23 Январ, 2025, 23 Ражаб, 1446
23 Январ, 2025, 23 Ражаб, 1446
Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳунинг туғилган йиллари манбаларда ҳижратдан 23- ёки 27-йил олдин деб кўрсатилади. Бу милодий ҳисобда 595 ёки 599 йилга тўғри келади.
Саъд розияллоҳу анҳу мерганлик ва камондан ўқ узиш бўйича ўта моҳир саҳоба эдилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Уҳуд куни у кишига “От, эй Саъд, ота-онам сенга фидо бўлсин, от!” деганлар. Али розияллоҳу анҳу “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъддан бошқа одамга бу гапни айтганларини эшитмаганман” деганлар.
Ислом динига энг аввал кирган саҳобалардан бири эдилар.
Саҳобаларнинг ичида паҳлавонлиги, қўмондонлик салоҳияти борлиги, мерганлиги, дуоси тез қабул бўлиши билан машҳур эдилар.
Форслар ўлкасининг фатҳ қилинишига сабаб бўлган Қодисия, Мадоин жангларида қўмондон бўлганлар.
Куфага биринчи волий бўлганлар. Умар розияллоҳу анҳу у кишини Куфага волий этиб тайинлаганлар.
Муҳожир саҳобалардан Мадинада энг охири вафот этган киши шу зот эдилар.
У киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламни қўриқлаб юрган зотлардан бири эдилар.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъд розияллоҳу анҳу келганларида, “Бу менинг тоғам. Бирор киши ўз тоғасини кўрсатсинчи” деганлар.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам “Ё Аллоҳ! У Сенга дуо қилганда, дуосини ижобат қилгин!” деб дуо қилганлар.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъд розияллоҳу анҳунинг пешоналарига қўлларини қўйганлар. Кейин юзларини, кўксиларини ва қоринларини силаб, “Ё Аллоҳ, Саъдага шифо бергин!” деб дуо қилганлар. Кейинчалик Саъд розияллоҳу анҳу бу воқеани эслаб, “Ҳозиргача у зот алайҳиссаломнинг қўллари тафтини кўксимда ҳис қиламан” деганлар.
Саъд розияллоҳу анҳу Умар розияллоҳу анҳунинг вафотларидан кейин янги раҳбар танлаш борасидаги Маслаҳат Кенгашининг аъзоси бўлганлар.
У киши Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга барча ғазотларда иштирок этганлар.
Уҳуд куни кўпчилик ортга чекинган пайтда жойидан қимирламай, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёнларида туриб, у зот алайҳиссаломни қўриқлаган кам сонли саҳобалардан бири эдилар.
Саъд розияллоҳу анҳу Макка фатҳи куни муҳожирларнинг учта байроқларидан бирини кўтариб борган зот эдилар.
У киши тириклигида жаннати эканлигини эшитган бахтиёр инсонлардан бири эдилар.
Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Аҳмад каби муҳаддислар Саъд розияллоҳу анҳудан кўплаб саҳиҳ ҳадислар ривоят қилишган.
Абдуллоҳ ибн Умар, Оиша бинт Абу Бакр, Абдуллоҳ ибн Аббос, Соиб ибн Язид, Жубайр ибн Мутъим, Жобир ибн Абдуллоҳ, Мисвар ибн Махрама, Абдуллоҳ ибн Омир, фарзандлари Омир, Умар, Муҳаммад, Мусъаб, Иброҳим, Саъид ибн Мусаййиб, Абу Усмон Наҳдий, Амр ибн Маймун, Аҳнаф ибн Қайс, Алқама ибн Қайс, Иброҳим ибн Абдураҳмон ибн Авф, Абу Абдураҳмон Суламий, Мужоҳид, Урва ибн Зубайр розияллоҳу анҳум каби кўплаб зотлар у кишидан ҳадис ривоят қилишган.
Вафотларидан олдин юнгдан бўлган кийим (жубба)ларини олиб келишни буюрганлар. Олиб келишгач, “Мени шунга кафанланглар. Чунки, Бадр ғазоти куни душманга рўбарў бўлганимда, устимда шу кийим бор эди. Кафаним бўлсин деб шу кунгача сақлаб қўйгандим” деганлар.
Ҳижрий 55-йилда, милодий 674 йилда, Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳу даврида вафот этиб, Мадинада дафн этилганлар.
Суратда Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳунинг машҳур камонлари бўлиб, ушбу камон Мадинаи мунавварадаги “Ҳижоз темир йўли” номли музейда сақланади.
Аллоҳ таоло Саъд ибн Абу Ваққосдан рози бўлсин!
