Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

عَنْ مَنْصُورِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ: أَنَّ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ اخْتَصَمَ إِلَيْهِ رَجُلٌ وَابْنُهُ، فَقَالَ عُمَرُ حِينَ جَلَسَا بَيْنَ يَدَيْهِ: أَمَا لِهَذَا أَحَدٌ؟ أَيْ لِلْاِبْنِ يَجْلِسُ مَعَ أَبِيهِ، فَقَامَ عَمُّهُ فَجَلَسَ مَكَانَ أَبِيهِ، فَخَاصَمَ عَنِ ابْنِهِ. قَالَ الْحُسَيْنُ: تَعْظِيمًا لِأَبِيهِ.

Мансур ибн Абдурраҳмондан ривоят қилинади:

Ҳусайн айтади: «Бу иш отани улуғлаш учун қилинди».

Шарҳ: Умар ибн Абдулазиз бешинчи рошид халифа ҳам дейилади. Ўзлари ҳижрий 100 санада халифа бўлганлар. Лекин халифа бўлиш муддати қисқа бўлса ҳам, шу қисқа муддат ичида машҳур чориёр халифаларнинг ишини қайта тиклашга, улар каби адолатли бўлишга ҳаракат қилганлар, Ислом оламининг барча тарафларига хайр-барака ёйилишига сабаб бўлганлар. У киши мусулмонларнинг буюк халифаси ҳисобланар эдилар. Бир куни Умар ибн Абдулазизнинг ҳузурларига бир одам ўғли билан хусуматлашиб келибди. Яъни талашиб-тортишиб, ораларида ҳукм чиқаришни талаб қилиб келишибди.

Иккиси халифанинг қаршисига ёнма-ён ўтириб, маҳкамани кута бошлашибди. Умар ибн Абдулазиз улардан савол сўраб, ҳукм чиқаришлари керак. Аммо отанинг ҳурматидан ўғилнинг ўрнига бошқа бир киши хусуматлашишини истадилар. Шунда ўғилнинг ўрнига амакиси келиб ўтирди ва маҳкамада унинг номидан иштирок этди. Бу нарса отанинг эҳтироми учун, бола у билан тортишмасин, дея қилинди.

Шунинг учун фарзанд зинҳор ота-онаси билан хусуматлашмаслиги керак. Мабодо иложсиз ҳолга тушиб қолса ҳам, бошқа бировлар орқали одоб билан арзини етказиши лозим.

عَنِ الْحَسَنِ قَالَ: انْتَهَتِ الْقَطِيعَةُ إِلَى أَنْ يُجَالِسَ الرَّجُلُ أَبَاهُ عِنْدَ السُّلْطَانِ.

Ҳасандан ривоят қилинади:

Шарҳ: Яъни, ота-бола орасидаги беҳурматлик шу даражага етди.

Отаси билан бир нарса талашиб-тортишиш, унинг устидан қозига арз қилиш, қозининг олдига судраб бориб, «Менинг ҳақимни олиб бер», дейиш мусулмонлар учун обрў бўлмаганлигидан, яхши эмаслигидан мана шу гаплар айтилган экан.

Шу билан бирга, мусулмонларнинг дастлабки авлодларида бу каби ишлар бўлмагани ҳам ушбу ривоятдан англаб олинади. Вақт ўтиши билан, одамлар диний таълимотлардан узоқлашиши оқибатида шу каби салбий ҳолатлар пайдо бўлган.

عَنِ الْحَسَنِ قَالَ: انْتَهَتِ الْقَطِيعَةُ إِلَى أَنْ يُجَاثِيَ الرَّجُلُ أَبَاهُ عِنْدَ السُّلْطَانِ.

Ҳасандан ривоят қилинади:

Шарҳ: Бу ривоят аввалгисининг такрори экан.

Мусулмон умматига хос бўлмаган бу каби оқпадарлик ишларидан сақланишимиз лозим. Бунинг учун эса аввал ҳам таъкидлаб ўтганимиздек, диний таълимотларни тўғри йўлга қўйишимиз, саҳобалар авлодининг ота-оналарига бўлган ҳурмат-эътиборидан ёшларимизга таълим беришимиз керак.

«Яхшилик ва силаи раҳм» китоби 1-жуз.