Ойларнинг султони Рамазон хонадонимиз меҳмонидир. Рамазон — раҳмат ва мағфират ойи эканлиги барчамизга маълум. Бу ойда мусулмонлар улкан савоблар умидида кўп эзгу ишларни амалга оширадилар. Аллоҳ таолонинг яхши ишлар учун ажру мукофотларни бир неча баробар кўпайтириб ато этадиган бу кунларни ғанимат биладилар. Рамазон ойи бир қанча номлар билан номланади. Мисол тариқасида: “раҳмат ойи”, “тақво ойи”, “барака ойи”, меҳр-муҳаббат ойи”, “садақа ойи”, “савобларни қўлга киритиш ойи”, “мағфират ойи” ва албатта “Қуръон ойи” деган номларни келтиришимиз мумкин. Бу ойда кўплаб инсонлар Қуръон тиловати билан машғул бўладилар. Чунки бу ой Қуръон нозил бўлган ойдир.
Қуръони Каримда Аллоҳ таоло бу ҳақида шундай марҳамат қилади;
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
“Рамазон ойи – одамлар учун ҳидоят (манбаи) ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир”. (Бақара сураси, 185-оят)
Рамазон ойида мамлакатимизнинг мингдан ортиқ масжидларда хатми Қуръон қилинади. Қуръони Карим қорилар томонидан бир карра тўлиқ ўқилиб, эшиттирилади. Рамазон ойида Қуръони Каримни хатм қилиш суннат амаллардан биридир. Уни тиловат қилиш ҳам, шу тиловатни эшитиш ҳам улуғ ибодатдир. Ҳадиси шарифда;
“Сизларнинг энг яхшиларингиз Қуръонни ўрганиб ва уни бошқаларга ўргатганингиздир” дейилади. (Бухорий ривояти).
Муҳтарам юртбошимиз ҳам "Агар Қуръони каримни эшита олсак, эшиттира олсак бу муваффақият бўлади. Элимизга нур келади" деб бежизга таъкидламадилар.
Шу ўринда ўтган уламоларимизнинг Рамазон ойида Қуръони карим тиловатига катта эътибор қаратганликларини кўришимиз мумкин. Хусусан, Имом Заҳабий ўзларининг “Сияр аъламун-нубала” китобларида Муртазо ибн Афифни таржимаи ҳолида: “У фақир ва ўта сабрли инсон эди. Бир ойда ўттиз маротаба Қуръонни хатм қилар, Рамазон ойида эса олтмиш маротаба хатм қилар эди” деганлар.
Абу Исҳоқ Иброҳим ибн Муҳаммад ан-Насавий: мен Абу Бакр ибн Ҳадоднинг шундай деган гапини эшитдим деди: “Мен имом Шофеъийдан устози Робиъ Рамазон ойида Қуръонни намозда ўқиганларидан ташқари 60 маротаба хатм қилар эди деган гапини ўзимга олдим. Мени энг қодир бўлганим 59 та хатм бўлди, Рамазондан бошқа вақтларда эса, 30 маротаба хатм қилар эдим”.
“Сияру аъламун-Нубала” китобида шундай хабар келади: Салом ибн Абу Мутиъ: “Қатода етти кунда бир маротаба Қуръонни хатм қилар эди. Рамазон ойида эса, уч кунда бир хатм қилар, агар рўзанинг охирги ўн кунлиги келса, ҳар куни бир маротаба хатм қилар эди” деди.
“Тарихи Боғдод” китобида келишича Халифа Маъмун Рамазонда ўттиз уч маротаба Қуръонни хатм қилган экан.
Аҳмад ибн Ҳанбалнинг “Китабуз-Зуҳд” китобларида келишича Ибн Сирин Рамазонда тунлари ҳеч ухламас экан.
Тариху Бағдодда келишича Муҳаммад ибн Исмоил (Имом Бухорий) ҳар куни кундузда бир маротаба хатм қилар эди. Таровеҳ намозидан кейин ҳам қоим бўлар ва уч кунда бир маротаба хатм қилар эди.