Интернет материаллари асосида
Нозимжон Иминжонов тайёрлади
Муқаддас динимизнинг иккинчи манбаси бўлган Суннатда ҳам ватан тушунчаси ва унга бўлган муҳаббат борасида талайгина ҳадислар келган.
Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сафардан қайтаётиб Мадина кўчаларини кўрган вақтларида туяларини тезлатардилар. (От, хачир каби) уловда бўлсалар, уни ниқтардилар”.
Абу Абдуллоҳ айтади: «Ҳорис Ибн Умайр Ҳумайднинг “Уловни уни (Мадинани) севганларидан ниқтардилар” ривоятини зиёда қилган» (Имом Бухорий ривояти).
Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан бирингиз ҳажини адо қилса, аҳлига қайтишга шошилсин. Чунки шундай қилиши ажрини кўпайтиради”, дедилар» (Имом Дорақутний, Ҳоким ва Байҳақий ривояти).
Шарҳ: Аллома Муновий[1] раҳматуллоҳи алайҳ “Файзул Қодир” китобида ҳадисни қуйидагича шарҳлаган: “(Ватанга) шошилиш – мустаҳаб. “Аҳл”дан мурод эса ватандир, гарчи у ерда аҳли (оиласи) бўлмаса-да, келиши билан дўстлари, аҳлларига сурур бағишлагани учун “шундай қилиши ажрини кўпайтиради”. Ватанда истиқомат қилишда бошқа жойга қараганда ибодатга (оид) вазифаларни бажариш осон бўлади. Бу Ислом асосларидан бири бўлган ҳаж борасида шундай дейилган бўлса, бошқа, айниқса, мустаҳаб (араб. – “севилган”, “ёқтирилган”) – шаръий амал; уни бажарган киши савоб олади, бажармаган киши гуноҳкор бўлмайди) ва мубоҳ (араб. – “умумий”, “ихтиёрий” иш-ҳаракат) – шариат томонидан мукаллаф кишига қилиш ёки қилмаслик ихтиёри тенг берилган амал) сафарларда (ўз ватанига шошилиши биринчи навбатда) талаб қилинади. Мана шу ҳадисдан Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ Маккани қўшни тутиш макруҳ (араб. – “рад этилган”, “қораланган”, “номақбул”) шариат ҳукмларидан бири. Қатъиян тақиқланмаган, бироқ номақбул ҳисобланган ва рад этилган амал. Макруҳ икки хил бўлади, деган ҳукмни олганлар”.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сафар азобнинг бир бўлагидир. Сизларни таом, шароб ва уйқудан тўсади. Қай бирингизнинг сафардан мақсади ҳосил бўлса, аҳлига шошилсин”, дедилар» (Муттафақун алайҳ).
Уқба ибн Омир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Уч кишининг: ота, мусофир ва мазлумнинг дуоси ижобат қилинади”, дедилар» (Имом Табароний ривояти).
Шарҳ: Аллома Муновий раҳматуллоҳи алайҳ “Файзул Қодир” китобида ёзади: “Уч кишининг: отанинг фарзандга, мусофирнинг ва мазлумнинг золимга қилган дуоси ижобат бўлади. Сафар ватандан узоқ, ғурбатда бўлиш, машаққатларни бошдан кечириш сабабли қалбда синиқлик пайдо қилади. Синиқлик дуо ижобат бўлишининг энг катта сабабларидан бири. Мазлум эса ночордир”.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга меванинг аввали келтирилар эди. Шунда у зот: “Аллоҳумма барик лана фи мадинатина ва фи самарина ва фи муддина ва фи соъина барокатан маъа барока” дуосини айтардилар. Сўнгра уни ҳозир бўлган болаларнинг энг ёшига берардилар» (Муслим ривояти).
Дуонинг таржимаси: “Аллоҳим! Бизнинг шаҳримизга, мевамизга, муддимизга ва соъимизга барака устига барака бер“. (Муд ва соъ – ҳажм ўлчов бирликлари).
"Исломда ватан тушунчаси" китобидан
[1] Аллома Муновий. Тўлиқ исми: Зайнуддин Муҳаммад Абдуррауф ибн Тожулорифин ибн Али Зайнул Обидин Ҳаддодий Муновий Қоҳирий. Милодий 1545, ҳижрий 952 йилда туғилган. Милодий 1622, ҳижрий 1031 йилда Қоҳирада вафот этган. Қомусий олимлардан. Аллома Муновий парҳезкор, кам овқат, кам уйқу зотлардан эди. 80га яқин китоб муаллифи. Ёзган китоблари: “Кунузул ҳақоиқ” (ҳадис ҳақида), “Файзул Қодир шарҳу жомеис сағир” ва бошқалар.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 