Хожа Аҳрор Валий масжиди Чорсу майдонидаги Регистон ансамблининг марказий қисми ҳисобланади. Масжиднинг асоси IX асрда қурилган.
Убайдуллоҳ Аҳрор – сўфийликнинг буюк устаси, мусулмон уламоларининг бошлиғи ва Муҳаммад пайғамбарнинг авлодидан бўлган. У кўчиб ўтишга тайёргарлик кўрар экан, Тошкентнинг қадимий Гулбозор маҳалласида катта жума масжиди қуришни буюради.
Тошкентнинг Жума масжидининг биринчи биноси 1451 йилда шайх Убайдулла Хожа Аҳрорнинг (1404-1490) маблағига қурилган.
Масжиднинг ичида узун ҳовли атрофи бўйлаб пештоқли бўлмалар, таҳоратхона – мусулмонлар намоз ўқишдан олдин покланадиган жой қурилган. Масжиднинг безаги содда бўлган.
Масжид 1868 йилда зилзила оқибатида катта зарар кўради. 20 йил ўтиб, 1888 йилда, у Россия императори Александр III томонидан Бухоро амирига тақдим этилган маблағлар ҳисобига қайта тикланди, шундан сўнг, масжид Подшо масжиди деб атала бошлади.
2003 йилда масжид қурилиш ва безашнинг замонавий усулларидан фойдаланилган ҳолда қайтадан таъмирланди.
Манзил: Тошкент ш., Навоий кўчаси, “Чорсу” майдонида жойлашган.
Кийиниш талаблари: Ўзбекистонда аёллар диний диққатга сазовор жойларни зиёрат қилишда тананинг очиқ қисмларини (елкалар, орқа ва оёқлар) ёпиб юриши мақсадга мувофиқ.
Биласизми? Силикат моддасига бой бўлган тупроққа дафн қилинган инсоннинг скелети вақт ўтиши билан тош ва харсангга айланади.
Агар у пирит (темир сульфиди) моддасига бой минтақага дафн қилинса, ундай жасад темир ҳайкалга айланиб қолиши мумкин!
Бу илмий ҳақиқат яқинда аниқланган бўлса-да, Қуръонда бу ҳақида 1445 йил олдин ҳайратланарли тарзда жуда аниқлик билан баён этилган. Қуръонда бундай дейилган:
وَقَالُوا أَإِذَا كُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا
"Улар: “Биз суякларга ва чанг- тупроқларга айланиб кетганимиздан кейин ҳам, янгитдан тирилтириламизми?” дедилар. “Сен уларга, тошга ёки темирга айланинглар”, деб айт"
(Исро сураси, 50-оят).
Бу оят яқин йилларда кашф этилган — суяклари тошга айланган ёки темир ҳайкалга айланган қазилмаларга очиқ ва равшан ишора қилмоқда. Гўёки Қуръонда хабар берилган ушбу далиллар олимлар кашф қилишларини узоқ асрлардан бери кутиб ётгандек.
Шундай экан, ақлли инсон бундай очиқ-ойдин ва равшан мўъжизани қандай инкор қила олади? Қуръоннинг бу мўъжизаси кундуздаги қуёшдек равшан эмасми?
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