Насж ибн Саиддан ривоят қилинади: “Рамазоннинг биринчи кечаси бўлса, Муҳаммад ибн Исмоил ал-Бухорийнинг дўстлари жамланар эди. Имом Бухорий уларга намоз ўқиб берар, Қуръонни хатм қилгунча ҳар ракатда йигирма оятдан ўқир эди. Саҳарда эса, Қуръонни ярми ёки учдан бирини ўқир эди. Ҳар уч кечани саҳарида бир хатм тугар эди. Кундузлари бўлса, ҳар куни бир маротаба хатм қилар эди. У зот кундузги хатмларини ифтор вақтида тугатар ва “Ҳар бир хатм тугашида битта ижобат бўлгувчи дуо бор” дер эди.
Шу ўринда, мустақилликннинг илк йилларини эсга олайлик. Масжидларимизда хатми Қуръон қилиш учун қорилар етишмас, Рамазон ойида Миср, Туркия каби давлатлардан қорилар келар эди. Қисқа вақт ичида истиқлол шарафи ила, ўзимиздан қорилар етишиб чиқди. Нафақат ўзимизда балки қўшни Россия, Украина, Қозоғистон ва Америка Қўшма Штатлари каби давлатларга бориб хатми Қуръон қилиш учун қориларимиз таклиф этилмоқда. Қориларимиз у жойдаги мусулмонларга Қуръони Каримни тиловат қилиб, юртимиз шаънини кўкларга кўтармоқдалар. Бу йил мингдан ортиқ жоме масжидларимизда хатми Қуръон қилинаётган бўлса, уларнинг ҳаммасида ўзимиздан етишиб чиққан ёш қориларимиз қатнашмоқдалар.
Азизлар Рамазон ойини ғанимат билиб ва улуғларимиздан Рамазон ойини қандай ўтказганлари ва ушбу ойда Қуръонга бўлган эътиборлари ва эҳтимомлари нақадар юксак бўлгани ҳақида ибрат олишимиз ва бизлар ҳам Муборак Рамазон ойини Қуръон ойи эканини ҳис қилган ҳолда Қуръон ўқишга қаттиқ бел боғламоғимиз керак бўлади. Аллоҳ таоло барчамизни улуғ ажру савобларга эриштирсин.
Абдулазиз Бобамирзаев,
“Ҳидоя” ўрта махсус ислом билим юрти мудири
Қўлингизга қоғоз-қалам олиб, маҳзун пайтларингизда хоҳ ошкора, хоҳ махфий айтадиган сўзларингизни эслаб, ёзиб кўринг. Бу –айтаётган ҳар бир сўзингизни ўйлаб гапиришга одатлантирадиган машқдир. Ўзингизни яхшилаб тафтиш қилинг. Оғзингиздан чиқаётган сўзларга ҳарфма-ҳарф эътиборли бўлинг. Бу машқни тахминан бир ой давом эттиринг. Охирида ёзиб чиққан сўзларингиз ҳақида яхшилаб ўйлаб кўринг. Бу ёзувлар сизнинг аслида қандай одам эканингизни кўрсатади. Хафа бўлганингизда яхши гап айтасизми ёки сўкинасизми – ихтиёр ўзингизда!
Ғамга ботган пайтларингизда ўзингизни дуоибад қилганмисиз? Натижа қандай бўлган?
Покиза синглим!
Бугун бир яхшилаб ўйлаб кўринг! Сизга йўлиққан мусибат-балоларни, касалликларни бир сарҳисоб қилиб чиқинг! Кейин эса ўзингизга «Мана шу синовларни ўзимга ўзим тилаб олган эканманми?» дея савол беринг. Сўзимдан ажабланаётган бўлишингиз мумкин, лекин бошингизга тушган синовларга бир назар ташласангиз, аввал қилган дуоибадларингизни эслаб кўрсангиз, кўп нарса аён бўлади. Ҳозирда сизни қийнаб келаётган баъзи муаммоларга аввал қилган дуоибадингиз сабаб бўлган бўлиши, сиз эса буни ҳатто ёдингиздан чиқариб юборган бўлишингиз мумкин. Бундай ҳолат Юсуф алайҳиссаломда ҳам бўлган. У зот тутқунликда кўп йиллар қолиб кетганларида Аллоҳ таолога нидо қилиб, «Ё Роббим! Зиндонда узоқ қолиб кетдим», дейдилар. Шунда Аллоҳ таоло: «Буни ўзинг сўрагансан! Сен зиндон сўрадинг, Мен эса уни бердим. Бунинг ўрнига офият сўраганингда, дуоингни ижобат қилган бўлардим», дейди.
