12 Январ, 2025, 12 Ражаб, 1446
12 Январ, 2025, 12 Ражаб, 1446
Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳунинг туғилган йиллари манбаларда ҳижратдан 23- ёки 27-йил олдин деб кўрсатилади. Бу милодий ҳисобда 595 ёки 599 йилга тўғри келади.
Саъд розияллоҳу анҳу мерганлик ва камондан ўқ узиш бўйича ўта моҳир саҳоба эдилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Уҳуд куни у кишига “От, эй Саъд, ота-онам сенга фидо бўлсин, от!” деганлар. Али розияллоҳу анҳу “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъддан бошқа одамга бу гапни айтганларини эшитмаганман” деганлар.
Ислом динига энг аввал кирган саҳобалардан бири эдилар.
Саҳобаларнинг ичида паҳлавонлиги, қўмондонлик салоҳияти борлиги, мерганлиги, дуоси тез қабул бўлиши билан машҳур эдилар.
Форслар ўлкасининг фатҳ қилинишига сабаб бўлган Қодисия, Мадоин жангларида қўмондон бўлганлар.
Куфага биринчи волий бўлганлар. Умар розияллоҳу анҳу у кишини Куфага волий этиб тайинлаганлар.
Муҳожир саҳобалардан Мадинада энг охири вафот этган киши шу зот эдилар.
У киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламни қўриқлаб юрган зотлардан бири эдилар.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъд розияллоҳу анҳу келганларида, “Бу менинг тоғам. Бирор киши ўз тоғасини кўрсатсинчи” деганлар.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам “Ё Аллоҳ! У Сенга дуо қилганда, дуосини ижобат қилгин!” деб дуо қилганлар.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъд розияллоҳу анҳунинг пешоналарига қўлларини қўйганлар. Кейин юзларини, кўксиларини ва қоринларини силаб, “Ё Аллоҳ, Саъдага шифо бергин!” деб дуо қилганлар. Кейинчалик Саъд розияллоҳу анҳу бу воқеани эслаб, “Ҳозиргача у зот алайҳиссаломнинг қўллари тафтини кўксимда ҳис қиламан” деганлар.
Саъд розияллоҳу анҳу Умар розияллоҳу анҳунинг вафотларидан кейин янги раҳбар танлаш борасидаги Маслаҳат Кенгашининг аъзоси бўлганлар.
У киши Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга барча ғазотларда иштирок этганлар.
Уҳуд куни кўпчилик ортга чекинган пайтда жойидан қимирламай, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёнларида туриб, у зот алайҳиссаломни қўриқлаган кам сонли саҳобалардан бири эдилар.
Саъд розияллоҳу анҳу Макка фатҳи куни муҳожирларнинг учта байроқларидан бирини кўтариб борган зот эдилар.
У киши тириклигида жаннати эканлигини эшитган бахтиёр инсонлардан бири эдилар.
Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Аҳмад каби муҳаддислар Саъд розияллоҳу анҳудан кўплаб саҳиҳ ҳадислар ривоят қилишган.
Абдуллоҳ ибн Умар, Оиша бинт Абу Бакр, Абдуллоҳ ибн Аббос, Соиб ибн Язид, Жубайр ибн Мутъим, Жобир ибн Абдуллоҳ, Мисвар ибн Махрама, Абдуллоҳ ибн Омир, фарзандлари Омир, Умар, Муҳаммад, Мусъаб, Иброҳим, Саъид ибн Мусаййиб, Абу Усмон Наҳдий, Амр ибн Маймун, Аҳнаф ибн Қайс, Алқама ибн Қайс, Иброҳим ибн Абдураҳмон ибн Авф, Абу Абдураҳмон Суламий, Мужоҳид, Урва ибн Зубайр розияллоҳу анҳум каби кўплаб зотлар у кишидан ҳадис ривоят қилишган.
Вафотларидан олдин юнгдан бўлган кийим (жубба)ларини олиб келишни буюрганлар. Олиб келишгач, “Мени шунга кафанланглар. Чунки, Бадр ғазоти куни душманга рўбарў бўлганимда, устимда шу кийим бор эди. Кафаним бўлсин деб шу кунгача сақлаб қўйгандим” деганлар.
Ҳижрий 55-йилда, милодий 674 йилда, Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳу даврида вафот этиб, Мадинада дафн этилганлар.
Суратда Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳунинг машҳур камонлари бўлиб, ушбу камон Мадинаи мунавварадаги “Ҳижоз темир йўли” номли музейда сақланади.
Аллоҳ таоло Саъд ибн Абу Ваққосдан рози бўлсин!
