01 Май, 2025, 3 Зулқаъда, 1446
01 Май, 2025, 3 Зулқаъда, 1446
Аллоҳ таоло инсонни жонзотлар ичида мукаррам қилди. Бу ҳақда Қуръони каримда шундай марҳамат қилинади:
“Дарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб қўйдик ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердик ва уларни Ўзимиз яратган кўп жонзотлардан афзал қилиб қўйдик” (Исро сураси, 70-оят).
Демак, инсон ва унинг аъзолари мукаррам, ҳатто вафот этган кишининг ҳукми ҳам шундайлигича қолади, яъни вафот этган кишининг жасадини хўрлаш ёки бирор аъзосини кесиб олиш катта гуноҳ саналади.
Инсон аъзоларини сотиш жоиз эмас, чунки у савдо моли ҳисобланмайди. Инсон аъзолари мулк эмас, уни сотишга шаръан рухсат берилмайди, эваз ҳам олинмайди, чунки бу мулкида бўлмаган нарсани сотишдир. Худди шундай, инсоннинг аъзолари ворисларига ҳам мулк эмас, улар ҳам маййитнинг аъзоларини сота олмайдилар.
Одам аъзоларини сотиш унинг ҳурматига, мукаррамлигига зид келади.
Шариатимиздаги яна бир асл қоида: мусулмон киши хоҳ тирик, хоҳ ўлик бўлсин унга жароҳат ёки кесиш билан озор бериш ҳаром ҳисобланади. Ана шу қоидадан бошқасига ўтиш ёки истисно қилишга мажбур қиладиган далил бўлмаса, асл қоида ўз ҳолида қолади.
Уламолар инсон аъзоларини трансплантация қилиш (кўчириш) амалиётининг жоизлигига “инсонга манфаат бериш ва ундан зарарни даф қилиш” шаръий қоидасини асос қилиб олганлар. Ушбу қоидага биноан амалиёт жараёнида бошқа бир инсонни ҳалокатга дучор қилмаслик шарт бўлади.
Бу амалиётни бажаришда бошқанинг ҳаёти учун жуда катта манфаат борлиги сабаб ўз аъзоларини олиб, муҳтожга қўйишга рухсат берилиши инсоннинг аъзолари муккаррам эканини сақлаш тушунчасига зид эмас. Икки тараф мувофиқ келган тақдирда қуйидаги шартлар асосида аъзони кўчириш амалиёти мумкин бўлади:
1. Бирор аъзосини ҳадя қилувчи одамнинг аъзоси олинганда унинг ҳаёти хавф остида қолмаслиги.
2. Ўз аъзосини ҳадя қилувчи одам ихтиёрий равишда бўлиши, ҳеч ким томонидан мажбур қилинмаслиги.
3. Аъзонинг кўчирилишига сабаб ҳақиқатан ҳам муҳтож бўлган беморнинг касаллиги тиббиёт жиҳатидан фақат шу йўл билангина тузалиши мумкин деган хулосага келинган бўлиши.
4. Аъзоси олинаётган ва янги аъзо қўйилаётган икки тараф учун ҳам жарроҳлик амалиёти муваффақиятли тарзда ўтиши ва кутилган натижага эришилиши тажрибаларда кузатилган ва унга ишонч ҳосил қилинган бўлиши зарур.
Кўчириш мумкин бўлмаган аъзолар:
- бир инсоннинг насли бошқасига ўтишига сабаб бўладиган ирсий аъзолар (эркак ва аёлнинг жинсий аъзолари), шу сифатларни ташувчи ва ҳомилага сабаб бўлувчи аъзолар;
- инсоннинг яшашига бевосита боғлиқ бўлган юрак каби аъзолар;
- инсоннинг тўкис яшашига билвосита боғлиқ бўлган кўз қорачиғи каби аъзо;
Умуман, инсон шаъни, обрўси ва ҳаётига салбий таъсир кўрсатадиган тиббий амалиётларнинг барчаси шаръан таъқиқланади.
Юқорида зикр қилинган, аъзоларни зарурат бўлганда кўчиришга бир нечта шартлар қўйилмоқда. Энг муҳим нуқта – аъзо кўчирилганда ҳам сотилмайди, балки табарруъ (эҳсон) қилинади.
Энди баъзида қулоққа чалиниб қоладиган болаларни ўғирлаш ва уларнинг тана аъзоларни сотиш ҳолатларида бир нечта катта гуноҳлар жам бўлади. Бу ерда одамнинг жонига қасд қилиш бор. Қуръони каримда бир одамни ноҳақ ўлдириш барча одамларни ўлдиришга баробарлиги айтилган. Бунинг устига шариатимизда мол (товар) деб ҳисобланмаган нарса (одам аъзолари)ни сотиш – ҳаром пул топишдир. Бундай жирканч гуноҳга қўл урадиган кимсаларни агар тавба қилмасалар, дунёда хорлик ва охиратда аламли азоб кутади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво бўлими
100 та СИР-АСРОРЛИ ИБОРА
ёхуд
ОДАМЛАР БИЛАН
МУЛОҚОТ (оила, уй, ишхона, жамоат жойлари) ДАГИ
100 та “СЕҲРЛИ СЎЗ”
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
(4-қисм)
1) Ассалому алайкум!
2) Катта раҳмат Сизга!
3) Умрбод миннатдорман Сиздан!
4) Умрингиз узоқ бўлсин!
