26 Декабр, 2024, 25 Жумадул сони, 1446
26 Декабр, 2024, 25 Жумадул сони, 1446
Тафаккур кишини Аллоҳ таолони нақадар буюк ва мехрибон Зот эканлигини, Қудрат ва Азамат соҳиби эканлигини ҳис қилишга, неъматларга шукр ва синовларга сабр қилишга ундайдиган, ўзининг ҳақир ва ожиз эканлигини эътироф этишга, ибодат ва итоатга рағбатни оширувчи, барча Аллоҳ рози бўладиган амалларни қилишга ҳамда у Зот қайтарган амаллардан қайтишга сабаб бўладиган хислат. Агар банда Аллоҳ таолонинг оят-аломатларига тафаккур билан қараса, ишончи ва маърифати зиёда бўлади. Шунинг учун Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг жудаям кўп оятларида тафаккурга чақиради. Ўзининг яратган нарсаларини зикр қилиб уларда: “ Тафаккур қиладиган кишилар учун оят-аломатлар бор”, дея айтади. “ Шоядки тафаккур қилсаларингиз”, дейди. Шунинг учун Росулуллоҳ (с.а.в.): “ Бир соатлик тафаккур бир йиллик нафл ибодатдан яхшироқдир”,( Ибн Можа) деганлар.
Абу Лайс Самарқандий (р.а.) айтадилар: “ Агар инсон тафаккур қилиш фазилатига етишни ҳоҳласа, беш нарса ҳақада фикр қилсин:
1) Аллоҳнинг мўжиза ва аломатлари тўғрисида;
2)Аллоҳнинг ботиний ва зохирий неъматлари тўғрисида;
3)Унинг савоби тўғрисида;
4)Унинг азоби тўғрисида;
5)Унинг яхшилиги ва ўзининг жафоси тўғрисида”.
Аллоҳ таолонинг мўжиза ва аломатларини тафаккур қилиш Аллоҳ таолонинг қудратига қарашдир. Аллоҳ таоло осмонни ва ерни қандай яратганига, қуёшни шарқдан чиқариб, ғарбга ботираётганига, кеча-кундузни алмашадиган қилиб қўйганига ва ўзининг хилқатига назар солишдир.
Аллоҳ таоло айтади: “Ва ер юзида чуқур ишонувчилар учун белгилар бордир. Ва ўзларингизда ҳам. Ёки кўрмаяпсизларми?” (Зорият, 20-21-оят)
Атрофга тафаккур ва ибрат кўзи билан қараган киши ҳар қадамлар Аллоҳнинг мўжизалари ва ажойиботларини кўраверади.
Аллоҳ таолонинг неъматлари ҳақида фикрлаш Унинг нематларига эътибор қаратишдир. Аллоҳ таоло айтади: “Аллоҳ сизларга осмонлардаги ва ердаги нарсаларни беминнат хизматкор қилиб қўйганини ва сизга зохирий ва ботиний неъматларни мукаммал қилиб берганини билмадингизми?”. ( Луқмон,20) Неъматлар ҳақида тафаккур қилиш инсоннинг Роббисига бўлган муҳаббатини ҳамда шукрини зиёда қилади.
Аллоҳ таолонинг савоби тўғрисида фикр қилиш эса, У Зотнинг ўз тақводор бандалари учун жаннатда қандай кароматлар тайёрлаганининг савобини фикрлашдир. Унинг савоблари ҳақида тафаккур қилиш жаннатга рағбатни, унинг талабида ҳаракат қилишни ва Аллоҳ таолонинг тоатига қувватни зиёда қилади.
Унинг азоби тўғрисида фикрлаш эса Аллоҳ таоло душманлари ва итоатсиз кишилар учун дўзахда тайёрлаб қўйган азоблар ва хорликларни фикрлашдир. Бу эса бандада қўрқинчни, гуноҳ ва маъсиятлардан тийилиш қувватини оширади.
Аллоҳ таолонинг яхшиликлари ва ўзиниг жафоси ҳақида тафаккур қилган киши ўзининг Аллоҳга бўлган осийлиги бардавом бўлишига қарамай, Роббиси унинг гуноҳларини беркитиб турганини, азобламасдан, унга ҳамон ризқини бериб турганини кўради ва унинг ҳаёси ва хижолати зиёда бўлади.
Банда қачонки шу бешта нарса ҳақида фикр қилсагина, Пайғамбар (с.а.в.) айтган даражаларга эришади. Бундан бошқа нарсалар тўғрисида эса фикр юритилмайди. Чунки бундан бошқа нарсаларда қилинган тафаккур шунчаки васваса бўлади.
Уламолар айтишадики: “Уч нарсада тафаккур қилиш мумкинмас.