Интернет материаллари асосида
Нозимжон Иминжонов тайёрлади
Бир ўтириб, яшаб ўтган шунча йиллик ҳаётимизда бошдан кечирган ғам-ғуссаларимиз ҳақида фикр юритиб кўрсак, қайғулар икки хил эканини кўрамиз:
Биринчиси – ўша пайтда кўзимизга катта кўриниб, ҳатто йиғлашимизга сабаб бўлган қайғуларимиз. Лекин вақт ўтиши билан улар аслида оддий нарса экани, йиғлашга арзимаслиги маълум бўлади. Баъзан ўша кунларни эслаганимизда кулгимиз келиб, «Шу арзимас нарса учун ҳам сиқилиб, йиғлаб юрган эканманми? У пайтларда анча ёш бўлган эканмиз-да», деб қўямиз.
Иккинчиси – ҳақиқатдан ҳам катта мусибатлар. Баъзилари ҳаётимизни зир титратган. Бу қайғулар ҳам ўтиб кетади, лекин ўчмайдиган из қолдириб кетади. Бу излар узоқ йилларгача қалбга оғриқ бериб тураверади. Бу қайғулар баъзан тўхтаб, баъзан ҳаракатга келиб, янгиланиб турадиган вулқонга ўхшайди. Бундай ғам-қайғуларнинг яхши тарафи шундаки, улар ҳаётда ҳам, охиратда ҳам яхшиликларнинг кўпайишига сабаб бўлади. Улар қалбимизда ўчмас из қолдирса, ҳар эслаганда кўзларимизда ёш қалқиса, энг асосийси – ўшанда дуога қўл очиб, сабр билан туриб бера олсак, кўп-кўп яхшиликларга, ажр-савобларга эга бўламиз. Ғам-қайғу янгиланиши билан яхшиликлар ҳам янгиланиб бораверади.
Ғам-қайғусиз ҳаётни кутиб яшаётган қизга «Сиз кутаётган кун бу дунёда ҳеч қачон келмайди», деб айтиш керак.
Аллоҳ таоло «Биз инсонни машаққатда яратдик», деган (Балад сураси, 4-оят).
Бу ҳаёт – ғам-ташвишли, азоб-уқубатли, машаққатли ҳаётдир. Мўмин одам буни жуда яхши тушунади. Бу дунёда қийналса, азоб чекса, охиратда албатта хурсанд бўлишини билади. Инсон мукаммал бахтни фақатгина охиратда топади. Шунинг учун улуғлардан бирига «Мўмин қачон роҳат топади?» деб савол беришганда, «Иккала оёғини ҳам жаннатга қўйганида», деб жавоб берган экан.
Аллоҳнинг меҳрибонлигини қарангки, охират ҳақида ўйлаб, унга тайёргарлик кўриш ҳаётни гўзал қилади, қайғуларни камайтириб, унинг салбий таъсирини енгиллатади, қалбда розилик ва қаноатни зиёда қилади, дунёда солиҳ амалларни қилишга қўшимча шижоат беради, мусибатга учраганларни бу ғам-ташвишлар, азоб-уқубатлар бир кун келиб, бу дунёда бўлсин ёки охиратда бўлсин, барибир якун топишига ишонтиради. Охират ҳақида ўйлаб, фақат солиҳ амаллар қилишга интилиш инсонни бахтли қилади.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: «Кимнинг ғами охират бўлса, Аллоҳ унинг қалбига қаноат солиб қўяди, уни хотиржам қилиб қўяди, дунёнинг ўзи унга хор бўлиб келаверади. Кимнинг ғами дунё бўлса, Аллоҳ унинг дардини фақирлик қилиб қўяди, паришон қилиб қўяди, ваҳоланки дунёдан унга фақат тақдир қилинган нарсагина келади».
Аллоҳ таоло фақат охират ғами билан яшайдиган (охират ҳақида кўп қайғурадиган, ҳар бир амалини охирати учун қиладиган) қизнинг қалбини дунёнинг матоҳларидан беҳожат қилиб қўяди. Қарабсизки, бу қиз ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзини бахтли ҳис қилади, ҳаётидан рози бўлиб яшайди. Хотиржамликда, осойишталикда, қаноатда яшагани учун истамаса ҳам қўлига мол-дунё кириб келаверади. Зеро, Аллоҳ таоло охират ғамида яшайдиган, шу билан бирга, ҳаётий сабабларни ҳам қилиш учун ҳаракатдан тўхтамаган кишининг ризқини кесмайди, уни неъматларига кўмиб ташлайди.
Аммо Аллоҳ таоло бор ғам-ташвиши дунё бўлган қизни фақирлар қаторида қилиб қўяди. Бундай қиз мол-дунёга кўмилиб яшаса ҳам, ўзини фақир, бечора ҳис қилаверади. Натижада дарди янгиланаверади, дардига дард қўшилаверади, фикрлари тарқоқ бўлиб, изтиробга тушади. Афсуски, шунча елиб-югургани билан фақат дунёнинг неъматларига эриша олади, охиратда насибаси бўлмайди.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа