Рўза ибодатдир. Кишининг ўз ихтиёри билан Аллоҳ таоло учун, Унинг амрига биноан, бажарадиган ҳар бир амали ибодат бўлади.
Ҳеч бир ибодат, жумладан рўза ҳам ниятсиз дуруст бўлмайди. Оддий, кундалик ишлар ҳам ният билан, уларни бажаришда Аллоҳ таоло розилигини ният қилиш билан, ибодатга айланади.
Пайғамбаримиз бундай деганлар: “Нияти бўлмаган кишининг амали (мақбул) бўлмайди” (Байҳақий, Ибн Абид Дунё).
Ният амални бошлаш олдидан бўлиши керак. Шунга асосан, рўза бошланадиган вақт, яъни тонг отиш вақти рўза ниятининг вақтидир. Аммо тонг отиш вақтини кутиб ўтириш машаққат бўлганидан ё тонг отиши пайтида уйқу ғалаба қилиши эҳтимоли борлигидан, ифторлик пайтида ё кечаси Рамазон рўзасига ният қилишга рухсат қилинган. Агар мазкур вақтларда Рамазон рўзасига ният қилиш ёддан кўтарилган бўлса тонг отганидан сўнг катта чошгоҳгача, агар бу вақтгача рўзага зид ишларни қилмаган бўлса, (соат 11 00 гача) ният қилса бўлади. Бу ҳолда “тонг отишидан бошлаб рўзадорман” деб ният қилиш лозим. Агар ният қилган вақтидан бошлаб масалан “соат 9 00дан бошлаб рўза тутаман” деб ният қилса тутадиган рўзаси рўза ҳисобланмайди.
Рамазон рўзасига тонг отмасидан олдин ният қилиш мустаҳабдир.
Ният қалб амалидир. Рўза тутишни (масалан Рамазон рўзасини тутишни) кўнглидан ўтказиш рўза нияти бўлади. Бизнинг мазҳабимизда Рамазон ойининг ҳар бир куни рўзаси учун ният қилиш лозим.
Рўза тутишни кўнглидан ўтказиш билан бирга тил билан айтиш суннат дейилган.
Агар кечаси (ифтор пайтида) рўзага ният қилинадиган бўлса кўнглидан бу маънони ўтказиш ва тил билан айтиш керак:
Навайту ан асума ғадин лиллаҳи таоло мин фарзи Рамазона (Рамазоннинг фарз рўзасини эртага холис Аллоҳ таоло учун тутишни ният қилдим).
Агар тонг отгач рўзага ният қилинса кўнглидан бундай ўтказиш ва тил билан айтиш лозим:
Навайту ан асума ҳазал явми лиллаҳи таоло мин фарзи Рамазона (Рамазоннинг фарз рўзасини бугун холис Аллоҳ таоло учун тутишни ният қилдим).
Рўза тутишни кечаси ният қилгач тонг отгунча еб-ичса ният бузилмайди.
Рамазон ойида саҳарлик қилиш Рамазон рўзаси нияти ўрнига ўтади. Шунингдек бошқа рўза (қазо, каффорат) учун ҳам саҳарлик қилиш ана шу рўза нияти ҳисобланади.
Рамазон рўзасининг қазоси, каффорат рўзалари учун тонг отмасидан олдин, кечаси ният қилиш лозим.
Барча нафл рўзалар учун катта чошгоҳгача, агар бу пайтгача рўзага зид ишлар қилинмаган бўлса, ният қилиш мумкин.
Барча амаллар савоби ниятга боғлиқ. Барчамизга ниятни тўғри қилиш ва Рамазон рўзаси ажрига мушарраф бўлиш насиб этсин. Омин.
МУҲАММАД ШАРИФ ЖУМАН
«Ҳеч шубҳа йўқки, Аллоҳ таоло Тоҳа ва Ясийнни осмонлару ерни халқ қилишидан минг йил аввал қироат қилган. Фаришталар Қуръонни эшитганларида, ушбу нарса нозил бўладиган умматга Тубо бўлсин! Ушбуни кўтариб юрадиган қалбларга Тубо бўлсин! Ушбу ила гапирадиган тилларга Тубо бўлсин!» деган».
Бағовий ривоят қилган.
Шарҳ: Ушбу ривоятда ҳам Қуръони Каримнинг фазли қанчалар улуғлигини кўрсатувчи маънолар келмоқда. Албатта, бунда ҳам Қуръони Каримни ўрганишга, қироат қилишга ва амал қилишга тарғиб бор.
Ушбу ҳадиси шарифда Қуръони Карим нозил бўладиган умматга, Қуръони Каримни кўтариб юрадиган қалбларга ва Қуръони Карим ила гапирадиган тилларга «Тубо» бўлиши хабар қилинмоқда.
«Тубо» жаннатнинг номларидан бири ёки жаннатдаги дарахтнинг исми ёхуд саодат ва яхшилик маъноларини англатади. Буларнинг ҳаммаси аҳли Қуръонга ваъда қилинмоқда.
Ушбу ҳадиси шарифдан олинадиган фойдалар:
1. Қуръони Каримнинг фазилати улуғ экани.
2. Аллоҳ таоло Қуръони Каримнинг Тоҳа ва Йасийн сураларини осмонлару ерни халқ қилишидан минг йил аввал қироат қилгани.
3. Фаришталар Қуръонни эшитганларида у нозил бўладиган умматга ҳавас қилганлари.
4. Қуръони Карим нозил бўлган уммат – Муҳаммад умматига «Тубо» жаннати ҳамда саодат ва яхшилик бўлиши.
5. Қуръони Каримни кўтариб юрадиган қалбларга «Тубо» жаннати ҳамда саодат ва яхшилик бўлиши.
6. Қуръони Карим ила гапирадиган тилларга «Тубо» жаннати ҳамда саодат ва яхшилик бўлиши.
Ҳадис ва ҳаёт,
“Қуръон фазилатлари” китобидан.