5) Барака топинг!
6) Хўп бўлади!
7) Минг бор узр сўрайман Сиздан!
8) Кечирасиз!..
9) Сиздан кечирим сўрайман!
10) Мендан ўтди! Узр сўрайман! Кечиринг!
11) Сиз нима десангиз – шу!
12) Сизнинг гапингиз – мен учун қонун!
13) Сизнинг гапингиз – биз учун қонун!
14) Лаббай?!?
15) Эшитаман?!?
16) Амрингизга мунтазирман!
17) Миннатдорман!
18) Жуда тўғри айтдингиз!
19) Тўғри айтасиз!
20) Гапингиз ниҳоятда тўғри!
21) Фикрингиз жуда маъқул!
22) Илтимос Сиздан, кечиринг!..
23) Илтимос, мени кечиринг!..
24) Тўғри айтдингиз!
25) Сизни жуда яхши тушуниб турибман!
26) Қўлларингиз дард кўрмасин!
27) Сизга гап йўқ!
28) Жуда чиройли!
29) Жуда-жуда маъқул!
30) Бу ҳам яхшиликка!
31) Бунда ҳам бир ҳикмат бор!..
32) Муаммо йўқ!
33) Ҳеч қандай муаммо йўқ!
34) Ҳеч қандай эътирозим йўқ!
35) Овора бўлманг!
36) Асло овора бўлманг!
37) Ҳечам овора бўлманг!
38) Сизни овора қилганим учун минг бор узр сўрайман Сиздан!
39) Ҳижолат бўлманг!
40) Яхши кунларингизда қайтарайлик!
41) Тўйларингизда қайтарайлик!
42) Доим хизматларингиздамиз!
43) Кўнглингиз тўқ бўлсин!
44) Худо хоҳласа, ҳаммаси яхши бўлади!
45) Борингизга шукр!
46) Минг бор узр!
47) Минг бор-минг бор узр!
48) Зўр чиқибди, ярашибди!
49) Минг бор-минг бор узр сўрайман сиздан!
50) Мен хато қилдим, узр, кечирасиз!
51) Айбимни тан оламан, кечирасиз!
52) Узр-узр-узр!
53) Иккинчи ундай қилмайман, кечиринг!
54) Бошқа такрорланмайди, кечирасиз!
55) Бир қошиқ қонимдан кечинг!
56) “Бунда ҳам бир ҳикмат бор...” дейилади-ю ўзи...
57) Катта илтимос Сиздан!
58) Билмай қолибман, узр, кечирасиз!
59) Ўтиниб сўрайман Сиздан!
60) Мана шу хислатингизга тан бераман-да!
61) Шу феълингизга гап йўқ-да!
62) Сиздан роса ҳам миннатдорман!
63) Ташаккурларим Сизга!
64) Эътиборингиз учун катта раҳмат Сизга!
65) Сизга катта раҳмат меҳрли эътиборингиз учун!
66) Меҳрли эътиборингиз учун Сизга катта раҳмат!
67) Сиз қандай айтсангиз, худди шундай бўлади!
68) Бажарамиз! Хўп бўлади!
69) Зўр!
70) Жуда-жуда зўр!
71) Гап йўқ!
72) Қойил!
73) Жуда ажойиб!
74) Жуда ҳам чиройли!
75) Мутлақо гап йўқ!
76) Сизга ёқса – бўлди!
77) Сизга ёққани – бизга ёққани!
78) Ана энди кўнгилдагидай бўлди!
79) Мана энди хотиржам бўлдим!
80) Хизматингиздаман!
81) Ўзингизни эҳтиёт қилинг!
82) Доим соғ-омон бўлинг!
83) Ҳорманг!
84) Жуда хурсанд бўлдим!
85) Мен Сиздан кечирим сўрайман!
86) Зўр чиқибди!
87) Жуда ҳам зўр чиқибди!
88) Олдиндан катта раҳмат Сизга!
89) Умуман гап йўқ!
90) Гап бўлиши мумкин эмас!
91) Сизнинг ҳурматингиз биз учун чексиз!
92) Сизнинг ҳурматингиз мен учун чексиз!
93) Тарбиянгизга қойил қолдим!
94) Сизга тарбия берган Ота-онангизга минг раҳмат!
95) Тан бердим!
96) Тан бермасдан иложи йўқ!
97) Офарин!
98) Узр! Узр! Узр!
99) Мени кечиринг, илтимос Сиздан!
100) Минг-минг-минг бор кечирим сўрайман Сиздан!
Чегараси йўқ) ...
*СИЗ яна қўшишингиз мумкин...
**ЭНГ муҳими: жумлаларни ЎЗ ВАҚТИДА ва ЎЗ ЎРНИДА ишлатиш !!!
***ЭНГ асосийси: ушбу сўзлар фақат ТИЛдан эмас, балки ДИЛ (!) дан чиқсагина СИР-АСРОРЛИ ва “СЕҲРЛИ” бўлади...
Меҳрибон Парвардигоримиз ўзларимизни ҳам, фарзанд-зурриётларимизни ҳам Ўзи буюрган, Жаноби Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам тавсия этган, ўтмишда ўтганларимизнинг руҳлари шод бўладиган, халқимиз хурсанд бўладиган, ота-оналаримиз рози бўладиган йўллардан юришимизни насиб этсин!
Иброҳимжон домла Иномов.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 