1)Камбағаллик тўғрисида. Чунки, у инсонда ғамни ва хафаликни кўпайтиради ҳамда бойликка рағбатни зиёда қилади.
2)Ўзгалар тарафидан унга нисбатан қилинган зулм ҳақида ҳам тафаккур қилинмайди. Чунки бу қалбни қаттиқлаштаради, ғазаб ва адоватни зиёда қилади.
3)Узоқ умр кўриш ҳақида тафаккур қилинмайди. Чунки бу ўлимни унуттиради. Дунёга муҳаббатни зиёда қилади ва охират учун амал қилишни кечиктиради.
Демак, ҳар бир банда уйқуга ётишдан олдин бугунги ўтган куни ҳақида тафаккур қилмоғи жудаям афзал амалдир. Агар у бугунги ўтган кунида хайрли ва савобли амалларни топса Аллоҳга ҳамд айтиши, хато ва гуноҳ ишларни кўрса Аллоҳга истиғфор айтиши лозим бўлади.
Аллоҳ таоло барчаларимизни тафаккур ила ибрат олувчи бандаларидан қилсин.
Олмазор туманидаги “Мевазор” масжиди имом ноиби: Исломов Ёрбек
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Уч тоифадан бўлишга интилинг
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Қиёмат куни жаҳаннамни кўрмайдиган, Аллоҳ таоло жаҳаннам азобидан қутқарадиган кўзлар ҳақида шундай деганлар: «Уч тоифа инсон борки, уларнинг кўзи жаҳаннамни кўрмайди: Аллоҳ йўлида соқчилик қилган кўз; Аллоҳдан қўрқиб ёш тўккан кўз; Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан тийилган кўз».
Рекламаларни томоша қилиш ва уларнинг таъсири
Бир қиз айтади:
«Бир куни овқатланиб ўтирсак, телевизорда «Дўмбоқ жўжа» деган таомнинг рекламаси бўлиб қолди. Ҳозиргина онам берган овқатни емай, хархаша қилаётган кичкинтой укам рекламани кўриб, «Ойи, қорним очди...» деб қолди. Ана шунда рекламалар бизни қанчалар ўйинчоқ қилиб, ўзига тобе қилиб олаётганини тушуниб қолдим. Овқат егиси келмаётган бола биргина рекламани кўриб, бир зумда қовурилган жўжа ейман деб жанжал қила бошлади-я! Бу каби рекламаларнинг салбий таъсирларидан бири – инсонни ўз ҳаётидан нолиб, ундан норози бўлиб яшайдиган қилиб қўяр экан. Натижада инсон қаноатнинг ҳаловатини йўқотиб, Аллоҳ берган неъматларни кўра олмайдиган бўлиб қолар экан».
Энди шу саволга жавоб беринг:
«Сиз ҳам рекламанинг ҳис-туйғуларингизга, ўй-хаёлларингизга, хотиржамлигингизга, бутун ҳаётингизга қандай таъсир қилишини сезганмисиз?»
Қизларнинг реклама борасидаги тажрибалари
Жуда кўп қизлардан «Реклама бўйича бирор тажрибангиз борми?» деб сўраб, ажойиб жавоблар эшитганмиз. Келинг, улардан баъзиларини ўқиб кўринг.
Бир қиз айтади: «Қизларга хос нарсаларнинг рекламаси мени жинни қилишига сал қолди. Олдинига кийим-кечак (айниқса ички кийим), кейин сочни, терини парваришлайдиган воситалар, сўнгра парфюмерия маҳсулотлари, атир-упалар... Минг афсуслар бўлсинки, мен шундай рекламаларнинг асирасига айланиб қолибман. Ўсмирлик пайтимда яна ҳам чиройли бўлиш учун рекламани битта ҳам қолдирмай кўрардим. Кўрганимга, эшитганимга ишонаверардим. Ким нима тавсия қилса, ўшани сотиб олиб, синаб кўрардим. Лекин натижа қандай бўлса ҳам, ҳеч биридан кўнглим тўлмас эди, шунинг учун реклама қилинган бошқа нарсаларни сотиб олиб, синаб кўришга ҳаракат қилардим. Шундай қилиб, йиллар давомида ундан бунга сакраб юравердим. Мақсадим – рекламадагидек чиройли бўлиш, гўзал қизга айланиш эди. Йиллар давомида танани ёшартирувчи, сочни бақувват, жозибали қилувчи, юзни оқартириб, теримни текис, майин қилувчи кремларни синаб кўравериб, ўзимни ўзим тажриба қуёнчаси қилиб қўйибман. Лекин афсуски, рекламада кўрсатилган қизлардек гўзалликка эриша олмадим.
