25 Ноябр, 2024, 24 Жумадул аввал, 1446
25 Ноябр, 2024, 24 Жумадул аввал, 1446
Инсоннинг келажак олдидаги энг катта бурчи – фарзанд тарбиясидир. Чунки жамиятнинг эртанги куни фарзандларимизга берган тарбиямизга боғлиқ. Бу шундай масъулиятки, бундан асло ғафлатда қолмаслик лозим.
Оиша разияллоҳу анҳодан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: “Киши ейдиган нарсаларнинг энг покизароғи касбидандир. Албатта, фарзанди ҳам унинг касбидандир” (Имом Аҳмад, Имом Термизий ривояти).
Фарзанд инсон касбининг маҳсули каби экан, ундан гўзал ҳосил олиш учун қандай кўчат парвариш қилингани ва қандай ерга экилганига яхши аҳамият бериш лозим. Токи “кўчат”нинг уруғи пучак бўлиб қолмасин. Кейин эса, “уруғ қадалгувчи ер”нинг покизасини танлаш лозим. Кўча-кўйда кўриниб, ташқи гўзаллиги ёқиб қолган аёлга уйланаверишлик фарзанднинг отаси зиммасидаги ҳақга хиёнатдир.
Ана ундан кейин хотин билан қўшилиш Аллоҳнинг зикрисиз бўлмаслиги керак. Доимий парвариш ҳалолликни талаб қилади. Фарзанд туғилгач шариатга мувофиқ чиройли исм қўйиш, фақат ҳалол парвариш қилиш, ақлини таний бошлагач имон калимасини, аста секин сураларни ёдлатиб, ўнг қўлида овқатланиш ва бошқа одобларни ўргатиш лозим.
“Нима эксанг, шуни ўрасан”, деганларидек, ота-она одоб-ахлоқда, аҳилликда ва тақвода умр ўтказсин, токи ўзидан етишиб чиққан мева яхши ҳосил берсин.
Собит Баноний раҳимаҳуллоҳ айтади: “Ривоят қилинишича бир киши отасини бир жойда ураётган эди. Ундан:
Абу Лайс Самарқандий айтади: “Ким ота-онасига осийлик қилса, боласидан хурсандчилик кўрмайди”.
Одобларнинг энг яхшиси – чиройли ўрнак бўлиш. Бунда ота-онанинг тарбияли бўлиши муҳим. Лекин бу сўзлар бугунги кунларнинг армонлари бўлиб бораётир.
Интернет тармоқларида бир ибратли ҳикояга кўзим тушди. Унда ёзилишича бир ишбилармон тадбиркор одатига кўра ярим тунга яқин уйига келди. Уни кичкинтой ўғилчаси кутиб турар эди.
— Дадажон, сиздан бир нарсани сўрасам майлими? – деб сўради бола.
— Майли, – деди ота.
— Бир соатда қанча пул топасиз?
— Бу сенга нимага керак?
— Билгим келяпти-да.
— Борингки, юз минг сўм топарман, деди ота ўзича хомчўт қилиб.
Бола ҳам ўзича бир нарсаларни ҳисоб қилди ва:
— Ундай бўлса менга эллик минг сўм бериб туринг? – деди.
— Сен мендан пул олиш учун шундай муғомбирлик қиляпсанми?! Бор, хонангга кириб ухлаб, дамингни ол! – жаҳли чиқди отанинг.
Ноилож қолган бола индамасдан хонасига кириб кетди. Чарчаганидан асабийлашган ота бироздан кейин чарчоғи ёзилиб, сал ҳовридан тушди. Кейин ўзига-ўзи: “Ўз боламга шунчалик қаттиққўллик қилиб юбордим. Эҳтимол ўғлим шу эллик минг сўмга ростдан ҳам муҳтож бўлиб қолгандур. Ахир доим ҳам бунақа пул сўрайвермайди-ку” деб, аста ўғлининг хонаси томон юрди. Эшикни очиб сўради:
— Ўғлим, ухламадингми?