Дарҳақиқат, Юсуф алайҳиссалом аёллар билан бўлиб ўтган фитнада бундай деб юборган эдилар:
«Роббим, улар мени чорлаётган нарсадан кўра мен учун зиндон яхшироқ. Уларнинг ҳийласини Ўзинг мендан нари қилмасанг, уларга мойил бўлиб, жоҳиллардан бўлиб қоламан» (Юсуф сураси, 33-оят).
Шунинг учун Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳдан бир кеча-кундузда икки марта афв ва офият сўраб дуо қилар эдилар. У зот бу дуони йиллар давомида, узлуксиз қилганлар.
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кеч кирганда ҳам, тонг отганда ҳам шу дуони канда қилмас эдилар: «Аллоҳим! Менга динимда, дунёимда ва охиратимда афв ва офият бергин. Аллоҳим, динимда, дунёимда, аҳлимда ва мол-мулкимда афв ва офият бергин. Аллоҳим, авратимни (гуноҳларимни) яширгин, қўрқинчларимни омонликка айлантиргин. Аллоҳим, мени олдимдан, ортимдан, ўнгимдан, сўлимдан ва устимдан муҳофаза қилгин, суиқасдга қолишдан Ўзинг паноҳингда асрагин».
Бир қиз айтади:
«Турмушга чиқишимдан олдин сиқилган пайтларимда ўзимни ўзим дуоибад қилар эдим. Кўп йиллар шундай ўтди. Баъзан бир кунда бир неча марта ўзимни қарғар эдим. Қачон бирор нарсадан сиқилсам, «Аллоҳим, ўлсам қутуламанми? Мени қўл-оёғимдан, кўзимдан жудо қилгин!» деб бақирардим. Шунга ўхшаш ҳар хил ёмон гаплар айтиб, ўзимни ўзим қарғар эдим. Оиламдагилар эса бу сўзларимга парво қилмас, ўзини эшитмаганга олишарди. Аллоҳ таоло эса мени ҳар сафар кечираверган экан, янги-янги имкониятлар бераверарган экан.
Бу иллатдан турмушга чиққанимдан кейин ҳам қутулолмай, ўзимга ёмонлик, ўлим, бедаво дард ва шу каби балоларни сўраб дуо қилавердим. Аллоҳнинг марҳаматини қарангки, турмуш ўртоғим бу дуоибадларимга қаттиқ эътибор берар, мени бундан қайтарар эди. Лекин мен ўзимни ўзим қарғашдан тўхтамасдим. Бир куни у мени бу ишдан қайтариш учун ажойиб ҳийла ўйлаб топди. Ўзимни дуоибад қилаётганимни эшитса, «Аллоҳ менинг қаеримни шол қилсин? Ўнг тарафимни ёки чапимними? Фақат қўлларим ишламай қолсинми ёки оёқларим ҳамми?» дер эди.
Мен эса эримнинг бу сўзларидан баттар жаҳлим чиқиб, яна ҳам кўпроқ қайсарлик қилишга ўтардим. Шу йўсинда ўн йил ўтди. Аллоҳ айбларимни яширар, мени офиятда сақлар эди. Лекин кўза кунида синди – тўсатдан ёмон дардга чалиндим: бир оёғим ишламай қолди. Шунақанги ғам-ғуссага ботиб қолдимки, йиғидан тўхтамай қолдим. Бир куни: «Нима учун Аллоҳ шундай навқирон ёшимда менга бу дардни раво кўрди?» деб ҳасрат қилиб ўтирсам, эрим: «Бу неча йиллардан буён ўзингиз Аллоҳдан тилаб олганингиз-ку! Шол бўлишни ўзингиз дуо қилиб сўрардингиз-ку? Нега энди сўраганингизни берганида хафа бўляпсиз?» деди.
Одам ғамга ботган, ғазабланган пайтида ҳам ўзини қарғаб, дуоибад қилмаслиги кераклигини шундагина тушундим. Дуоибадни дуои хайрга алмаштириб, нима бўлганда ҳам Аллоҳдан соғлик, омонлик сўрайдиган бўлдим».
Муҳтарама синглим!
Ўзингизни дуоибад қилишингиз худди осмонга тош отгандек гап. Ўша тош бошингизга келиб тушиши мумкин. Ўша дуоибадларингиз Аллоҳ дуоларни ижобат қиладиган вақтга тўғри келиб қолиши мумкин. Қарабсизки, дуоларингиз ижобат бўлиб, ўша бало бошингизга келиши мумкин.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.