Бир куни эрталаб уйғониб, ойнага қарадим-да, ўзимга ўзим «Қачондир мен ҳам чиройли бўлармикинман?» деб савол бердим. Сўнг «Ҳеч қачон…» деб, йиғлаб юбордим. Шу кундан бошлаб чиройли, бетакрор бўлишдан умидимни уздим. Тушкунликка, умидсизликка тушиб қолган бўлсам ҳам, гўзалликка бу каби нарсалар билан эришиб бўлмаслигини тушуниб етдим. Шундагина ўша рекламаларни кўрмасликка қарор қилдим, ҳатто ойнага ҳам қарамай қўйдим.
Орадан бир неча ой ўтди: қизларга хос рекламаларни кўрмадим, ойнага ҳам қарамай қўйдим. Бир куни бир дугонам «Юзинг роса тиниқлашиб, чиройли бўлиб кетибди-я. Қанақа крем ишлатяпсан?» деб сўраб қолди.
Мен бўлса жаҳл билан «Мени масхара қиляпсанми?» дедим.
«Вой ўлай, нега масхара қиламан?! Ростдан айтяпман, сен роса чиройли бўлиб кетибсан! Ойнага қарагин!» деди у.
Бир неча ойдан бери биринчи марта ойнага қарадим. Дугонам тўғри айтган экан, юзим тиниқлашиб, чиройли бўлиб қолибди.
Дугонам: «Тўғри айтибманми? Энди менга қанақа крем суртганингни айт!» деди.
Мен шундай дедим: «Бир неча ойдан бери умуман ҳеч қанақанги косметиканинг рекламасини кўрмаяпман. Кремларни ҳам, бошқа нарсаларни ҳам, ҳаммасини йиғиштирдим. Умуман, чиройли бўлишдан умидимни узиб, ойнага ҳам қарамай қўйдим. Ҳозир эса шундай хулосага келдим: реклама кўришни тўхтатганимда бери хотиржам бўлиб, юзимдан нур ёғила бошлабди. Демак, ҳақиқий гўзалликни рекламадан қидирмаслик керак экан!».
Яна бир қиз айтади:
«Реклама деса, мазам қочади, чунки шуни деб бошимга жуда ёмон кунлар тушган. Бу нарса ўн уч ёшимдан бошлаб бугунги кунгача давом этяпти. Ҳаммаси юзга суртиладиган крем билан тиш пастасининг рекламасидан бошланган. Рекламадаги қизларнинг ҳаммаси юзи оппоқ қизлар эди, битта ҳам буғдой ранглиси йўқ. Шунинг учун юзимга қараб, ўзимни ўзим ёмон кўриб кетганман. Бир неча ой ойнага қарамадим. Ҳар сафар рекламани, уларда роль ўйнаган қизларни кўрганимда ўзимни баттар ёмон кўриб кетардим. Бир куни айнан менга керак бўлган, юзни оқартирадиган кремни реклама қилиб қолишди. Эртаси куниёқ ўша кремни сотиб олиб, юзимга сурдим. Ҳар куни ўн марталаб ойнага қараб, юзимга тикиламан. Ҳар соатда ойнага қарайвериб, чарчаб ҳам кетдим. Кремим тугаши билан янгисини олардим. Бир неча ойдан кейин даҳшатли фожиа юз берди. Кремни ҳаддан ташқари кўп ишлатиб юборганимдан, юзимнинг териси қорайиб, тошмалар тошиб кетди. Тери шифокорига борсам, «Юзингни нима қилдинг? Териси бутунлай заҳарланиб кетибди-ку! Ишқилиб, саратон орттириб олмаган бўлсанг бўлди», деб роса уришди.
Унинг сўзлари ҳар қанча аччиқ бўлса ҳам, мени ғафлат уйқусидан уйғотди. Қилган ахмоқлигим учун роса йиғладим. Мен ақлимни ахлат қутиси қилиб олган эканман, рекламачилар эса унга хоҳлаган нарсасини ташлаб юраверган экан. Ақлимни рекламага сотибман, лекин эвазига ҳеч нарсага эга бўлмабман. Фақатгина пулимни, тинчимни ва соғлом теримни йўқотганим қолибди. Узоқ муолажалардан кейин юзим бироз ўзига келди. Лекин реклама ваъда қилганидек, юзим оқармади. Қанчалик алданганимни тушунишим учун уч йил керак бўлди. Шу уч йилда ўқишни ҳам ташлаб қўйдим, ҳаётдан розилик деган нарсани унутдим. Бир неча бор ўз жонимга қасд қилишни ҳам ўйладим, лекин Аллоҳ сақлади».
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 