— Йўқ, ҳали.
— Кун бўйи ишлар билан овора бўлиб, чарчаган эдим. Турли одамлар билан мулоқотда бўлишга тўғри келади. Шунинг аламини сендан олиб хато қилибман. Мана сенга эллик минг.
Бола хурсанд бўлиб кетди:
— Раҳмат, дадажон! Мен Сизни яхши кўраман!
Сўнг ёстиғининг тагидан яна озгина майда пулларни олди-да, қўшиб санай бошлади. Отанинг яна жаҳли чиқди:
— Шунча пулинг бўлиб туриб яна сўрадингми?!
— Ҳа, дадажон! Бу пулларим етмаётган эди. Мана энди юз минг бўлди. Шу пулни сизга берай, мен учун бир соат ажратинг.
Бугун ғафлат уйқусидан уйғонмоқ керак. Инсон ўз оиласидаги фарзандига бефарқ бўлишга ҳаққи йўқ. Қаҳрамон шоиримиз айтганларидек:
Марсга тўп отқувчи — сен,
Зуҳрони уйғотқучи — сен,
Уйқуда қотқучи — сен,
Уйғон ўзинг, уйғон ўзинг.
Улуғбек қори ЙЎЛДОШЕВ,
Асака тумани “Холид ибн Валид” жоме масжиди ходими
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
ЭН ГЎЗАЛ ИСМЛАР АЛЛОҲНИКИДИР
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Аллоҳнинг чиройли исмлари бор. У билан дуо қилинглар” (Аъроф сураси, 180-оят).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таолонинг тўқсон тўққизта – бир кам юзта исми бор. Ким уларни ихсо қилса (ёд олса), жаннатга киради. Аллоҳ тоқдир, тоқни яхши кўради”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Уламоларимиз ушбу хадисда келган “ихсо” калимасини факатгина ёдлаш эмас, балки “унинг маъноларини билиб, тафаккур килиш ва унга мувофиқ гўзал хулқ билан хулқланиш лозим”, деганлар.
Лекин бу исм-сифатлар араб тилида бўлгани учун маъноларини англаб, тафаккур килиш бизга кийинчилик туғдиради. Шунинг учун хам уларнинг маъноларини билиш ва уни сиз азизларга етказиш максадида маърифат гулшанига сафар килишга карор килдик.
АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ ГЎЗАЛ ИСМЛАРИ:
اللهُ
1. Аллоҳ.
Бутун оламларни яратган Холиқ, барча махлуқот ва мавжудот сиғинадиган ягона маъбуд Исми Зотидир. У Зотдан бошқага нисбатан бу исм ишлатилмайди.
الرَّحْمَنُ
2. Ар-Раҳмон.
Бу сифат фақат Аллоҳга хос бўлиб, барчага кофирга ҳам, мўминга ҳам меҳрибон ва неъмат берувчи маъносини англатади. Раҳмон сифатини Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч кимга нисбатан ишлатиб бўлмайди.
الرَّحِيمُ
3. Ар-Раҳийм.
Бу сифат хосроқ бўлиб, қиёмат куни фақат мўминларга раҳм қилувчи маъносини англатади.
المَلِكُ
4. Ал-Малик.
Мулк (ҳақиқий подшолик) Уникидир. Ундан ўзга эга йўқ. Шунинг учун бандалар фақат Унга ибодат қилишлари лозим.
القُدُّوسُ
5. Ал-Қуддус.
Барча айблардан холи, нолойиқ сифатлардан пок. Мутлақ поклик Аллоҳнинг ўзигагина хосдир.
السَّلَامُ
6. Ас-Салом
Барча нуқсонлардан саломат. Шунингдек, тинчлик, хотиржамлик ва роҳат берувчи.
المُؤْمِنُ
7. Ал-Мўмин.
Иймон ва омонлик берувчи.
المُهَيمِنُ
8. Ал-Муҳаймин.
Ҳамма нарсани қамраб олувчи. Аллоҳ бандаларнинг барча ҳолатларига гувоҳ бўлиб туради. Ундан ҳеч нарса махфий қолмайди.
العَزِيز
9. Ал-Азиз.
Барчанинг устидан ғолиб. Ундан бирор нарса ғолиб келолмайди.
الْجَبَّارُ
10. Ал-Жаббор.
Яратганларининг ишларини ислоҳ этувчи, нуқсонларини тузатувчи.
المُتَكَبِّرُ
11. Ал-Мутакаббир.
Кибриёси ва улуғлиги беҳад. Ҳамма нарсадан улуғ.
الخَالِقُ
12. Ал-Холиқ.
Оламдаги ҳамма нарсани ўз хоҳишига кўра яратувчи, мутлақ вужудга келтирувчи.
الْبَارِئُ
13. Ал-Бориъ.
Йўқдан пайдо қилувчи, вужудга келтирувчи.
المُصَوِّرُ
14. Ал-Мусаввир.
Маҳлуқотларнинг сувратини шакллантирувчи, ҳар бир нарсага ўзига хос суврат берувчи.
الغَفَّارُ
15. Ал-Ғаффор.
Бандаларининг айбини ўз фазли ила кечиб юборувчи, мағфират қилувчи.
القَهَّارُ
16. Ал-Қаҳҳор.
Барча махлуқотларини ўз ҳукмига юритиб ва қудрати ила бўйсундириб турувчи.
الوَهَّابُ
17. Ал-Ваҳҳоб.
Неъматларни беҳисоб берувчи.
الرَزَّاقُ
18. Ар-Раззоқ.
Кўплаб ризқ берувчи.
الفَتَّاحُ
19. Ал-Фаттоҳ.
Кўплаб нарсаларни очувчи. Ўз раҳмати хазинасини бандаларга очувчи.
العَلِيمُ
20. Ал-Алийм.
Ҳар бир нарсани билувчи. Бўлган ва бўладиган, аввалги ва охирги, зоҳир ва ботин нарсаларнинг барчасини билувчи.
القَابِض
21. Ал-Қобиз.
Руҳларни қабз қилувчи. Хоҳлаган кишисининг ризқини қабз қилувчи. Қалбларни қабз қилувчи.
البَاسِط
22. Ал-Босит.
Хоҳлаган бандасининг ризқини, (руҳини) қалбини кенг қилувчи.
الخَافِض
23. Ал-Хофиз.
Пасайтирувчи. Кофир ва фосиқларнинг мартабасини хор-зор қилиб пасайтиради.
الرَافِع
24. Ар-Рофиъ.
Кўтарувчи. Мўмин ва тақводорларнинг мартабасини азизу мукаррам қилиб кўтаради.
المُعِزُّ
25. Ал-Муъизз.
Азиз қилувчи. Кимни хоҳласа тўғри йўлга солиб азиз қилади.
المُذِلُّ
26. Ал-Музилл.
Хор қилувчи. Кимни хоҳласа хор қилади.
السَّمِيعُ
27. Ас-Самийъ.
Ҳар бир нарсани эшитувчи.
البَصِيرُ
28. Ал-Басийр.
Ҳар бир нарсани кўрувчи.
الحَكَم
29. Ал-Ҳакам.
Адолатли ҳукм қилувчи.
العَدْل
30. Ал-Адл.
Мутлақ адолат қилувчи.
اللَّطِيفُ
31. Ал-Латийф.
Ўта лутф кўрсатувчи. Барча нарсаларнинг нозик ва дақиқ жойларигача билувчи.
الخَبِيرُ
32. Ал-Хобийр.
Ҳамма нарсадан ўта хабардор.
الحَلِيمُ
33. Ҳалийм.
Ғазаби қўзимайдиган ва иқоб қилишга шошилмайдиган.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа