз, ҳаргиз ўлмайсиз. Доимо бунда муқимсиз, ҳеч қачон кетмайсиз. Ҳамиша саломатсиз, ҳеч қачон хасталанмайсиз».
Расули акрам алайҳиссалом дедилар: «Қиёмат куни жаннат эшиги олдида ҳозир бўламан, унинг очилишини сўрайман. Шунда жаннат қўриқчилари:
– Ким у? – дейди.
– Муҳаммад! – дейман.
– Сиздан олдин бирорта кишига эшикни очмасликка буюрилган эдим, – дейди у» (Муслим ривояти).
Жаннатдаги кўшклар, у ерда даражаларнинг фарқланиши тўғрисида ҳам фикр эт. Чунки, охират даража жиҳатидан энг юксак, афзаллиги жиҳатидан энг улуғ мезондир. Одамлар тоатларнинг зоҳирий кўринишида ва ботиний хулқда бир-биридан фарқлангани каби амалларига кўра тақдирланишда ҳам фарқланадилар. Агар юксак даражаларни кўзлаётган бўлсанг, жидду жаҳд қил, токи Оллоҳ таолога итоат қилишда ҳеч ким сендан ўзиб кетолмасин. Ахир, Оллоҳ таоло айни шу майдонда сенга мусобақа ва рақобатни буюрган-ку!
«(Эй инсонлар), Парвардигорингиз томонидан бўладиган мағфиратга ҳамда Оллоҳ ва Унинг пайғамбарларига иймон келтирган зотлар учун тайёрлаб қўйилган, кенглиги осмон ва ер кенглиги каби бўлган жаннатга шошилингиз...» (Ҳадид, 21-оят).
«У (май)нинг муҳри мушк бўлур. Бас, баҳслашгувчи – мусобақа қилгувчи кишилар (мана шундай мангу неъматга етиш йўлида) баҳслашсинлар – мусобақа қилсинлар» (Мутаффифун, 26-оят).
Ажабо! Яқинларинг ё қўшниларингдан бирортаси бойиб кетса ёки иморатини баланд қилиб кўтарса, сиқиласан, қийналасан. Ҳасад туфайли ҳаётинг аччиқ зардобга айланади. Лекин энг олий қароргоҳда, жаннатда шундай яқинларинг ёки қўшнилар борки, улар ўз фазилатлари билан аллақачон сендан ўзиб кетди. Бу фазилатларга дунё ва ундаги жамики нарсалар ҳам бас келолмайди.
Абу Саид Худрий Пайғамбар алайҳиссаломнинг шундай деганларини ривоят қилади: «Устма-уст, даражама-даража жойлашган кўшк аҳли жаннатийларга, бамисоли узоқ уфқларда мағрибу машриққа сочилиб, бир-бири билан мусобақалашаётган юлдузлардек бўлиб кўринади.
– Эй Оллоҳнинг расули, улар пайғамбарлардан ўзгаси етолмайдиган манзилми? – дея сўрашди.
– Жоним измида бўлган Зотга қасамки, у Оллоҳга иймон келтирган ва мурсалларни тасдиқлаган кишиларнинг манзилларидир» (Муттафақун алайҳ).
Расули акрам бу ҳақда яна шундай деганлар: «Жаннатдаги баланд даража эгаларини улардан қуйидагилар худди осмон уфқларида порлаган юлдузларни кўргандай кўрадилар. Абу Бакр ва Умар шулардандир...» (Термизий ривояти).
Жобир Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан бундай ривоят қиладилар: «Пайғамбар алайҳиссалом бизга:
– Сизларга жаннат кўшкларининг хабарини берайми? – дедилар.
– Ота-онамиз Сизга фидо бўлсин, ё Аллоҳнинг расули, хабарини беринг, – дедик.
– Жаннатда ҳамма томони гавҳардан бунёд қилинган кўшклар бор. Бу кўшклар шу даражада шаффофки, ташқарисидан ичи, ичидан ташқариси кўриниб туради. Кўшк ичкарисида на кўз кўрган, на қулоқ эшитган, на инсон хотирига келган бир неъмат, туганмас лаззат, адоқсиз сурур бор, – дедилар.
– Ё Аллоҳнинг расули, бу кўшклар ким учун ҳозирланган? – сўрадим.
– Шундай бир киши учунки, у саломни ёяди, таом едиради, давомли рўза тутади, тунда одамлар уйқуга ғарқ пайтда намоз ўқийди, – дедилар.
– Ё Аллоҳнинг расули, буларни ким бажара олади? – дедик.
– Умматим бу ишларни бажаришга қодир. Улар ҳақида сизларга хабар берайинми? Ким биродарига йўлиққан пайтда салом берса ё алик олса, демак у саломни ёйган бўлади. Кимки аҳли оиласини тўйгунча озиқлантирса, таом едирувчилар жумласидан бўлади. Кимки рамазон ойида ва ҳар ойнинг уч кунида рўзадор бўлса, давомли рўза тутган ҳисобланади. Кимки хуфтон ва бомдод намозини жамоат билан адо қилса, тунда одамлар яъни, яҳудийлар, насоралар ва мажусийлар уйқуда пайтда намоз ўқиган бўлади, – дедилар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам» (Абу Наим ривояти).
Аллоҳ таолонинг: «...абадий жаннатлардаги покиза масканларга киритур» (Саф, 12) ояти ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўрашди. Расули акрам дедилар: «Покиза масканлар – маржонлардан бунёд қилинган қасрлардир. Ҳар бир қасрда қирмизи ёқутдан бўлган етмишта ҳовли, ҳар ҳовлида яшил зумраддан бўлган етмишта уй, ҳар уйда бир тахт, ҳар тахтда барча ранглардан уйғун етмишта тўшак, ҳар тўшакда оҳу кўзли ҳурлардан бир жуфти ҳалол бор. Ҳар уйда етмишта дастурхон, ҳар дастурхонда етмиш хил таом бор. Ҳар уйда етмишта ходима бор. Мўмин кишига ҳар куни эрталаб шундай бир қувват бериладики, кун давомида ходимларнинг барчаси билан қўшилишга қодир бўлади» (Абу Шайх ривояти).
Абу Ҳомид Ғаззолий "Иҳё улумуд дин (Сўнгги манзил зикри)" китобидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа