Муборак ва файзу шукуҳга тўла, раҳмат, мағфират ойи рамазон кириб келди.
Рамазон Аллоҳ таолонинг бизларга берган энг буюк неъматларидан биридир. Зеро, бу ойда икки дунёмиз саодати учун васила бўлган Қуръони карим нозил қилинган. Аллоҳ таоло Бақара сурасининг 183-оятида бундай марҳамат қилади: “Эй имон келтирганлар, тақволи бўлишларингиз учун сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди”.
Рамазон рўзаси Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мадинага ҳижрат қилганларидан сўнг бир ярим йил ўтгач, шаъбон ойининг ўнинчи кунида фарз қилинган. Ундан аввал Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳар ойда уч кун ва муҳаррам ойининг ўнинчи кунлари нафл рўза тутар эдилар.
Аллоҳга беадад шукрлар бўлсин, муборак Рамазон ойини барчамиз тинчлик-хотиржамликда, осойишталикда ўтказиб келаётирмиз. Бу ойнинг дастлабки ўн куни – “раҳмат” даҳасида рўйи заминга Аллоҳнинг раҳмати ёғилди. Яратганнинг ўзи қодир қилганича рўза тутиб, таровеҳ намозларини адо этамиз.
Салмон Форсий (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Шаъбон ойи охирида бизларга хутба қилдилар: “Эй инсонлар! Буюк, муборак ой сизларга соя солиб турибди. Бу ойда минг ойдан кўра яхшироқ бир кеча бор. Аллоҳ таоло бу ойнинг рўзасини фарз қилди, кечаси бедор бўлишни нафл қилди. Ким унда бирор бир яхшилик ила Аллоҳга яқинлик ҳосил қилса, худди бошқа ойларда фарзни адо қилганга ўхшайди. Бу ой сабр ойидир. Сабрнинг савоби жаннатдир. Бу ой ўзгалардан кўнгил сўраш, меҳр-мурувват кўрсатиш ойидир. Бу ойда мўмин кишининг ризқи зиёдалашади. Ким у кунда бирор рўзадорга ифторлик қилиб берса, бу унинг гуноҳларига мағфират ва жаҳаннамдан озод бўлишига сабаб бўлади. Ҳамда унга ҳам рўзадорнинг ажридан бирор нарса камайтирилмаган ҳолда ўшанча ажр бўлади”, дедилар. Шунда: “Ё Расулуллоҳ, бизларнинг ҳар биримиз рўзадорни таомлантирадиган нарса топа олмаймиз-ку”, дедик. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Аллоҳ таоло бу савобни рўзадорга бир ютим сут ё бир дона хурмо ё бир қултум сув билан ифторлик қилган кишига ҳам беради, ким рўзадорни тўйдирса, Аллоҳ таоло уни менинг Ҳавзимдан суғорадики, ундан кейин то жаннатга киргунига қадар чанқамайди. Бу ойнинг аввали раҳмат, ўртаси мағфират, охири жаҳаннамдан озод бўлишдир. Ким қўл остидагига (қулига) енгиллик қилса, Аллоҳ таоло уни мағфират қилади ва уни дўзахдан озод қилади. Бу ойда тўрт хислатни кўпайтиринглар. Икки хислат билан Раббингизни рози қиласизлар. Яна яна икки хислатга эса албатта муҳтож бўласизлар. Раббингизни рози қиладиган икки хислат, “Ла илаҳа илаллоҳ” шаҳодат калимаси ва У зотга истиғфор айтишларингиз. Сиз уларга албатта муҳтож бўладиган икки хислат эса, Аллоҳ таолодан жаннатни ато қилишини ва жаҳаннамдан сақлашини сўрашларингиздир”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).
“Ўша йили Рамазоннинг илк куни ёз ойининг охирги чоршанбасига тўғри келган, бомдод намозига чиққанларнинг барчаси рўзага ниятланган эди. Саййиди коинот ҳазратларининг юзлари барқ уриб турарди. Ҳар доимгидан хурсанд эканларига шубҳа йўқ. Файзини, баракотини кечаги суҳбатда англатганлари ушбу муборак ойга етишиш ва бир ой муддат билан Раббиларига ибодат низоми ичига кириш ул зотни албатта хурсанд этиб, саодатманд қиладида! Бунинг устига, тунда Жаброили амин яна янги хушхабар келтирди: бундан буён Рамазон ойларида Қуръони каримнинг ўша кунигача нозил бўлган қисмини биргаликда ўқиб, яна бир бор хатм қиладиган бўлдилар.
Ваҳий фариштаси Жаброил ўқийди, Сарвари анбиё жим тинглаб ўтиришлари керак. Лекин бу тинглаш қулоқ билан эмас, қалб билан, руҳ билан, кўнгил билан бўлар, моҳиятини Оллоҳдан ва расулидан бошқа ҳеч ким билмайдиган бир тиловат ва тинглаш билан тунлар безалар эди. Ўқилган ҳар оятда пайғамбаримизнинг айри бир хотиралари бўларди. Ҳар бир оятнинг қаерда, қачон, қайси сабаб билан нозил қилинганини яхши биладиган ҳам ул зот эдилар. Жаброили аминни тинглар эканлар, баъзан Ҳиро тоғининг қияликлари орасида берилган «Ўқи» амрини эслар, баъзан уйларида ваҳийнинг таъсиридан қутулиш учун ётоққа кирганларида нозил бўлган «Эй (либосларига) бурканиб олган зот, турингда, (инсонларни охират азобидан) огоҳлантиринг» (Муддассир, 1-2) оятлари билан титрар, баъзан Сафо тепалигида инсонларга илк бор даъват қилган кунларининг хотиралари билан яшар эдилар” (“Саодат асри қиссалари”дан).
Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи васаллам) Рамазон кириши арафасида бундай марҳамат қилган эканлар: “Муборак ой сизларга кириб келмоқда. Сизларга унинг рўзасини тутиш фарз қилинди. У ойда жаннат эшиклари очилади, жаҳаннам эшиклари қулфланади ва шайтонлар кишанланади. Унда минг ойдан яхшироқ бир кеча ҳам бор. Кимки бу ойнинг яхшиликларидан маҳрум қолса, ҳақиқатдан ҳам маҳрум қолгандир!” (Имом Аҳмад ва Насоий ривояти).
Аллоҳ таоло ҳузурида рўза тутувчиларнинг мақоми қай даражада эканлиги ҳақида ҳадиси шарифда бундай дейилади: “Жаннат тўрт турли инсонга муштоқ бўлиб туради: Қуръон ўқувчи, тилини (ёмон сўзлардан) сақлагувчи, оч-яланғочларга овқат берувчи ва рамазон ойида рўза тутувчиларга”.
Шунингдек, рамазоннинг ўзига хос одоблари борки, инсон уларга бир ой мобайнида кўникма ҳосил қилгач, йил давомида ўша ахлоқ ва одобларни ўзида сақлаб, амал қилиши лозим бўлади. Яъни, ғийбат, чақимчилик, ёлғон сўз ва ёлғон қасамлардан тийилиш керак. Шу билан бирга, тилни фаҳш ва беҳудаликлардан, қалбни хусумат ва адоватдан, кўзни гуноҳ ишларга қарашдан, қулоқни ношаръий нарсаларни эшитишдан ва аъзоларни бировга зулм қилишдан сақлаш зарур.
Аллоҳ таоло барчамизга рамазонни қандай гўзал бошлаган бўлсак, шундай якунлашни насиб этсин!
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Ибн Абид Дунё «Макоидуш шайтон» номли китобида келтиради:
Ҳасан Басрий айтади:
«Бир қавм Аллоҳни қўйиб бир дарахтни танлаб олиб, унга сиғина бошлади. Бундан хабар топган бир киши қўлига болтасини олиб, дарахтни кесиб ташлаш учун йўлга тушди. Дарахт олдида одам қиёфасидаги Иблис уни қарши олди.
– Эй одам, нима учун дарахтни кесмоқчисан? – деб сўради Иблис.
– Қавмим Аллоҳни қўйиб бу дарахтга сиғиниб адашмоқда, гуноҳга ботмоқда, – деди киши.
Иблис деди:
– Сен у дарахтга ибодат қилмайсан-ку, унинг сенга нима зарари бор?
– Барибир кесаман!
Иблис уни ман қилмоқчи бўлди. Улар курашиб кетишди. Ҳалиги киши Иблисни йиқитди. Шунда Иблис унга деди:
– Сенга бундан яхшироқ таклифим бор. Сен дарахтни кесмайсан. Бунинг эвазига ҳар куни ёстиғинг остида икки динор пайдо бўлади!
Бунга ким кафил бўлади?
– Мен!
Ҳалиги киши ҳар тонг ёстиғи остидан икки танга олиб нафси ва эҳтиёжини қондира бошлади. Шу зайлда кунлар ўтаверди, дарахтни ва унга сиғинувчи қавмни унутди. Кунларнинг бирида ёстиғи остига қараса, тангалар йўқ. Ғазабланиб, шайтонни учратиш мақсадида дарахт томон юрди. Шунда Иблис унга яна юқоридаги одам қиёфасида кўринди ва сўради:
– Нега келдинг?
– Кишилар Аллоҳни қўйиб бунга ибодат қилаётган дарахтни кесаман!
Иблис уни ман қилмоқчи бўлди. Жанг бошланди. Бу сафар Иблис ғолиб бўлди. У киши сўради:
– Нега олдинги сафар мен ғолиб бўлган эдим-у, бу сафар сен ғолиб бўлдинг?
Иблис деди:
– Олдинги сафар Аллоҳ учун ғазаб қилиб келган эдинг. Аллоҳ сенга ёрдам берди. Бу сафар эса икки динор учун келдинг. Аллоҳ менга ёрдам берди!».
Аллоҳнинг ризоси қасд қилинмаган ҳар қандай катта амал қиёмат куни тўзонга айланади. Аксинча, амал кичкина ва оз бўлса-да, аммо ундан Аллоҳнинг ризоси мақсад қилинса у кўп ва мақбул амал ҳисобланади. Аллоҳ таоло фақатгина феълларга эмас, ниятларга қараб ҳам ажр беради.
*****
Мусо алайҳиссаломнинг даврида қаҳатчилик келди. Экинлар қуриди, озиқ-овқат камайиб кетди. Инсонлар қашшоққа айланишди. Шунда фақирлардан бири олдидаги тоққа назар солиб деди: «Эй Роббим! Агар менда мана шу тоғ қадар олтин бўлганида бандаларингга садақа қилган бўлар эдим!».
Аллоҳ таоло Мусо алайҳиссаломга ваҳий қилиб деди: «У бандамга айт, Мен унинг садақасини қабул қилдим!».
Аллоҳ таоло унинг нияти содиқлигини билди. Умуман содир бўлмаган амал учун ажрни мукаммал қилиб берди.
Қанча-қанча амаллар бор, қанча-қанча ибодатлар бор, уларга риё аралашгани сабаб, ибодатлар одамлар олдида фахрланиш учун қилингани боис уларни Аллоҳ қабул қилмайди.
Аксинча, қанча-қанча оддий амаллар бор, ниятлар уни катталаштириб юборади.
Йўл ўртасида тушиб ётган ва кишиларга халақит қилаётган шохни одамларга азият бермаслиги учун олиб ташлагани учун бир киши жаннатга кирди. Эътибор беринг, битта шох эвазига жаннат. Зеро ният буюк!
Бани Исроилдаги зинокор аёл бир итни суғоргани учун Аллоҳ уни мағфират қилиб жаннатга киритди. Зеро ўша лаҳзада унинг қалбида раҳмат, холис ният намоён бўлган эди. Ҳолбуки итни суғориш зинога каффорат бўлмайди!
Ниятларингизни ислоҳ қилинг. Уларга кўра ажрланасиз!
Табук жангидан қайтишда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларга дедилар:
«Мадинада шундай кишилар борки, улар сиз билан бирга юришди, водийларни кесиб ўтишди, ажрда сизга шерик бўлишди. Уларни беморлик Мадинада тутиб қолди!».
Абдулқодир Полвонов
«Ҳилол» журнали 3(60) сон